بیماری صرع چیست؟ + علائم ابتلا و درمان

شیعه نیوز | به‌طور معمول افراد مبتلا به بیماری صرع تشنج‌های مکرر و بدون تحریک اولیه را تجربه می‌کنند که این تشنج‌ها به دلیل اختلال در فعالیت الکتریکی مغز رخ‌ می‌دهد و به‌طور موقت سیستم پیام‌رسانی بین سلول‌های مغز را مختل‌ می‌کند.

به گزارش «شیعه نیوز»، بیشتر افراد بیماری صرع را به نام تشنج می‌شناسند، اما در واقع صرع یک اختلال سیستم عصبی مرکزی (عصبی) است که در آن فعالیت مغز، غیرطبیعی و موجب تشنج یا دوره‌هایی از رفتارهای غیرعادی، احساسات و هیجان‌های نامتداول و گاهی از دست دادن هوشیاری می‌شود.

صرع می‌تواند مردان و زنان را بدون توجه به نژاد، پیشینه، جامعه و سن مبتلا کند و هر فردی در هر لحظه ممکن است به بیماری صرع دچار شود؛ حدود ۵۰ میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به صرع هستند که همین امر، آن را به یکی از شایع‌ترین بیماری‌های عصبی در سراسر جهان تبدیل کرده است.

تخمین زده می‌شود که تا ۷۰ درصد از افراد مبتلا به صرع در صورت تشخیص و درمان مناسب، می‌توانند بدون تشنج زندگی کنند، اما سه‌چهارم افراد مبتلا به صرع، درمان مورد نیاز خود را دریافت نمی‌کنند، به‌طور معمول حملات صرعی به دلیل آسیب مغزی مصرف داروها و الکل و در بعضی از موارد به دلیل سرطان مغز ایجاد می‌شود.

زمانی که فعالیت سلولی کورتیکال یا غشایی در مغز بیش از حد غیر عادی باشد، حملات صرعی رخ می‌دهد و این بیماری از دسته بیماری‌هایی است که درمان قطعی ندارد و این بیماری در افرادی که سن بیشتری دارند رایج‌تر است و از آنجا که بیماری صرع به دلیل فعالیت غیرطبیعی مغز ایجاد می‌شود، ممکن است طی تشنج تمام فرآیندهایی که مغز در آن‌ها دخیل است را تحت تأثیر قرار دهد.

علائم صرع چیست؟

از آنجایی که صرع به دلیل فعالیت غیرطبیعی مغز ایجاد می‌شود، می‌تواند بر هر فرایندی که مغز پردازش می‌کند، تأثیر بگذارد؛ علائم و نشانه‌های تشنج، ممکن است شامل موارد زیر باشد:

سردرگمی موقت خیره شدن به یک نقطه

ماهیچه‌های سفت، حرکات و تکان‌های غیرقابل کنترل بازوها و پاها

سفید شدن چشم‌ها

کف بر لب آوردن حین لرزش

از دست دادن هوشیاری یا آگاهی علائم روانشناختی مانند ترس، اضطراب یا دژاوو

علائم ابتلاء به این بیماری بسته به نوع تشنج متفاوت است و در بیشتر موارد، فرد مبتلا به بیماری صرع هر بار به همان نوع تشنج قبلی خود مبتلا می‌شود و علائم از این نظر در هر فرد مشابه خواهد بود.

چرا افراد به بیماری صرع مبتلا می‌شوند؟

به‌طور تقریبی، نیمی از افرادی که به بیماری صرع مبتلا هستند، علت ابتلای خود به این بیماری را نمی‌دانند و گاهی ممکن است افراد به دلایل مختلفی به این بیماری مبتلا شوند که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

ضربه به سر: گاهی ممکن است در اثر تصادف با ماشین یا دیگر حوادث به سر افراد ضربه وارد شود، ممکن است پس از وارد شدن ضربه به سر فرد به این بیماری مبتلا شود.
سابقه خانوادگی: در صورتی که در خانواده سابقه ابتلاء به این بیماری وجود داشته باشد، فرد در معرض خطر ابتلاء به اختلالات تشنجی و بیماری صرع قرار می‌گیرد.
عفونت‌های مغزی: عفونت‌هایی مانند مننژیت می‌توانند باعث التهاب مغز و نخاع شوند، التهاب مغز و نخاع خطر ابتلاء به بیماری صرع را افزایش می‌دهند.
سکته در سایر بیماری‌های عروقی: سکته و بعضی از بیماری‌های عروقی می‌توانند به مغز آسیب وارد کنند و وارد شدن هرگونه آسیب به مغز می‌تواند باعث ابتلا به این بیماری شود.
دمانس یا زوال عقل: دمانس یا کاهش فعالیت‌های مغزی از دیگر عواملی هستند که ممکن است باعث بروز بیماری صرع شوند، به‌طور معمول کسانی که آلزایمر دارند در خطر ابتلاء به این بیماری قرار می‌گیرند.
بیماری‌های عفونی: بعضی از بیماری‌ها مانند ایدز و انسفالیت ویروسی باعث می‌شوند که افراد به این بیماری مبتلا شوند، انسفالیت ویروسی، ویروسی است که باعث می‌شود به بافت مغز آسیب وارد می‌شود.
آسیب‌های پیش از تولد: در صورتی که در دوره بارداری مادر تغذیه نامناسب داشته باشد یا در مکانی قرار گیرد که در آنجا کمبود اکسیژن وجود دارد، خطر ابتلاء به بیماری صرع را برای نوزاد خود افزایش می‌دهد.

آیا صرع یک بیماری ارثی است؟

در خانواده‌ای که صرع در یکی از فرزندان تشخیص داده می‌شود، احتمال وجود صرع در فرزندان دیگر در مقایسه با خانواده‌ای که به این بیماری مبتلا نیستند، کمی بیشتر است و از طرف دیگر، اگر مادر یا پدر کودک صرع داشته باشند، احتمال ابتلای فرزند به بیماری کمی بیشتر می‌شود.

انواع صرع

تشنج غایب: چنانچه فرد در زمان‌های کوتاه، اما مکرر دچار کاهش هوشیاری شود و برای مدت چند ثانیه به فضای خالی نگاه کند، لبخند بزند، فلج پلک داشته باشد و انگشتان دست خود را مالش دهد، می‌توانیم بگوییم فرد به تشنج غایب مبتلا شده است. در این تشنج فرد به سرعت هوشیاری خود را به دست می‌آورد، اما چیزی از این اتفاق در خاطرش نمانده است و در طول روز ممکن است فرد تعداد زیادی از این تشنج را داشته باشد.

تشنج تونیک: تشنج تونیک که از تشنج‌های نادر است مستقیم روی عضلات تأثیر می‌گذارد و زمانی این فرد دچار این تشنج می‌شود عضلات پشت، بازوها و پاها سفت و با حفظ نشدن تعادل باعث سقوط فرد به زمین می‌شود؛ در زمان‌هایی تشنج تونیک با یک مرحله از کلونیک تمام می‌شود.

تشنج آتونیک: تشنج آتونیک در قدرت عضلانی فرد اختلال ایجاد و ممکن است فرد به زمین سقوط کند و پس از به دست آوردن آگاهی مجدد بایستد و راه برود، این تشنج نیز نادر است و اغلب در سندرم‌های صرع ژنرالیزه دوران کودکی نظیر سندرم لنوکس، گاستو یا سندرم دوس بروز می‌کنند، البته، تشنج‌های آتونیک در صرع‌های کانونی نیز مشاهده شده است.

تشنج کلونیک: تشنج کلونیک همان‌طور که از نامش مشخص است، به معنای حرکت تند ریتمیک است، در این تشنج فرد حرکات تند و مکرر عضلانی انجام می‌دهد، عضلاتی که درگیر می‌شوند در ناحیه گردن، صورت و بازوها هستند.

تشنج میوکلونیک: در این تشنج بیشتر اندام‌های فوقانی بدن مانند پاها، بازوها و یا صورت درگیر می‌شوند که فرد چند ثانیه دچار انقباضات ناگهانی و ناخواسته‌ای در این عضلات می‌شود، تشنج میوکلونیک دارای حرکات تکراری و ناگهانی در یک دست یا یک پا یا هر دو است و ممکن است عضلات صورت را نیز درگیر کند.

تشنج تونیک-کلونیک: تشنج تونیک-کلونیک از شایع‌ترین انواع تشنج است که فرد با از دست دادن سطح هوشیاری، عضلات بدنش سفت می‌شود و دیگر کنترلی روی مثانه ندارد، در مرحله دوم فرد با حرکات تند ریتمیک و گاز گرفتن زبان خود شروع به لرزش می‌کند.

صرع چه عوارضی دارد؟

اگرچه بیشتر افراد مبتلا به صرع یک طول عمر طبیعی دارند و به‌ندرت دچار صدمات ناشی از حملات می‌شوند، اما برخی بیماران، به‌ویژه کسانی که دچار حملات تونیک-کلونیک هستند، ممکن است نیاز به اتخاذ اقدامات احتیاطی خاصی نظیر استفاده از کلاه ایمنی برای محافظت از سر هنگام افتادن یا اجتناب از شنا کردن یا دوش گرفتن بدون حضور فردی برای مداخله (جلوگیری از غرق شدن) در صورت بروز حمله داشته باشند.

سایر اقدامات احتیاطی در طول فعالیت‌هایی مانند رانندگی، مراقبت از کودکان و مشارکت در ورزش باید به‌طور جدی مورد توجه قرار گیرند، زیرا فعالیت تشنجی ممکن است توانایی فرد را در عملکرد ایمن در طول فعالیت‌های معین به خطر اندازد.

بیمارانی که پاسخ مناسبی به داروها دارند، عوارض صرع بسیار کمتری دارند؛ با این حال، مشورت با پزشک در مورد فعالیت‌هایی که باید با داروهای مناسب انجام شود، لازم است.

درمان حمله صرع و تشنج

در میان حملات صرع و انواع تشنج‌ها حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد با درمان توسط دارو و بدون هیچ‌گونه عارضه‌ای قابل درمان هستند، در مواردی نیز حملات نشانه‌های دیگری دارد که شاید نشان‌دهنده یک مشکل اساسی در عملکرد مغز و سیستم عصبی باشد که در این صورت باید در سریع‌ترین زمان تحت نظر پزشک قرار بگیرید.

فرد مبتلا به صرع در اولین روزی که دچار حمله می‌شود نمی‌تواند اقدام پزشکی خاصی را انجام دهد، چراکه اطلاعی از این بیماری ندارد، اما با مراجعه به پزشک و به دست آوردن اطلاعات کامل و شروع درمان می‌تواند از بروز حملات بعدی جلوگیری کند.

پرهیز از نوشیدن الکل، داشتن خواب کافی و مناسب (حداقل بین شش تا هشت ساعت) و با مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک می‌توان از بروز حملات جلوگیری کند، مصرف خودسرانه دارو یا قطع ناگهانی داروها در روند درمان اختلال ایجاد خواهد کرد و ممکن است خطراتی را در پی داشته باشد.