زندگينامه مرحوم آيت‌الله حق‌شناس

به گزارش «شیعه نیوز»، آيت‌الله حق‌شناس که صبح امروز در سن 88 سالگي دار فاني را وداع گفت، از عرفاي برجسته و اساتيد مبرز اخلاق مدارس علميه تهران به شمار مي‌آمد.

مرحوم آيت‌الله ميرزا عبدالکريم حق شناس (تهراني) در سال 1338 ه.ق برابر با 1298 ه. ش در تهران در خانواده‌اي مذهبي ديده به جهان گشود.

* تحصيلات
وي تحصيلات مقدماتي و ادبيات را در محضر آيت‌الله حاج شيخ محمدرضا تنکابني فرا گرفت و عرفان را نيز از محضر آيت‌الله شاه‌آبادي تلمذ کرد. ظاهرا بخشي از معقول را نيز غير از درس آيت‌الله شاه‌آبادي از محضر آيت‌الله ميرزا مهدي آشتياني مدرس بزرگ حکمت و فلسفه آموختند. زيرا روزي در بين سخنانشان فرموند: «ايشان - ميزرا مهدي آشتياني - بخش وجود ذهني را که مي‌فرمودند با عباراتي بسيار مغلق و خراباتي بيان مي‌کردند.» که دال بر استفاده ايشان از محضر آن حکيم بزرگ است، اما مدت اين کسب فيض مشخص نيست.

ايشان همچنين دروس فقه و اصول را در هجرتي که به سال 1358 ه.ق به قم داشتند از محضر بزرگاني چون آيت‌الله حجت و آيت‌الله خوانساري و آيت‌الله العظمي بروجردي فرا گرفتند. مدتي نيز از محضر فقه و اصول امام بهره‌مند شدند و البته مراوداتي در بحث اخلاق با امام راحل نيز داشتند.

* هجرت به تهران
در سال 1373 ه.ق که جناب حاج شيخ محمدحسين زاهد تهراني معروف به زاهد نفت فروش که در مسجد امين‌الدوله واقع در بازار وفات کردند، بنا به درخواست اهل مسجد و محل، آيت‌الله بروجردي به آيت‌الله حق‌شناس دستور دادند تا براي حل مشکلات ديني و رسيدگي به امور شرعي آن مسجد، به تهران عزيمت کنند.

در اين زمينه ايشان خود مي‌فرمايند: «مردم به قم آمدند و تقاضاي کسي را فرمودند. مرحوم امام خميني قدس سره که آن روز در محضر آقاي بروجردي بودند و نسبتشان به حقير چون پدري به فرزند بود به من فرموند شما برويد و از آيت‌الله بروجردي هم درخواست کردند که ايشان هم حکم کنند. ايشان هم حکم فرمودند. حس کنجکاوي و مقام گستاخي فرزند به پدر باعث شد که عرضه داشتم: آقا چرا خودتان تشريف نمي‌بريد؟ حضرت امام فرمودند: مردم گفته‌اند عبدالکريم. (عين عبارت ايشان است) به جدّم اگر مي‌گفتند روح‌الله من پيشقدم مي‌شدم.»

بالاخره ايشان به تهران آمدند و تا پايان عمر به تهذيب نفس جوانان و اهل علم و طلاب و کسبه مشغول بودند. ايشان مدتي نيز رئيس مدرسه فيلسوف‌الدوله و سپهسالار قديم (شهيد بهشتي فعلي) بودند و در آنجا به تدريس مکاسب و کفايه در فقه و اصول و منظومه سبزواري در حکمت همت داشتند.

محمد شريف رازي در کتاب خود به نام گنجينه دانشمندان مي‌فرمايند: «بعد از وفات آيت‌الله بروجردي مؤمنين مسجد مزبور که غالبا از مقدسين و اخيار تهرانند به قم آمدند و از آيت‌الله بروجردي تقاضا کردند ايشان را بجاي آن مرحوم (شيخ زاهد تهراني) براي امامت آن مسجد انتصاب و اعزام فرمايند. ايشان حسب‌الامر آيت‌اللهي به تهران عزيمت و تا حال حاضر در مسجد مزبور اقامه جماعت و هم به تدريس فقه و اصول و معقول در مدرسه سپهسالار قديم و خدمات ديني ديگر اشتغال دارند و نزديک چهل سال است که اين نگارنده ايشان را مي‌شناسم و حقا داراي مقام فضل و دانش و تقوا و پاکدامني و بي‌آلايشي موصوف و در تربيت و تهذيب اخلاق جوانان محيط خود بسيار ساعي هستند تربيت يافتگان او در بازار و حوزه‌هاي علمي قم و تهران و مشهد بسيار هستند و از روز آشنايي تاکنون مکروهي از وي نديده‌ام .»

* هشياري و آگاهي
آيت‌الله حق‌شناس با وجود مشغله فراوان در امور شرعي و دروس حوزوي و تدريس کتب فني از مسائل روز و سياسي بي خبر نبودند و دقت خاصي داشتند.

مي‌فرمودند: «با شروع جنگ تحميلي اين شبه براي من ايجاد شد که مبادا در جبهه به من نياز باشد به خدمت امام راحل مشرف شدم آيت‌الله شهيد صدوقي هم در مجلس حضور داشتند. من دو وجبي زعيم عاليقدر بودم گفتم: بنده مدرس حوزه و امام جماعت مسجد امين‌الدوله هستم. اگر چنانچه وظيفه طور ديگر است دستور مي‌فرماييد به جبهه بروم. امام فرمودند: مگر تو مي‌تواني تفنگ بلند کني؟ گفتم: بنده يکبار تفنگ بلند کردم و گلنگدن را کشيدم و ماشه را چکاندم به جاي اينکه من تفنگ را نگه دارم تفنگ مرا مسافتي عقب برد. امام تبسمي کردند و اظهار داشتند: جبهه تو همان مدرسه است و مسجد امين الدوله.

يکي از شاگردان اين عالم مي‌گويد:«در آن سالي که حرم مطهر رضوي توسط منافقين کور دل مورد انفجار ناجوانمردانه قرار گرفت سراسيمه به مسجد امين‌الدوله رفتم زيرا از ارادت خاص و عنايت ويژه ايشان به امام هشتم مطلع بودم و نگران آشفتگي روحي استاد حق شناس شدم. اما وقتي به آنجا رسيدم و چهره آرام آيت‌الله حق‌شناس را ديدم از نگراني‌ام کمي کاسته شد. ايشان آرام فرمودند: مقام امام رضا عليه السلام چنان رفيع است که با اين حرکت‌هاي مذبوحانه چيزي از شؤون ايشان کاسته نمي‌شود.»

* آثار آيت‌الله حق‌شناس
آثار قدمي و عملي ايشان با وجود تربيت شاگردان بسيار، کم نيست، ولي چند اثر قلمي و علمي نيز از معظم‌له موجود است:
1- رساله‌اي در ارث زوجه
2- تقريرات فقه مرحوم آيت‌الله حُجت
3- تقريرات اصول آيت‌الله خوانساري
4- تقريرات فقه و اصول آيت‌الله بروجردي

* وفات
آيت‌الله حق‌شناس که از اوايل خردادماه به علت بيماري ريوي در بيمارستان پارسيان تهران بستري بود، صبح روز دوشنبه اول مرداد 1386 دار فاني را وداع گفت و پيکر مطهرش صبح روز بعد از مقابل مدرسه عالي شهيد مطهري تشييع شد.

T