آیا نابودسازی تسلیحات شیمیایی سوریه به دست شرکت های خصوصی می افتد؟

SHIA-NEWS.COM شیعه نیوز:

به گزارش «شیعه نیوز» به نقل از شفقنا، دیوید آزبورن در ایندیپندنت نوشت: زرادخانه تسلیحات شیمیایی بشار اسد فرصت مغتنمی را برای شرکت های خصوصی فراهم آورده است تا در فرآیند نابودسازی صدها تن عوامل و مواد شیمیایی در خارج از خاک سوریه، مشارکت کنند.سازمان منع گسترش تسلیحات شیمیایی (OPCW) مستقر در لاهه، جمعه گذشته تایید کرد که از شرکت های خصوصی سراسر دنیا دعوت کرده تا پیشنهادهای خود را برای انتقال و نابودی 800 تن مواد سمی متعلق به زرادخانه تسلیحات شیمیایی سوریه ارائه دهند. این سازمان طی یک بیانیه مطبوعاتی گفت هزینه نابودسازی این مواد توسط شرکت های خصوصی، بین 35 تا 40 میلیون یورو برآورد شده است.

مواد شیمیایی که برای ارائه به شرکت های خصوصی در فهرست این سازمان ثبت شده، شامل عوامل شیمیایی ارگانیک و غیر ارگانیک است و بسته بندی مواد شیمیایی نیز جزو ماموریت هایی است که قرار است به شرکت های خصوصی واگذار شود اما مواد و ذرات شیمیایی خطرناک از جمله عوامل شیمیایی عصبی و تسلیحاتی که حجم آنها 500 تن برآورد شده، جزو این فهرست نیست. این مواد کماکان به عنوان دردسر اصلی سازمان منع گسترش تسلیحات شیمیایی باقی می مانند. هفته گذشته آلبانی از پذیرش تقاضای آمریکا مبنی بر ورود تسلیحات شیمیایی سوریه به خاک این کشور برای اجرای عملیات امحا و نابودسازی مخالفت کرد.

کمپانی های خصوصی علاقه مند به امحای مواد شیمیایی کمتر خطرناک زرادخانه شیمیایی سوریه، فقط تا 29 نوامبر فرصت دارند تا پاسخ نهایی خود را به سازمان منع گسترش تسلیحات شیمیایی ارائه دهند. این محدودیت زمانی، نشان دهنده فشار زیادی است که به این سازمان وارد می شود تا بتواند ماموریت خروج کامل زرادخانه شیمیایی رژیم بشار اسد از سوریه را در ضرب الاجل تعیین شده (پایان دسامبر) انجام دهد.

سازمان منع گسترش تسلیحات شیمیایی که به تازگی به دریافت جایزه صلح نوبل نائل شد، پس از حمله شیمیایی به حومه دمشق در ماه آگوست، ناگهان خود را در کانون بحران دید. این حمله شیمیایی صدها کشته برجا گذاشت و غرب نیز بشار اسد را متهم اصلی آن می دید. رژیم اسد برای اجتناب از حمله نظامی آمریکا، با طرح مشترک آمریکا و روسیه برای پیوستن سوریه به معاهده بین المللی ممنوعیت تسلیحات شیمیایی و نابودی زرادخانه شیمیایی سوریه موافقت کرد.

با توجه به اینکه دعوت سازمان منع گسترش تسلیحات شیمیایی از شرکت های خصوصی ابعاد وسیعی نداشته، نمی توان برآورد کرد که چه تعداد از شرکت ها برای مشارکت در این ماموریت قدم پیش خواهند گذاشت. یکی از کاندیداهای احتمالی، شرکت URS Corp است که دفتر مرکزی آن جایی در نزدیکی آلبانی، نیویورک واقع شده است. این شرکت نقش چشمگیری را در نابودی انبار مواد شیمیایی آمریکا در دهه 90 میلادی و همچنین امحای تسلیحات کشتار جمعی به جا مانده از دوران پس از شوروی در روسیه ایفا کرده است. سخنگوی این شرکت در پاسخ به پرسش ایندیپندنت مبنی بر تمایل شرکت به امضای قرارداد با سازمان منع گسترش تسلیحات شیمیایی، از هرگونه اظهارنظری خودداری کرد.

رالف تراپ، از مشاوران مستقل خلع سلاح شیمیایی در لیون فرانسه به ایندیپندنت می گوید: "این کار بسیار نامعمول و عجیبی است که آنها عملیات نابودی چنین موادی را بین شرکت های خصوصی به مناقصه بگذارند اما باید بگوییم که ما هم در شرایط نامعمولی قرار داریم."وی می افزاید: "ما درباره خود تسلیحات شیمیایی صحبت نمی کنیم. صحبت بر سر این است که چگونه باید از شر دیگر بخش های برنامه خلاص شویم."وزارت خارجه بریتانیا خاطر نشان کرده است که اگر یک شرکت بریتانیایی بخواهد قدم پیش بگذارد، دولت مخالفتی نخواهد داشت. یکی از سخنگویان وزارت خارجه گفت: "ما باید بدانیم که دقیقا پیشنهاد شرکت های خصوصی چیست. اما اگر آنها بخواهند در این برنامه نقشی داشته باشند، ما مخالفتی نداریم. تنها توقع ما از شرکت ها این است که مقررات و اصول ایمنی و زیست محیطی را رعایت کنند."

سازمان منع گسترش تسلیحات شیمیایی در عین حال یک پلان B یا طرح ثانویه را برای انتقال و امحای 500 تن عناصر و عوامل شیمیایی مرگبار – شامل تسلیحات و عوامل شیمیایی عصبی- در نظر دارد که به لحاظ حساسیت موضوع، نمی توان این عملیات را بین طرف های دیگر به مناقصه گذاشت. هفته پیش، ادی راما نخست وزیر آلبانی اعلام کرد "برای آلبانی غیر ممکن است که درگیر چنین عملیاتی شود." پیش از این سخنان نخست وزیر آلبانی، پایتخت این کشور شاهد برپایی یک تظاهرات گسترده مردمی علیه طرح مشارکت آلبانی در عملیات امحای تسلیحات شیمیایی سوریه بود.

سازمان منع گسترش تسلیحات شیمیایی به همراه واشنگتن، در طرح ثانویه خود احتمال انتقال این مواد خطرناک را به یکی از بنادر سوریه و سپس، نابود سازی آنها داخل کشتی و با استفاده از یک کوره بزرگ قابل حمل که اخیرا توسط پنتاگون ساخته شده است، بررسی می کند. خود انتقال مواد شیمیایی به بندر سوریه کار خطرناکی است چرا که در طول مسیر، این مواد باید از بحرانی ترین مناطق جنگی عبور کنند. در این طرح ثانویه، نیروی دریایی آمریکا با اعزام یک ناو جنگی، از عملیات محافظت خواهد کرد. با این حال، هنوز موضوع خاکسترها و مواد ثانویه به جا مانده از این عملیات لاینحل باقی مانده است. این مواد ضایعاتی، به هر حال باید به جای دیگری منتقل و مدفون شوند.

درخصوص این طرح ثانویه و امحای تسلیحات شیمیایی در دریا، هنوز هیچ تصمیمی اتخاذ نشده است. سازمان منع گسترش تسلیحات شیمیایی به بررسی های خود برای گزینه های جایگزین دیگر و ترجیحا اجرای این عملیات در داخل خشکی، ادامه می دهد. کشورهای بریتانیا، آلمان، فرانسه و ایتالیا احتمالا در این بررسی ها مشارکت خواهند داشت چرا که تمام این کشورها از تجهیزات مربوط به انتقال و امحای مواد سمی و شیمیایی برخوردارند. اما تمام این کشورها و به عبارت دیگر میزبانان احتمالی، از سوریه فاصله جغرافیایی زیادی دارند و انتقال این مواد به آنها، خود چالش بزرگی به شمار می آید.

رالف تراپ می گوید روسیه یک گزینه دیگر است. چرا که این کشور در نابودسازی تسلیحات کشتار جمعی خود صاحب تجربه است. اما انتقال مواد شیمیایی سوریه به روسیه نیز نیازمند یک سفر دریایی طولانی و پس از آن، یک سفر طولانی در خشکی است و علاوه بر آن، ترانزیت این مواد به اجازه کشورهایی که در طول مسیر واقع شده اند، نیاز دارد.

تراپ می گوید: "این احتمال هم هست که آنها بخشی از اراضی دور دست و غیر مسکونی خود را به اجرای این عملیات اختصاص دهند. به هر حال اجرای این عملیات در داخل خشکی کار به مراتب ساده تری است."انتقال مواد و تسلیحات شیمیایی مرگبار در مسافت های دریایی بسیار طولانی، امری مسبوق به سابقه است. برجسته ترین نمونه آن، در اواخر دهه نود میلادی، انتقال مواد شیمیایی آمریکا به جزیره مرجانی جانستون در قلب اقیانوس آرام است. در این عملیات، ابتدا شرکت URS Corp در این جزیره تجهیزات و تاسیسات لازم برای امحای تسلیحات شیمیایی را احداث کرد و سپس، ارتش آمریکا زرادخانه شیمیایی خود را به این جزیره منتقل کرد.

به هر حال، نابودی چنین مواد خطرناکی چه داخل یک کشتی و چه در یک سکوی شناور، کار بی سابقه ای نیست. چندین سال پیش، ژاپن نیز صدها فروند از بمب های شیمیایی خود را در داخل دریا نابود کرد.اما هیچ یک از این عملیات ها، در بحبوحه یک جنگ داخلی تمام عیار انجام نشده اند. باید دید سرانجام کدام روش برای نابودسازی تسلیحات شیمیایی سوریه به کار گرفته می شود.


انتهای پیام/ ز.ح