اولین زائران سیدالشهدا(علیه السلام) در اربعین حسینی

SHIA-NEWS.COM شیعه نیوز:

به گزارش «شیعه نیوز» به نقل از ایرنا، اربعین حسینی در تاریخ شیعه با دو شخصیت مهم و تاثیرگذار یعنی ˈجابر بن عبدالله انصاریˈ و ˈعطیه عوفیˈ شناخته شده و در واقع این دو زائر حسینی نقش مهمی در برپایی قیام هایی داشتند که در دفاع از نهضت کربلا به وسیله توابین و دیگران شکل گرفت.

جابر و عطیه که هر دو از بزرگان شیعه بودند، پس از شهادت امام حسین(علیه السلام) در نخستین اربعین به زیارت کربلا آمدند. جابر بن عبدالله انصاری در واقع فرستاده رسول خدا(صلی الله علیه وآله) به شمار می آمد. چون پیامبر به وی وصیت کرده بود ˈای جابر، قبر فرزندم حسین را زیارت کن. چون ثواب زیارتش با ثواب صد حج برابر است.ˈ

جابر بعد از شهادت امام حسین(علیه السلام) و یارانش از این فاجعه تاریخی آگاه شده، با چشمان نابینا و دلی روشن و ضمیری پاک راه کوفه پیش گرفت و خود را به دست پرورده مکتب علوی یعنی عطیه عوفی رساند.

این دو بزرگمرد چهل روز بعد از واقعه عاشورا و شهادت امام حسین(علیه السلام) و اصحابش، در سرزمین مقدس کربلا حضور یافتند و این افتخار را به دست آوردند که از نخستین زائران حرم حسینی شوند و آنچه به زیارت اربعین جلوه ای خاص از شهامت و شجاعت می دهد، حرکت قهرمانانه این دو زائر در آن موقعیت حساس است. زیرا بعد از شهادت امام حسین(علیه السلام) یزید کسی را مانع ظلم و فساد خود نمی دید و تمام سعی خودش را به کار برد تا با خفه کردن صدای هر مخالفی، قیام عاشورا را امری عادی و غیرالهی جلوه دهد.

بدین سبب، نگرش جامعه به نهضت امام حسین(علیه السلام) در ابتدا نگرشی همراه با بی تفاوتی و گاه اعتراض آمیز بود. در آن موقعیت، حرکت جابر از مدینه و عطیه از کوفه برای زیارت سیدالشهدا(علیه السلام) تاییدی بر قیام آن حضرت بود. این حرکت انقلابی به شعله ور شدن نهضت حسینی و افشای جنایات دژخیمان بنی امیه انجامید وعطیه و جابر از بنیانگذاران قیام هایی شدند که در دفاع از قیام کربلا بوسیله توابین و دیگران شکل گرفت.

** جابربن عبدالله انصاری

جابربن عبدالله انصاری 15 سال پیش از هجرت در مدینه به دنیا آمد و از طایفه خزرجیان بود. او و پدرش ˈعبدالله بن حرامˈ از پیشتازان اسلام بودند.

جابر که پدرش در جنگ احد به شهادت رسید، جزو مسلمانان پیش از هجرت و از اصحاب با فضیلت رسول خدا بود که در 19 غزوه، از جمله جنگ بدر در رکاب پیامبر(صلی الله علیه وآله) حضور داشت و در جنگ صفین نیز در رکاب حضرت علی(علیه السلام) جنگید.

این محدث بزرگ شیعه در اواخر عمر نابینا شده بود و با همان حال، همراه عطیه عوفی به زیارت کربلا آمد، در فرات غسل کرد و خود را معطر ساخت و به طرف قبر سیدالشهدا(علیه السلام) رفت و بر تربت آن امام شهید، سخنان سوزناک و شوق انگیزی بر زبان آورد و سپس رو به اطراف قبر کرد و به شهدای دیگر سلام داد و در بازگشت، سخنانی به عطیه گفت و به او سفارش کرد دوستدار ˈآل محمدˈ را دوست بدار و دشمن آل محمد(صلی الله علیه وآله) را تا وقتی که با آل محمد دشمنی می کنند، دشمن بدار، هر چند اهل روزه و نماز باشند.

وی در کوچه های مدینه دنبال امام محمد باقر(علیه السلام) می گشت. وقتی خدمت آن حضرت رسید، سلام رسول خدا(صلی الله علیه وآله) را به او رساند.

در زمان حجاج ثقفی، بدن او را به جرم دوستی اهل بیت(علیهم السلام) داغ نهادند. جابر در سال 78 هجری، در ایام عبدالملک مروان و در سن نود و چند سالگی در حالی که نابینا بود از دنیا رفت و در بقیع به خاک سپرده شد.

** عطیه عوفی

عطیه نامی است که امیرالمومنین(علیه السلام) برای عطیه عوفی برگزید. در سال های 36 - 40 قمری، روزی ˈسعد بن جنادهˈ خدمت امیرالمومنین(علیه السلام) رسید و برای نوزاد خود از آن حضرت تقاضای نامگذاری کرد. آن حضرت نوزاد را در آغوش گرفت و فرمود ˈهذا عطیه اللهˈ یعنی این نوزاد، عطا و موهبت الهی است. حضرت علی(علیه السلام) بعد از مراسم نامگذاری، برای عطیه صد درهم حقوق ماهانه تعیین فرمود و پدرش با دریافت حقوق برای کودک غذا تهیه کرد.

عطیه از قبیله بنی عوف بود و به همین دلیل او را عطیه عوفی نامیدند. وی جزو ˈتابعینˈ بود. یعنی از کسانی بود که اصحاب پیامبر(صلی الله علیه وآله) را درک کرده بود. او از اصحاب حضرت علی(علیه السلام) و امامان بعد از او تا امام محمدباقر(علیه السلام) به شمار می آید و همچنین از دانشمندان بزرگ و اسلام شناس عصر خویش شمرده می شد و از چنان مقام علمی برخوردار بود که حتی دانشمندان اهل سنت نیز او را مورد اعتماد می دانستند و دانش تفسیری و حدیثی او را تایید می کردند.

در بیان مقام علمی این یار امیرالمومنین(علیه السلام) می توان به تفسیر قرآن وی اشاره کرد که در پنج جلد نوشته است. چون وی، دست پرورده استادی بزرگ چون ˈابن عباسˈ بود و دانشمندان اهل تسنن نیز از این تفسیر بهره های فراوان برده اند. عطیه آنچنان عاشق علوم قرآنی و انس با قرآن بود که خودش می گوید ˈمن سه دوره تفسیر کامل قرآن را نزد ابن عباس آموختم و قرآن را نیز 70 بار در کنارش خواندم.

دومین اثر جاودان عطیه، خطبه فدک حضرت زهرا(سلام الله علیها) است. حضرت این خطبه را در مسجد النبی ایراد فرمود و عطیه آن را برای ˈعبدالله بن حسن مثنیˈ پسر امام حسن مجتبی(علیه السلام) نقل کرد و در تاریخ به یادگار نهاد.

زیارت اربعین امام حسین(علیه السلام) یادگار دیگر عطیه است. او همراه جابر ابن عبدالله انصاری صحابی بزرگ پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) در اربعین شهادت امام حسین (علیه السلام) کنار تربت مطهر آن حضرت حضور یافت، اشک ماتم ریخت و نامش را به عنوان نخستین زائر کوی حسین جاودانه ساخت. جایگاه زیارت اربعین چنان والاست که امام حسن عسکری(علیه السلام) فرمود: ˈیکی از علامت های مومن زیارت اربعین سیدالشهدا(علیه السلام) است.ˈ

عطیه همچنین دارای یک شخصیت سیاسی در زمان خود بود. او زبان گویای ولایت علوی بود و به شیوه ای زیبا، از حریم ولایت علوی دفاع می کرد. به همین دلیل نام او در سند بسیاری از روایاتی که منزلت و فضایل حضرت علی(علیه السلام) را بیان می کند، دیده می شود.

عطیه از کسانی است که حدیث غدیر خم را به دورترین نقاط بلاد اسلامی رساند. زیارت اربعین و اقدام انقلابی زیارت اربعین عطیه و جابربن عبدالله در آن زمان حساس از نظر سیاسی اهمیت بسیار دارد.

زمانی که یزید بن معاویه ریختن خون سیدالشهدا(علیه السلام) و اصحابش را افتخار می دانست و شیعیان آن حضرت در خفقان شدید به سر می بردند، بازمانده یاران پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) به زیارت تربت امام حسین(علیه السلام) شتافت.

همچنین باید یادآور شد مبارزه سیاسی عطیه در زمان حکومت پنجمین خلیفه اموی یعنی ˈعبدالملک مروانˈ و در مقابل ˈحجاج بن یوسف ثقفیˈ که دستانش به خون شیعیان علوی آغشته بود، جاودانه ماند. در زمان فرمانروایی این ستمگر اموی در کوفه، قیام های متعددی شگل گرفت که یکی از آنها قیام ˈعبدالرحمن بن محمد بن اشعثˈ در سال 80 هجری قمری بود.

این نهضت از خراسان آغاز شد و عبدالرحمن بعد از چندین بار درگیری با لشکر حجاج، سرانجام در سال 83 در بصره دستگیر شد.

نکته جالب توجه در این قیام آن است که عده ای از بزرگان، دانشمندان شیعه و قاریان عراق مانند ˈسعید بن جبیرˈ، ˈابراهیم نخعیˈ و ˈعطیه عوفیˈ در رکاب عبدالرحمن بودند. هنگامی که عبدالرحمن شکست خورد، عطیه به سمت فارس رفت و حجاج در فرمانی به ˈمحمد بن قاسم ثقفیˈ فرماندار فارس نوشت تا عطیه را دستگیر کرده، او را وادار سازد به حضرت علی (علیه السلام) ناسزا بگوید و اگر امتناع کرد به او 400 ضربه تازیانه بزنند و موی سر و محاسنش را بتراشند.

فرماندار فارس عطیه را فراخواند و فرمان حجاج را برایش خواند. عطیه زیر بار چنین ننگی نرفت و با کمال شهامت چون کوهی استوار ماند و سخت ترین شکنجه ها و تازیانه های امویان را تحمل کرد. این تابعی قهرمان مدتی در فارس اقامت گزید و چون ˈقتیبه بن مسلمˈ بر مسند استانداری خراسان جای گرفت به آنجا رفت و چندی در آن دیار به سر برد.

زمانی که فرمانروایی عراق در دست ˈعمر بن هبیرهˈ قرار گرفت، عطیه نامه ای به وی نوشت و خواستار پناهندگی و بازگشت به کوفه شد. عمر بن هبیره اجازه داد و عطیه به کوفه باز گشت. سرانجام این یاور مخلص اهل بیت(علیهم السلام) در سال 111 هجری قمری به سرای جاودانگی شتافت.

انتهای خبر/ خ.ن