نرجس خاتون( سلام الله علیها ) همسر رسمی امام حسن عسکری( علیه السلام ) بود و یا کنیز ایشان؟! آیا جنگ‌جویانی که ایشان را به اسارت و بردگی گرفتند، صلاحیت چنین کاری را داشتند؟!

شیعه نیوز:
پرسش
جنگ‌هایی که در زمان امام هادی( علیه السلام ) اتفاق افتاد و طی یکی از آنها حضرت نرجس خاتون وارد بغداد و سپس سامرا شد، توسط خلفای عباسی بود؟ آیا سربازان آنها از شیعیان امام( علیه السلام ) بودند و یا تظاهر به اسلام می‌کردند؟ و آیا به قوانین جنگ اسلامی پایبند بودند؟
پاسخ اجمالی

درباره نحوه ورود نرجس خاتون( سلام الله علیها ) به خانه امام حسن عسکری( علیه السلام ) احتمالاتی وجود دارد:

ورود به عنوان کنیز به خانه امام( علیه السلام )

برخی گزارش‌های تاریخی از اسیر شدن «ملیکه» همسر امام حسن عسکری( علیه السلام )[1]در نبردهای بین مسلمانان و سپاهیان روم خبر می‌دهند:

بشر بن سلیمان از ملیکه( سلام الله علیها ) در مورد نحوه اسارتشان پرسید.آن بانو پاسخ داد: در یکى از شب‌ها در عالم خواب، امام حسن عسکرى( علیه السلام ) را دیدم که به من فرمود: پدربزرگت قیصر در فلان روز، لشکرى را برای نبرد با مسلمانان گسیل خواهد کرد، تو هم به طور ناشناس در لباس خدمت‌کاران‏ و همراه عده‌اى از کنیزان از فلان راه به آنها ملحق شو. این‌گونه بود که پیش‌قراولان مسلمان از حضور ما آگاه شده و ما را اسیر گرفتند.[2]

در جنگ‌های میان خلفای اموی و عباسی با غیر مسلمانان، با وجود آن‌که این نبردها تحت اشراف امام معصوم( علیه السلام ) نبود و بیشتر جنگ‌جویان نیز از شیعیان نبودند، اما به هر حال و بر اساس فقه شیعی، افرادی از کفار که توسط مسلمانان اسیر می‌شدند، حکم برده و کنیز را پیدا می‌کردند و یک دلیل روشن آن عدم منع ائمه( علیه السلام ) از خرید و فروش آنها است؛ بلکه دستور امام هادی( علیه السلام ) به خرید نرجس خاتون می‌تواند بهترین دلیل بر حلیت خرید و فروش آنها باشد.[3]

ازدواج به عنوان همسر آزاد؛

علاوه بر آنچه در بند قبل گفته شد، ممکن است خرید ایشان به عنوان کنیز، تنها جنبه صوری داشته و قبل و یا بعد از اسارت و با رضایت طرفین، عقد ازدواج رخ داده باشد.

بر اساس برخی روایات، این عقد ازدواج قبل از اسارت و در عالم رؤیا پیش‌بینی شده بود؛ از این‌رو عملاً نرجس خاتون همسر آزاد امام یازدهم بوده‌اند.

بشر بن سلیمان می‌گوید: وقتی نرجس خاتون( سلام الله علیها ) را به سامرا و حضور امام هادى( علیه السلام ) بردم، آن‌حضرت( علیه السلام ) به آن ‌بانو گفت: ترا مژده باد به پسرى که خاور و باختر جهان را به ملک خویش در می‌آورد و جهان را از عدل و داد آکنده می‌کند، پس از آن‌که از ظلم و ستم پر شده باشد. نرجس( سلام الله علیها ) پرسید: شوهرم چه کسی خواهد بود؟ فرمود: همان که پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) ترا برایش در فلان شب و فلان ماه خواستگارى و عقد فرمود. نرجس خاتون گفت: همان‌که پیامبرتان مرا از مسیح یا وصى او خواستگاری کردند؟! امام فرمود: مسیح( علیه السلام ) و وصى او ترا به همسرى چه کسى درآوردند؟! نرجس گفت: آیا کنیه پسر شما ابو محمد است؟! فرمود: آیا او را به چهره می‌شناسى؟! ...

این ماجرا واقع شد و نرجس که در خواب به عقد ازدواج امام عسکرى( علیه السلام ) در آمده بود، به عنوان همسر رسمى امام عسکرى( علیه السلام ) در میان خواص شناخته شد.[4]

[1]. «زندگی‌نامه حضرت امام حسن عسکری( علیه السلام )»، 60385.

[2]. «ملیکه دختر یشوعا فرزند قیصر روم مادر امام زمان(عج)»، 3197.

[3]. علاوه این‌که مخالفت ائمه( علیه السلام ) با حکام جور به معنای باطل بودن تمام کارهای آنها نبوده است، بلکه در مواردی ائمه( علیه السلام ) صلاح و مصلحت کل جامعه اسلامی را در نظر می‌گرفتند و با آنها هم‌کاری می‌کردند. ر. ک: «ازدواج امام حسین ( علیه السلام ) و خانم شهربانو»، 7873.

[4]. جزائرى، نعمت الله بن عبد الله، قصص قرآن، ترجمه، مشایخ، فاطمه، ص 856، تهران، فرحان‏، چاپ اول، 1381ش‏.

T