چرا آتش فتنه در شمال لبنان خاموش نمي‌شود؟

SHIA-NEWS.COM شیعه نیوز:

به گزارش «شیعه نیوز» به نقل از روزنامه جمهوری اسلامی، طرابلس، بزرگترين شهر سني نشين شمال لبنان، از ديد جامعه شناسانه در امتداد بافت اجتماعي سوريه بوده و در خود، شهروندان مختلفي از طوايف مسيحي و مسلمان و همچنين از مذاهب علوي، شيعه و اهل تسنن جاي داده است ولي گروههايي از جنبش‌هاي سلفي در سال‌هاي اخير، اين شهر را به پايگاهي براي خود تبديل كرده اند؛ گروههاي افراطي كه به تكفير ديگر مذاهب ايمان دارند.

همزمان با اعلام موجوديت جنبش سلفي "فتح‌الاسلام" در سال 1386 در طرابلس، درگيري‌هاي اين جنبش با ارتش لبنان در اردوگاه "نهرالبارد" اين شهر بالا گرفت كه در پي آن شهروندان لبناني و فلسطيني زيادي كشته شدند و طرابلس رنگ سلفي گري بيشتري به خود گرفت.

همزمان با آغاز بحران سوريه، برخي جريان‌هاي بين‌المللي و سياسي با همكاري حزب "المستقبل" به رياست "سعد حريري" پسر نخست‌وزير سابق لبنان، تلاش‌هايي را آغاز كردند تا طرابلس را به منطقه آموزش نيروها و مجموعه‌هاي تروريستي مخالف نظام سوريه تبديل كنند ولي دولت لبنان با اعتراض به اين طرح، اجراي سياست بي‌طرفي اين كشور را به عنوان موضع دولت در قبال اوضاع سوريه پي گرفت.

با بحراني‌تر شدن اوضاع سوريه و شدت گرفتن درگيري‌هاي داخلي اين كشور، بسياري از گروههاي مسلح، شكست را پذيرفته و به سوي طرابلس و اردوگاه‌هاي پناهجويان سوري گريختند تا بار ديگر با حمايت مالي و نظامي كشورهاي عربي قطر و عربستان، مجددا سازماندهي شده و براي جنگ به سوريه باز گردند.

از سوي ديگر مناطق "جبل محسن" و "باب التبانه" طرابلس واقع در شمال لبنان به عنوان طايفي و حساس‌ترين مناطق اين كشور، همواره شاهد بروز درگيري‌هاي مسلحانه ميان گروههاي طرفدار نظام سوريه از يك سو و گروههاي حامي جريان‌هاي سلفي تابع عربستان و مخالف نظام سوريه از سوي ديگر يوده‌اند.

دو محله نزديك به هم كه در يكي تصاوير بشار اسد و سيدحسن نصرالله به اهتزاز درآمده و در ديگري تنها چند متر آن طرف‌تر تصاوير ملك عبدالله و سعد حريري به چشم مي‌خورد اما وجه اشتراك هر دو محله، فقر بي‌حد و حصري است كه از در و ديوار اين مناطق بالا مي‌رود.

كساني كه كم وبيش، روند حوادث امنيتي طرابلس را دنبال مي‌كنند به خوبي آگاه دارند كه اكثر درگيري‌هاي طايفي طرابلس ريشه در مواضع گروههاي سياسي كشور دارد و اكثر اين درگيري‌ها در منطقه طايفه علويان طرابلس از يك سو و منطقه طرفداران جريان‌هاي سلفي مورد طرفدار عربستان از سوي ديگر رخ مي‌دهد.

همزمان با بروز تغييرات سياسي يا امنيتي در لبنان يا خارج آن، اين مناطق هر از گاهي شاهد بروز درگيري‌هاي مسلحانه ميان گروههاي طايفه علوي طرفدار نظام بشار اسد رئيس جمهور سوريه و جريان‌هاي ديگر با گرايش‌هاي مختلف سلفي و تكفيري حمايت شده از سوي عربستان است.

نگاهي سريع به تاريخ حوادث لبنان، نشان مي‌دهد كه ريشه بروز درگيري‌هاي مسلحانه در شهر طرابلس برخلاف آنچه گفته شده به زمان شروع بحران سوريه يا جريانات درگيري مسلحانه سال 1387 يا حتي اختلافات ايجاد شده بعد از ترور "رفيق حريري" نخست وزير اسبق در سال 1384 مربوط نمي‌شود بلكه علت اين درگيري‌ها طي سي و هفت سال گذشته، تنها به بروز تغييرات و تحولات سياسي و اتخاذ مواضع گروههاي لبناني در سطح داخلي و خارجي مربوط مي‌شود.

به نظر بسياري از اهالي طرابلس، درگيري‌هاي طرابلس ريشه در جنگ‌هاي داخلي لبنان در سال 1354 و سفر "هنري كيسينجر" وزير خارجه وقت آمريكا به لبنان با هدف تغيير ساختار جغرافياي اين كشور و ايجاد كشورهاي كوچك تحت سيطره آمريكا دارد. بعد از پايان جنگ‌هاي داخلي لبنان، كليه گذرگاههاي نظامي اين كشور از ميان برداشته شده‌اند و فقط گذرگاهي كه ميان منطقه جبل محسن و باب التبانه كه از فقيرترين مناطق طرابلس به شمار مي‌آيند، باقي ماند.

بسياري از ناظران هم معتقدند هدف اصلي از اين درگيري‌ها لبنان نيست بلكه اين اقدام پوششي براي هدف بالاتر و آن يكسره كردن تحولات سوريه و بلكه فراتر از آن است. اين عده از ناظران اساسا هدف از ايجاد بحران در سوريه را اجراي توطئه حساب شده غرب با بهره گيري از ايادي عرب آن براي تغيير ساختار سياسي و شايد هم جغرافيايي چند كشور منطقه مي‌دانند.

از سوي ديگر طرابلس بعد از آغاز تنش‌ها در سوريه، به دليل تركيب جمعيت سلفي نشين آن همواره محل رشد و فعاليت جريانهاي افراطي بوده و مي‌توان گفت كه با نگاهي به شرايط خاص اجتماعي، اقتصادي شهر طرابلس، بروز حوادث امنيتي اخير در اين شهر تا حدود زيادي قابل پيش‌بيني بود.

با توجه به اوضاع نابسامان اقتصادي، اجتماعي شهر طرابلس و بروز پديده‌هايي مانند مرگ و مير كودكان، بي‌سوادي، افت تحصيلي و بروز فقر شديد در ميان خانواده‌هاي طرابلس و نبود مؤسسات اجتماعي، حمايتي دولت، وقوع حوادث امنيتي اخير در اين شهر تا حدود زيادي قابل فهم است. به عبارت ديگر آنچه امروز در طرابلس اتفاق مي‌افتد، بي‌ارتباط با شرايط ناگوار و مزمن اقتصادي و اجتماعي اين شهر نيست.

شهر طرابلس كه به پايتخت "شمال لبنان" معروف است، از مناطق محروم لبنان به شمار مي‌آيند و مناطقي مانند "المنيه"، "ضينه"، "عكار"، از جمله مناطق فقير نشين اين استان هستند كه همواره دست خوش تحولات سياسي و امنيتي نيز بوده‌اند.

علت بروز تشنج‌هاي سياسي در اين منطقه را نمي‌توان زمان و شرايط فعلي منطقه دانست بلكه عامل اين ناآرامي‌ها را بايد در نتيجه اعمال سياست‌هاي نادرست اقتصادي و اجتماعي دولت‌هاي متوالي لبنان كه ساكنان اين منطقه را در حاشيه قرار داده‌اند جستجو كرد.

شهر طرابلس لبنان از مدت‌ها پيش مورد بي‌لطفي دولت و مسئولان سابق و حال آن قرار گرفته و طبق تحقيقات مؤسسه مركزي آمار لبنان، اين شهر از لحاظ امكانات شهري، اجتماعي، تجاري، بازرگاني در فقر به سر مي‌برد. به عنوان مثال اين شهر تنها داراي 17 مؤسسه تجاري، بانكي و بازرگاني است؛ در حالي كه استان‌هاي "جبل لبنان" و "بيروت" به ترتيب داراي 73 و 72 مؤسسه بازرگاني هستند.

بر طبق آمار اين مركز، سهم طرابلس از بخش بانكي دولت و بخش‌هاي خصوصي تنها دو درصد است در حالي‌كه اين سهم در بيروت و مناطق پيرامون آن به 83درصد مي‌رسد.

مركز آمار لبنان اعلام كرده كه با توجه به سطح آمار بالاي بيكاري در شهر طرابلس، ايجاد فرصت‌هاي شغلي براي جوانان اين منطقه به صفر رسيده است. وزارت امور اجتماعي لبنان و سازمان رشد و توسعه سازمان ملل نيز در تحقيقات خود اعلام كرده‌اند كه استان طرابلس در شمال لبنان، داراي بالاترين درصد فقر در مقايسه با ساير مناطق لبنان است فقر در اين منطقه به سي درصد مي‌رسد.

اين شهر نيز از لحاظ مسكن و شرايط اقتصادي خانواده‌ها، برق، آب و شبكه‌هاي بهداشتي در مرتبه دوم فقر قرار دارد. طبق تحقيقات مؤسسه آمار لبنان،70 درصد از مردم طرابلس در فقر به سر مي‌برند و اين مقدار در مقايسه با ديگر مناطق اين كشور، از بالاترين نقاط لبنان است.

طبق اين آمارها، بيش از 67 درصد از ساكنان مناطق "جبل محسن" و "باب التبانه" (دو نقطه اصلي درگيري‌هاي اخير) زير خط فقر مطلق زندگي مي‌كنند و 33 درصد از ساكنان اين مناطق زير خط فقر نسبي به سر مي‌برند و نيمي از ساكنان اين مناطق داراي حقوق كمتر از 430 دلار در ماه هستند. 82 درصد از آنها هم كمتر از 530 دلار در ماه حقوق دريافت مي‌كنند.

با شدت گرفتن دامنه درگيري‌ها در سوريه، ورود مجموعه‌هاي سلفي مسلح از مناطق شمالي لبنان، بويژه طرابلس به خاك سوريه بيشتر شد و اخيرا ارتش اين كشور توانست طي ايجاد كميني در منطقه تلكلخ سوريه، جمعي از اين عناصر سلفي را به هلاكت برساند.

به دنبال اين ماجرا، درگيري‌هاي شديدي ميان طرفداران و مخالفان نظام سوريه در طرابلس درگرفت و شرايط امنيتي اين شهر مجددا برهم خورد و در اثر اين درگيري‌ها بويژه بينن مناطق "جبل محسن" و "باب التبانه"، 17 نفر تاكنون كشته و بيش از 100 نفر مجروح شدند. به دنبال اين درگيري‌ها، ارتش با افزايش نيروهاي خود در تمام نقاط شهر توانست تا حدودي از افزايش تلفات جاني جلوگيري كند و آرامش را به سطح شهر بازگرداند.

جريان‌هاي سلفي كه تلاش مي‌كنند تا خارج كردن شهر شمالي طرابلس از سيطره دولت لبنان، راحت‌تر از تروريست‌هاي مخالف نظام سوريه حمايت كنند، همچنان اين شهر را در آتش تندروي‌هاي خود مي‌سوزانند؛ بيم آن مي‌رود كه دامنه درگيري‌هايي اين شهر به ديگر نقاط لبنان نيز سرايت كند.

به گفته برخي صاحب نظران، برپايي يك حكومت كوچك اسلامي سلفي در طرابلس، تحت رهبري جريان‌هاي مسلح تكفيري و همچنين خارج كردن آن از كنترل دولت، از عوامل اصلي ادامه درگيري‌ها در اين شهر اعلام شده است.

نگراني مقامات سياسي لبنان اين بوده كه بر اساس اطلاعات موجود، تلاش‌هايي در حال انجام است تا طرابلس به شكل كامل از طرفداران نظام سوريه تخليه شده تا در نهايت اين شهر به يك ايالت خودمختار سلفي تبديل شود. اين اقدامات اخير، از جمله سير ورود غير قانوني عناصر سلفي از طرابلس به سوريه با تلاش‌هاي تشكيلات موسوم به "ارتش آزاد سوريه" به منظور حمله به دمشق و سيطره بر فرودگاه بين‌المللي اين شهر، همزمان شده است؛ بدون اينكه سر سوزني نتايج اين اقدام براي رهبران اين عناصر سلفي مشخص باشد.

انتهای خبر/ ز.ح