چالش های ایران و عربستان در روابط دیپلماتیک

SHIA-NEWS.COM شیعه نیوز:

به گزارش «شیعه نیوز»، ایران و عربستان همواره با چالش‌های فراوانی در عرصه روابط دیپلماتیک مواجه بوده و گاهی این چالش‌ها به دشمنی‌هایی نیز کشیده شده است. ایران از گذشته‌های دور بعنوان یکی از رقبای عربستان در منطقه مطرح بوده و همین امر موجب شده عربستان ایران را بعنوان تهدیدی برای خود محسوب کرده و در جهت تضعیف کشورمان گام بردارد. از اقدامات عربستان علیه ایران می‌توان به کمک‌های این کشور به عراق در 8 سال جنگ تحمیلی اشاره کرد.

عربستان سعودی در برهه‌هایی قبل از انقلاب ایران با رژیم طاغوت و آن هم تحت فشار سردمداران آمریکا با  عناوینی چون دکترین دو ستونی نیکسون و آن هم برای تأمین منافع غرب در کنار ایران قرار گرفته است.

بعد از انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 و دعوت از تمامی ستمدیدگان منطقه و جهان برای مقابله با حکام جائر، عربستان که خود را یکی از دولت‌های ظالم منطقه می‌دید با هراس از سرایت امواج این انقلاب به کشور خود سعی در تضعیف ایران در راستای جلوگیری از بیدار شدن احساسات مردم ستمدیده خود کرده و هراس آن را داشت که مردم کشورهای عربی علیه حکام جائر خود بپاخاسته و تاج و تخت آنها را به زیر بکشند.

هرچند کشورهای عربی از سرایت موج انقلاب ایران به کشورهای خود هراس داشته و به سرکردگی عربستان و اغلب با دلارهای نفتی سعی در نزدیکی با کشورهایی همچون ایالات متحده آمریکا بمنظور سرپوش گذاشتن بر جنایات این رژیم‌های علیه مردم خود کرده‌اند و مدتی وقوع انقلاب‌ها را در کشورهای خود با امنیتی کردن اوضاع و سرکوب مخالفان به تأخیر انداختند اما سرانجام مردم این کشورها نیز حکومت جائرانه حکام خود را تاب نیاورده و با برپایی اجتماعات و تظاهراتی به سلطه سیاستمداران و حکام خود پایان داده که نظیر آن را در کشورهایی همچون مصر، تونس و لیبی در سال‌های اخیر مشاهده کرده‌ایم. حکامی که غالبا از دوستان دیرینه عربستان بوده و روابط خوب و بسیار دوستانه‌ای با این کشور داشته‌اند که از جمله آن می‌توان به "حسنی مبارک" در مصر و "بن علی" در تونس اشاره کرد تا آنجایی که حکومت عربستان تمام سعی خود را جهت حفظ این افراد در مسند قدرت و سرکوب مردم انجام داد.

بعد از انقلاب ایران دو کشور ایران و عربستان در برهه‌هایی روابط حسنه‌ای با یکدیگر داشته و گاهی روابط حسنه‌ای به معنای واقعی بین دو کشور برقرار نبوده است. در دوره فعلی و از زمان بر سر کار آمدن دولت یازدهم، دست اندرکاران دولت سعی در افزایش ارتباطات کشور با سایر کشورها علی‌الخصوص کشورهای همسایه کرده‌اند تا جایی که حجت‌الاسلام روحانی ریاست محترم جمهور ایران در اولین نشست خود بعد از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری که 27 خرداد ماه برگزار شد در پاسخ به سوال خبرنگار الجزیره در مورد برنامه‌های دولت جدید جهت تعامل با کشورهای عربی منطقه از جمله عربستان سعودی با تأکید بر اینکه "اولویت اول دولت جدید در بحث سیاست خارجی، داشتن روابط دوستانه و نزدیک با همه همسایگان است، افزود: اولویت ما این است که با پانزده کشور همسایه یک رابطه نزدیک و دوستانه در چارچوب منافع متقابل داشته باشیم."

"وی همچنین با اشاره به اهمیت رابطه با کشورهای حوزه خلیج‌فارس برای جمهوری اسلامی ایران اظهار کرد: داشتن روابط دوستانه و نزدیک با کشورهای حوزه خلیج‌فارس برای ما دارای اهمیت ویژه‌ای است؛ بویژه در حوزه‌های سیاسی و اقتصادی."

«روحانی با بیان اینکه "ما نه تنها با این کشورها همسایه هستیم بلکه برادر نیز هستیم"، به اهمیت روابط با عربستان سعودی اشاره کرد و گفت: سالانه صدها هزار ایرانی برای زیارت به خانه خدا می‌روند و تعداد زیادی از عربستان سعودی نیز به ایران سفر می‌کنند و با توجه به این مسائل زمینه برای گسترش تعامل سیاسی و اقتصادی بسیار آماده و فراهم است و من خوشحال هستم که اولین تفاهم امنیتی بین ایران و عربستان در سال 77 از طرف ایران با امضای بنده منعقد شد و امیدوارم که در دولت آینده روابط خوبی با همسایگان بخصوص با عربستان سعودی داشته باشیم.»

همانطور که از نظر مخاطبان محترم گذشت دولت ایران در اولین اقدام خود پیام روشنی برای حکومت سعودی مبنی بر برقراری روابط دوستانه و همکاری‌های منطقه‌ای ارسال کرد که البته با پاسخ تبریک عربستان مواجه شد. اما اقدامات و واکنش‌های بعدی عربستان به اقدامات ایران نشان داد که حسن نیت ایران به عربستان یک طرفه بوده و عربستان در پی پیشبرد اهداف خود است.

علی رغم اشارات مستقیم و غیر مستقیم مسئولین سیاست خارجی ایران نسبت به برقراری ارتباط دوستانه با تمامی همسایگان اما مقامات عربستانی تمایل چندانی برای برقراری ارتباط با ایران به صورت آشکار و یا آنگونه که ایران نشان داده از خود نشان نمی‌دهند و بدنبال تضعیف ایران در سطح منطقه و بین الملل بوده و است. بعنوان مثال می‌توان واکنش عربستان به دعوت ایران از سوی دبیر کل سازمان ملل جهت شرکت در مذاکرات ژنو 2 سوریه را یادآور شد که مخالفت آن کشور را در پی داشت و اخبار غیر رسمی حاکی از مخالفت و نگرانی عربستان از توافق هسته‌ای ایران دارد.

ایران همیشه خواهان ایجاد ثبات و برقراری امنیت در منطقه بوده و این هدف ایران با اهداف توسعه طلبانه عربستان در سطح منطقه مغایرت دارد و یکی از موارد اختلاف این دو کشور با یکدیگر است. بعنوان مثال در مورد سوریه دولت ایران همواره خواستار حل مشکلات این کشور توسط مردمش و مخالف ورود و حضور نیروهای بیگانه و غیر سوری به این کشور بوده و این در حالی است که عربستان بر خلاف تمامی شئون روابط دیپلماتیک، اخلاقی و انسانی خواهان کناره گیری رئیس جمهور سوریه‌ای است که منتخب مردمش بوده و از هیچ تلاشی در راستای مسلح کرد مخالفان حکومت و مردم سوریه دریغ نکرده و هر نوع کمکی اعم از مالی و تسلیحاتی و اعزام نیرو برای کمک به تروریست‌های سوری را وظیفه خود می‌داند.

کشوری که اینگونه در امور داخلی سایر کشورها دخالت می‌کند کوچکترین اظهار نظری از مقامات سایر کشورها نسبت به عدم توهین و تجاوز به حریم شخصی عالمی از علمای اسلام را در کشور دیگری غیر از عربستان را بر نمی تابد چرا که آن شخص موافق مواضع عربستان نبوده و می بینم هنگامی که  "حسین امیر عبداللهیان" معاون عربی آفریقای وزارت امور خارجه «حمله به منزل "آیت الله شیخ عیسی قاسم"، را محکوم و درباره عواقب آن هشدار می‌دهد و آن را موضوعی فراتر از مسائل داخلی بحرین و مرتبط با جهان اسلام خوانده بود»، وزارت خارجه عربستان سعودی مدعی شد، مواضع جمهوری اسلامی ایران در خصوص حمله نیروهای امنیتی به منزل شیخ عیسی قاسم رئیس شورای اسلامی علمای بحرین، دخالت در امور این کشور به شمار می آید و در بیانیه ای اعلام می کند: "بیان این اظهارات، اقدامی غیر مسوول انه در روابط بین المللی و منطقه‌ای است و کاملا با اصول سازمان ملل متحد متناقض است؛ و در قوانین بین المللی و سازمان شورای همکاری اسلامی بر ضرورت احترام به حاکمیت و استقلال کشورها تأکید شده است."

کشوری که دستش در کشتار مسلمانان بحرین آلوده به خون است اظهار نظر سایر کشورها و تنها اظهارنظری راجع به جان یک انسان‌ها را که در اعلامیه حقوق بشر نیز صراحتا بر آن تأکید می‌کند را بر نمی‌تابد و علیه ایران بیانیه صادر می کند ولی کشتار مسلمانان آن کشور را نادیده گرفته و با دلارهای نفتی چشم‌های کشورهای غربی و آمریکای به ظاهر حامی حقوق بشر را بر روی کشتار شیعیان بحرین توسط حکومت این کشور و حکومت عربستان می‌بندد.

آیا نباید این سوال را مطرح کرد چرا کشوری مانند عربستان خود را محق به دخالت در امور بحرین، سوریه، لیبی و حتی تمامی کشورهای (عربی) منطقه می داند و از هر گونه دخالت در امور داخلی آنها دریغ نمی‌کند؛ به چه دلیل حتی اظهار نظر مسئولین سیاست خارجی ایران را بر نمی‌تابد!!

در یمن نیز مشاهده می‌شود عربستان با مسلح کردن گروه‌های سلفی علیه الحوثی‌ها آتش جنگ را دراین کشور را دمیده و بدون وجود هرگونه مدرک و مستنداتی ایران را متهم به کمک به الحوثی‌ها تنها به این دلیل که الحوثی‌ها شیعه هستند، می کند و شاید یکی از دلایل اصلی اتهامات عربستان شکست آنها هنگام حمله به یمن از الحوثی‌ها می‌باشد.

همه اینها در حالی است که ایران در همه موارد چه سوریه، بحرین، لیبی و یمن خواستار حل مشکلات کشورها توسط مردم خودشان است و این کاملا با اقدامات و اظهارات مداخله جویانه عربستان در تناقض است.

مسئولین عربستان در حالی بر طبل اختلاف می‌کوبند که مسئولین ایرانی همیشه خواستار عدم مداخله کشورهای منطقه در امور داخلی یکدیگر و خواهان برقراری ارتباط متقابل می‌باشند. حجت الاسلام روحانی در نشست 15 مرداد خود در پاسخ به المیادین لبنان در خصوص مسائل منطقه‌ای که پرسیده بود « در جریان بحران ایران و کشورهای عرب، برنامه شما برای بهبودی و بهتر کردن روابط فیمابین ایران و کشورهای عرب و به خصوص منطقه چیست؟ اظهار می کند: دولت آینده نسبت به روابط با همسایگان خود و کشورهای منطقه اولویت اول قائل است. توسعه روابط با همسایگان جزو دستور کار دولت فعلی خواهد بود. تلاش برای ایجاد آرامش و ثبات در منطقه و کاهش تنش‌هایی که امروز منطقه ما با آن مواجه است، با کمک کشورهای دوست در این منطقه جزو برنامه‌ها و اولویت‌های این دولت خواهد بود. در ملاقات‌های یکی دو روز اخیر با کشورهای منطقه، یکی از مواردی که مورد تأکید کشورهای منطقه هم بود، حضور فعال‌تر ایران برای ثبات منطقه و در ‌‌نهایت توسعه در این منطقه بود که دولت این راه و مسیر را آغاز کرده و ادامه خواهد داد.»

«حجت الاسلام حسن روحانی در نشست خبری خود در نیویورک در پنجم مهر ماه سال جاری نیز در پاسخ به سوالی که به روابط ایران با همسایگانش اشاره داشت، از اهمیت ویژه این ارتباط سخن گفت و با اشاره به دیدارهایش با مقامات کشورهای همسایه و منطقه در حاشیه اجلاس سازمان ملل، اظهار داشت: توسعه روابط سیاسی، اقتصادی و توریسم از مهمترین محورهای مذاکرات ما بود. در حال حاضر روابط توریستی بسیار بالایی با عربستان و عراق داریم. ما به دنبال روابط صمیمانه تر با همسایگان هستیم و این هدف را در دولتمان دنبال میکنیم. در مورد کل همسایگان و بویژه کشورهای عربی.»

با همه این اوصاف مقامات ایرانی در دولت فعلی همواره بدنبال برقراری ارتباط با کشورهای همسایه از جمله عربستان بوده‌ که با مخالفت مقامات عربستانی مواجه شده‌اند تا جایی که سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان در نشست خبری نوزدهم آذر ماه خود هنگامی که خبرنگاری از وی می پرسد «استنباط من از صحبت‌های شما درباره سفر وزیر خارجه ایران به عربستان این است که درخواستی از طرف ایران مطرح شده است اما مقامات عربستان با انجام آن مخالفت کرده‌اند، آیا این استنباط درست است؟ جواب می دهد: آمادگی لازم از سوی مقامات عربستان برای انجام آن سفر در آن مقطع وجود نداشت اما کماکان ما آمادگی داریم که این سفر در زمان مناسبی که طرف مقابل آمادگی داشته باشد انجام شود. بنابراین برنامه سفر به عربستان در دستور کار ما است.»

«سخنگوی وزیر امور خارجه درباره سفر وزیر خارجه به کشورهای حاشیه خلیج فارس و روابط ایران و عربستان نیز گفت: آقای ظریف سفر بسیار مؤثر و مفیدی به کشورهای منطقه داشتند. سفر به ریاض در چارچوب این برنامه‌ها مورد توجه است. لازم است هماهنگی‌هایی برای سفر انجام شود. ما عربستان را در لیست کشورهایی که هدف سفر و برنامه هستند کماکان داریم . عربستان کشور مهمی در منطقه است و معتقدیم با همکاری و تبادل نظر از سوی دو طرف مسائل منطقه امکان حل و فصلش فراهم می‌شود. ایران بارها آمادگی خود را اعلام کرده است که امیدواریم در اولین زمانی که مقامات عربستان آمادگی داشته باشند این سفر انجام شود و گفت‌و گو‌های منطقه‌ای با همسایگان که همواره در اولویت برنامه‌هایمان داشتیم را باز هم ادامه می‌دهیم.»

مسؤلین و دست‌اندرکاران دولت یازدهم در حالی بطور مداوم و پیوسته خواهان برقراری ارتباط و گفت‌و گو با همسایه جنوبی خود هستند و از لزوم گفت‌و گو برای برطرف شدن سوء تفاهم‌ها صحبت می‌کنند که از گفته‌های مقامات عربستانی چنان بر‌می‌آید که آنها قائل به سوءتفاهم در روابط دو طرف نبوده بلکه دم از اختلافات جدی می‌زنند.

علاوه بر این وزیر امور خارجه کشورمان نیز همواره با ارسال پیام‌های دیپلماتیک از طریق رسانه‌ها به عربستان سعی کرده راهی برای برقراری ارتباط با این کشور بگشاید و می‌توان به مصاحبه‌های وی در کنفرانس امنیتی مونیخ، سفر به بیروت و همچنین به سفر سال جاری وی به عمان اشاره کرد که در همه این سفرها وی همیشه خواهان برقراری ارتباط با عربستان بوده است.

البته بهمن ماه سال جاری اخباری تأیید نشده مبنی بر دیدار وزیر امور خارجه کشورمان با "ترکی الفیصل" رئیس سابق سازمان استخبارات عربستان سعودی به نقل از خبرگزاری رویترز منتشر شد که واکنش‌هایی را در ایران بدنبال داشت. از جمله این واکنش‌ها می‌توان به اظهارات "اسماعیل کوثری" عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی اشاره کرد که در گفت‌و گو با باشگاه خبرنگاران جوان اظهار داشت: این دیدار اگر در جهت تذکر دادن به عربستان به خاطر اقدامات و مواضع آمریکایی اسرائیلی این کشور در منطقه بوده، خوب است، اما اگر در این دیدار موضوعات دیگری مطرح شده حتما قابل بحث است. البته کوثری این نکته را نیز یادآور می‌شود که از انجام این دیدار و جزئیات آن اطلاعی نداریم.

حال با تمامی این مباحث و نیات خیرخواهانه ایران در منطقه که قطعا تمایل دستگاه سیاست‌خارجی ایران جهت برقراری ارتباط با عربستان نیز در راستای برقراری ثبات و امنیت در منطقه و همچنین حل مشکلات منطقه است باید یادآور شد که نیات خیرخواهانه ایران با اهداف مداخله جویانه عربستان در منطقه قابل مقایسه نیست و در کنار هم قرار دادن اهداف دو کشور جمع اضداد است که محال می‌نماید. چرا که بعنوان مثال در سوریه ایران خواهان حل مشکلات از راه دیپلماسی از طریق مردم سوریه و عدم دخالت سایر کشورها و مخالف اعزام تروریست به سوریه است و تلاش عربستان در جهت ارسال تروریست، پول و تجهیزات جنگی به این کشور جهت برافروختن روح جنگ طلبی و اختلافات داخلی در سوریه است و این با اهداف ایران که خواهان ‌پایان برافروختن آتش جنگ در منطقه است مغایرت دارد.

در موضوع بحرین نیز مشاهده می‌کنیم که حکومت سعودی با ارسال تانک و تجهیزات جنگی به بحرین در سرکوب کردن شیعیان این کشور با حکومت آل خلیفه همدست شده و مردم بی‌گناه را به خاک و خون می‌کشد در حالی که ایران مخالف هر گونه اعمال زور از سوی حکومت‌ها در مقابله با مردم می‌باشد.

باید با صراحت اعلام کرد ایران و عربستان در مسائل منطقه‌ای دارای تضاد‌های آشکار در اهداف خود می‌باشند و تا هنگامی که این مسائل حل نشده باقی بمانند و یکی از دو کشور از اهداف و آرمان‌های خود کوتاه نیایند روابط و مشکلات فی‌مابین دو کشور نیز حل نشده باقی خواهند ماند. در این بین قطعا این ایران نیست که باید از آرمان‌های خود دست بکشد چرا که جمهوری اسلامی ایران در هیچ جای دنیا آتش جنگ را بر نیفروخته و نمی‌افروزد،‌ تهدیدی برای هیچکدام از همسایگان خود نیست و خواهان صلح جهانی و کوتاه شدن دست استکبار گران از سر مردم ستمدیده است و با هیچ کشور مسلمان و آزادی خواه مشکلی ندارد و این عربستان است که همیشه در پی برافروختن آتش جنگ و اختلاف بین کشورهای منطقه و همسو شدن با مستکبران و دولت‌هایی (دولت‌های غربی و ایلات متحده آمریکا) است که در دشمنی آنان با کشورهای اسلامی هیچ شکی نیست.

در خصوص توافق هسته‌ای ایران و 1+5 دولت عربستان در بیانیه‌ای و بصورت کاملا محتاطانه این اقدام را قبول کرده است اما اظهار نظرهای مسؤلین عربستان نشان از ناخوشنودی مقامات این کشور از این توافق دارد و مشاهده می‌شود هر گونه پیشرفت و موفقیت ایران در عرصه جهانی و بین‌الملل با واکنش منفی مقامات عربستانی روبرو می‌شود تا جایی که "عبدالله العسکر" رئیس کمیته روابط خارجی شورای مشورتی عربستان سعودی ضمن ابراز نگرانی از توافق مرحله ای اخیر میان ایران و گروه 1+5 اعلام کرد اکنون هیچ کس در منطقه نمی‌خوابد و ادامه می‌دهد که من "نگران آن هستم که ایران از چیزی (در برنامه هسته ای خود) دست بر دارد تا به چیز دیگری از قدرت های بزرگ در زمینه سیاست منطقه ای به دست بیاورد."

با تمام این اوصاف عربستان مخصوصا طی چند سال اخیر همواره مواضعی خلاف مواضع ایران داشته و خلاف جهت ایران حرکت کرده است و نباید انتظار داشت که روابط دو کشور در آینده‌ای نزدیک و به راحتی برقرار شود و دو کشور روابط حسنه‌ای با یکدیگر داشته باشند. حال که مقامات عربستانی موضعی خلاف مواضع دولت ایران اتخاذ می‌کنند و علاقه‌ای به برقراری رابطه با ایران (حداقل در ظاهر) از خود نشان نمی‌دهند بهتر است مسئولین ایران نیز دست از ابراز اینکه ایران علاقه‌مند به برقراری رابطه با عربستان است برداشته و با اعمال خود کاری کنند که عربستان به سمت ایران بیاید.

چرا در برهه‌ای که عزم تمام مردم ایران برای کمک به دولت جهت حل مشکلات است و ایران از موقعیت خوبی در عرصه روابط منطقه‌ای و بین‌المللی برخوردار است باید با کوچک کردن خود همواره تقاضای دیدار با کشوری را داشته باشیم که سیاست‌هایش در منطقه شکست خورده و به خشونت در عرصه داخلی و منطقه‌ای خود روی آورده است. همگان می‌دانند عربستان طی چند دهه آینده با ایرانی بسیار قدرتمندتر از امروز روبرو خواهد شد و با کاهش بسیار زیاد ذخایر نفتی‌خود قدرت فعلی‌اش را از دست خواهد داد و با کشوری مواجه است که بعد از انقلاب اسلامی هر روز قدرتمندتر می‌شود و شاید همه این کارها به این دلیل است که عربستان این را درک کرده که سرانجام به کشوری درجه دو در منطقه تبدیل خواهد شد.

شنیده شده که دستگاه اطلاعاتی عربستان برای تضعیف ایران سعی در مسلح کردن گروه‌های سلفی در پاکستان و آماده کردن آنها برای تجاوزهای مقطعی به مرزهای ایران از طریق پاکستان و همچنین برانگیختن اختلافات قومی در ایران می‌کند که البته هیچ ‌گاه موفق نخواهد شد.

حال از مسؤلین وزارت خارجه کشورمان می‌پرسیم که چرا با تمام این موارد باز هم در پی برقراری ارتباط با کشوری هستند که از هیچ کاری برای تضعیف جمهوری اسلامی ایران دریغ نمی‌کند و آیا این کارها و ارسال پیام‌های متعدد از طریق رسانه‌ها و غیره وجهه کشورمان را تضعیف نمی‌کند؟ آیا زمان آن نرسیده که دستگاه سیاست خارجی کشورمان دیگر حرفی از برقراری رابطه با عربستان به میان نیاورد و به این سخن اکتفا کند که ما از روی بزرگی و مشی صلح طلبانه خود بارها خواهان برقراری ارتباط با عربستان سعودی و حل مشکلات و مناقشات منطقه از طریق مسالمت آمیز بودیم و این عربستان بود که بر طبل اختلاف کوبید؟

همین اندازه تقاضای برقراری ارتباط کافی است و آیندگان خواهند دانست که ایران خواهان قطع ارتباطات دو طرف نبوده و خدای ناکرده اگر بیشتر از این خواهان برقراری ارتباط با عربستان باشیم شاید افراد غیر مطلع این موضوع را نشان از ضعف ایران بدانند و دشمنان غربی ایران این اقدامات وزارت امور خارجه و دولت ایران را نشانه ضعیف شدن ایران در بعد منطقه‌ای قلمداد کنند.

منبع: فارس

انتهای پیام/ ح . ا