ضربه‌ای كه اردوغان از سقوط مرسی خورد

SHIA-NEWS.COM شیعه نیوز:

به گزارش «شیعه نیوز» به نقل از جمهوری، فارغ از بحث قانونی یا غیرقانونی بودن بركناری محمد مرسی، و جنبه‌‌های داخلی این موضوع، یكی از مسائلی كه در روزهای اخیر، توجه بسیاری از تحلیلگران را به خود جلب كرده، ابعاد و پیامدهای بین‌المللی رویدادهای اخیر مصر است. در این میان، باور بسیاری بر آن است كه سقوط مرسی، شكستی مهم و راهبردی برای دولت تركیه به شمار می‌رود.

چه دولتمردان حزب "عدالت و توسعه"تركیه واقعاً اعتقاد داشته باشند كه كودتای نظامی منجر به سقوط مرسی‌ علیه آنها نیز هست و چه بخواهند صرفاً چنین دیدگاهی را به خارجی‌ها القا كنند، تفاوتی در نتیجه ماجرا پدید نمی‌آورد، زیرا این موضوع به شدت با منافع راهبردی آنها در تضاد است. سایت تحلیلی "المانیتور"در مطلبی به بررسی این موضوع پرداخته و می‌نویسد: تردیدی نیست كه دولتمردان حزب عدالت و توسعه ـ كه تحت تأثیر جنبش اسلامی " فتح‌الله گولن" هستند‌ ـ تلاش دارند ایده "قربانی شدن"اخوان المسلمین مصر را القا نمایند. قربانی نشان دادن یا "قربانی سازی"، چیزی است كه دولتمردان تركیه، این روزها به شدت به آن نیاز دارند.

نخستین واكنش دولت تركیه به تظاهرات پارك گزی در اسلامبول ـ كه با تحریك پلیس شدت یافت ـ تلاش در القای این ایده بود كه این اعتراضات، دسیسه‌ای جهانی علیه دولت تركیه است. آنها در تلاش برای مشروعیت‌زدایی از اعتراضات، خود را‌ قربانی معرفی كردند. بی‌گمان، قربانی سازی، ابزار مهار مناسبی در مقابل كسانی است كه می‌خواهند رفتار و اشتباهات طرف قربانی شده را به نقد بكشند.

پس از بركناری مرسی، دولت تركیه تلاش كرد با بهره از رسانه‌های جمعی، تصویری مشابه ‌از رویدادهای این كشور ارائه دهد. بنا بر استدلال عجیب آنها، صحبت كردن از اشتباهات مرسی، به منزله مشروعیت دادن به كودتا بود. به عنوان مثال، "حاتم عطا"، مدیر پژوهش‌های سیاسی در "بنیاد پژوهش‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی" تركیه كه وابسته به حزب حاكم این كشور است، در مطلبی كه در توئیتر منتشر كرد، نوشت: "ارتش به تحریك سكولارها و لیبرال‌ها، كودتایی را در مصر ترتیب داد. همكاران ما درباره اشتباهات مرسی می‌نویسند و بحث می‌كنند. آیا این مشابه وقایع پارك گزی نیست؟"

وی در مطلبی دیگر نوشت: "آنچه در تركیه برای آن تلاش شد (كودتا) در مصر به سرانجام رسید. سیاست خیابانی فرقه سكولار علیه صندوق رأی، آنها را از دولت اسلام‌گرا رهانید؛ اما به قیمت یك رژیم نظامی". دولت عدالت و توسعه تركیه، زیان بزرگی ‌از كودتای مصر متحمل شد. مرسی و دولت اخوان المسلمین، از جنبه روابط اقتصادی و سیاسی، شریك دولت تركیه به شمار می‌رفتند. با انتقال دادن تجربه سیاسی در زمینه دمكراسی و انتخابات از طریق به اصطلاح "اسلام‌گرایی معتدل"در تركیه به اخوان المسلمین مصر، دولت عدالت و توسعه در حال ارتقای قدرت نرم خود بود.

اما این تنها قدرت نرم نبود كه تركیه به مصر انتقال داد. بنا بر قراردادی كه در سال گذشته به امضا رسید، دولت تركیه، اعتباری‌ میلیارد دلاری پنج ساله را در اختیار مصر گذاشت كه در سه سال نخست، از بازپرداخت معاف بود. دادن این اعتبار در شرایطی كه مصر در تلاش بود تا وامی 4.8 میلیارد دلاری را از صندوق بین‌المللی پول دریافت كند، نشانگر اهمیت مصر برای تركیه بود. اما ماجرا به همین جا ختم نمی‌شود. مصر با وجود دولت اخوان المسلمین، مهمترین عنصر آن "نظم نوین" به شمار می‌رفت كه احمد داوداوغلو، وزیر خارجه تركیه مدعی گسترش آن در منطقه خاورمیانه بود. به همین دلیل است كه باید گفت، كودتا در مصر، اثری زلزله‌وار بر دولت عدالت و توسعه داشته است.

در پی این واقعه، رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر تركیه، تعطیلات تابستانی خود را نیمه تمام گذاشت و فوراً به اسلامبول بازگشت تا در نشست اضطراری كابینه برای ارزیابی تحولات مصر شركت كند. حضور عالی‌رتبه‌ترین مقامات دولت تركیه در این نشست، نشانگر اهمیت زیادی بود كه این دولت برای مصر قائل است. در نتیجه بركناری مرسی، اردوغان سفر خود به غزه را كه برای روز جمعه برنامه ریزی شده بود، تا زمان نامعلومی به تعویق انداخت. از زمان وقوع اعتراضات پارك گزی، اردوغان دیگر مانند سابق در عرصه تعیین دستوركارهای سیاسی كشور خود، فعال و تعیین‌كننده نبوده است. وی به جای اداره تحولات در كشور خود، در موضعی واكنشی قرار گرفته و می‌خواهد از وضعیت موجود خلاص شود.

اردوغان برای بازیابی موقعیت خود كه در اثر وقوع اعتراضات سراسری علیه وی، تضعیف شده، می‌خواست یك كار سنتی در طرفداری از جنبش حماس انجام دهد كه همچون همیشه، قرار بود از آن استفاده داخلی شود. اردوغان باید در فشار بسیار شدیدی بوده باشد كه توافق ماه مه (1اردیبهشت) خود با باراك اوباما را كه بر اساس آن، باید در صورت سفر به غزه، سری هم به رام‌الله بزند ـ نادیده گرفت. شاید بتوان گفت كودتای مصر كه به لغو سفر اردوغان منجر شد، به گونه‌ای از تخریب روابط وی با اوباما جلوگیری كرد.به هر حال، مجموعه این رویدادها، نشانگر آن است كه تحولات اخیر در مصر، بیش از هر دولتی به ضرر دولت عدالت و توسعه تركیه بوده و به شدت طرح‌های منطقه‌ای این دولت برای گسترش نفوذ خود را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

انتهای پیام/ ز.ح