حقابه

بعد از گذشت چهار سال که از خروج دائمی نیرو‌های نظامی خارجی به رهبری ایالات متحده در ۳۰ اوت سال ۲۰۲۱ می‌گذرد، هنوز هیچ کشوری، دولت امارات اسلامی افغانستان را مورد شناسائی رسمی قرار نداده است.

پس از آبگیری بند کمال‌خان، علی‌رغم وجود آب فراوان و انحراف میلیارد‌ها متر مکعب سیلاب به سمت شوره زار گودزره، حقابه ایران توسط حاکمیت افغانستان که به دست گروه طالبان افتاده بود، تامین نشد و این امر موجب خشک شدن ذخایر چاه نیمه‌ها گردید.

سرپرست وزارت خارجه افغانستان با بیان اینکه «موضوع دیگر، مهاجرین افغانستان است که در ایران زندگی می کنند»، گفت: این مهاجرین حتی بیش از ۴۰ سال است که به ایران رفته‌اند.در این‌باره بسیار صحبت‌های سازنده‌ای صورت گرفت، هم از طرف رئیس‌الوزرا و هم دیگر وزارت‌خانه‌ها.

عباس علی‌آبادی در آخرین روز از برگزاری بیستمین نمایشگاه تخصصی و بین‌المللی صنعت آب و تاسیسات آب و فاضلاب از غرفه شرکت‌های فعال در این حوزه بازدید کرد.

در اردیبهشت ۱۴۰۲، زمانی که رئیس‌جمهور وقت ایران(سید ابراهیم رئیسی) درباره حقابه سیستان و بلوچستان به طالبان هشدار داد، پاسخ آنان چیزی نبود جز بیانیه‌ای توهین‌آمیز که ایران را به بی‌اطلاعی از واقعیات متهم می‌کرد. حتی انتشار ویدئویی از یکی از فرماندهان طالبان که کنار رود هیرمند نشسته و با تمسخر به ایران اشاره می‌کرد، نتوانست تغییری در سیاست صبورانه تهران ایجاد کند.

فداحسین مالکی اظهار کرد: ادعاهای طالبان درباره دادن حق‌آبه هیرمند به ایران و استان سیستان و بلوچستان درست نیست چون اساسا اقدامی صورت نگرفته است.

مناقشات آبی میان ایران و افغانستان وارد فازی جدید و جدی‌تر از گذشته شده است. ساخت فاز دوم سد پاشدان در بالادست ایران بار دیگر از سرگرفته شده و این سد می‌تواند در ایران و تاجیکستان تنش‌های آبی و محیط‌زیستی را افزایش دهد. طالبان می‌گوید تکمیل سد تنها پنج ماه زمان می‌برد. با تکمیل بند پاشدان، استان خراسان در ایران تحت‌تاثیر کم‌آبی قرار خواهد گرفت.

علی سلاجقه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در حاشیه جلسه هیأت دولت درباره حق‌آبه هیرمند اظهار کرد: با توجه به هماهنگی‌هایی که با هیأت حاکمه افغانستان در خصوص حق‌آبه هیرمند داشته‌ایم، حدود ۶۰ میلیون متر مکعب رهاسازی آب صورت گرفته است.

شیرمحمد عباس استانکزی، معاون سیاسی وزارت خارجه طالبان با تأکید بر تعهد کابل نسبت به حقابه ایران گفت در حال حاضر آب به اندازه رفع نیازمندی شهروندان افغانستان وجود دارد، نه مقداری که به سمت ایران رها شود.

بیست و هفتمین نشست کمیساران آب هیرمند با حضور نمایندگان دو کشور ایران و افغانستان در تاریخ ۲۵ و ۲۶ بهمن ماه سال جاری در شهر زابل برگزار شد و بدون دستیابی به نتایج مورد نظر به کار خود پایان داد.

سخنگوی حکومت طالبان بار دیگر با مشروط کردن ارایه حقابه ایران تأکید کرد که افغانستان به معاهده حقابه ایران همچنان متعهد است در صورتی که آب باشد.

چندی پیش مولوی عبداللطیف منصور، سرپرست وزارت انرژی و آب طالبان درباره حقابه ایران گفته بود: «خشکسالی نه‌تن‌ها مشکل جمهوری اسلامی ایران، بلکه مشکل افغانستان هم است... خشکسالی یک امتحان بزرگ الهی است. دعا می‌کنیم که باران ببارد و این مسئله هم حل خواهد شد‎. ‎»

روزنامه هم میهن نوشت: چندی پیش مولوی عبداللطیف منصور، سرپرست وزارت انرژی و آب طالبان درباره حقابه ایران گفته بود: «خشکسالی نه‌تن‌ها مشکل جمهوری اسلامی ایران، بلکه مشکل افغانستان هم است... خشکسالی یک امتحان بزرگ الهی است. دعا می‌کنیم که باران ببارد و این مسئله هم حل خواهد شد‎. ‎»

دولت سیزدهم با جدیت حقابه تالاب هامون را دنبال می‌کند، بر این اساس مقرر شد که برای نخستین بار کارگروه مشترکی از مسوولان محیط‌زیست ایران و افغانستان تشکیل و در قالب آن پروژه‌هایی از جمله حقابه هامون و مدیریت کانون‌های گرد و غبار افغانستان اجرا شود.

مولوی عبداللطیف منصور سرپرست وزارت انرژی و آب و حکومت سرپرست افغانستان تاکید کرده است که کشورش برای خودکفایی در تولید برق، به استفاده از تجارب ایران نیاز دارد. او درباره مساله حقابه ایران از رود هیرمند هم در جمله ای شرطی گفته است که اگر باران کافی ببارد، رها سازی آب به سوی ایران انجام خواهد شد.

بلافاصله پس از سفر علی سلاجقه معاون رییس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست به سیستان و بازدید از تالاب هامون، پیگیری حصول حقابه تالاب از طرف افغانستانی در دستور کار سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفت و به همین منظور علی سلاجقه با ملا برادر عبدالغنی، معاون رییس‌الوزرا طالبان درخصوص حقابه ایران از رودخانه هیرمند دیدار و گفت‌گو کرد.

فداحسین مالکی با اشاره به سفر هیات عالی رتبه افغانستان به ایران اظهار کرد: انتظار ما این است که در تمامی مذاکرات موضوع حق‌آبه اولویت اول باشد چون طرف افغانستانی باید بپذیرد که حق‌آبه مردم ایران را بدهد و آب جاری شود طبیعتا رخ دادن این کار مسیر را برای بقیه توافقات کشور همراه می‌کند.

یکی از نمایندگان تهران معتقد است «گزارش ایران نشان داد کمبود بارش باعث عدم پرداخت حقابه هیرمند ایران از سوی طالبان است! بعد از سال‌ها هیات کارشناسی ایرانی توانست از سرمنشا هیرمند در دهراوود بازدید کند. طبق گزارش‌های کارشناسی، شرایط آبی هنوز به حدی نبوده است که حقابه مطلوب ایران امسال تامین شود.»

معاون رئیس‌جمهور گفت: اختصاص حقابه هامون صابوری از فراه‌رود که با بهره‌برداری سد بخش‌آباد مختل می‌شود، باید به صورت مستمر پیگیری شود.