حال‌ و هوای محرّمی حرم امام رضا(علیه السلام)

SHIA-NEWS.COM شیعه نیوز:

به گزارش «شیعه نیوز» به نقل از باشگاه خبرنگاران، روپوش همیشگی کنار می‌رود و ضریح، شال مشکی بر سر می‌کند. پرچم سبز گنبد پایین می‌آید و پرچم سیاه سربرمی‌افرازد. نقاره‌خانه از نواختن بازمی‌ایستد تا عزای حسین(علیه السلام) برپا شود.

و کتیبه‌های عزای محرّم، مُحرِمان سیاه‌پوش را مَحرم حرم امام رضا(ع) می‌کنند و بانگ برمی‌آورند:

آفرینش ز غبار قدم توست حسین(ع)
آسمان سایه‌نشین علم توست حسین(ع)
سفر عشق بنازم که در این راه خطیر
طفل شش‌ماهه تو هم‌قدم توست حسین(ع)

بر حسین(علیه السلام) گریه کن

مشهد و حرم امام رضا(علیه السلام) باید هم سهم گریه‌اش بیش از دیگر قطعات خاک خدایی این سرزمین باشد، که امام رضا(علیه السلام) گریه‌کُن جدش حسین(علیه السلام) بوده و شیعه را به گریه بر اباعبدا...(علیه السلام) سفارش کرده است. با درآمیختن یاد محرم و امام رضا(علیه السلام) یاد جمله‌ای معروف از آقایمان می‌افتم که این روزها و همیشه در طلیعه روضه‌ها زیاد به گوشمان می‌خورد: «پسر شبیب! اگر می‌خواهی بر چیزی گریه کنی، بر حسین‌بن‌علی‌بن‌ابی‌طالب علیهم‌السلام گریه کن.» دنبال اصل روایت که می‌گردم، به «عیون‌اخبارالرضا»ی شیخ صدوق(ره) می‌رسم که از روضه خصوصی امام رضا(علیه السلام) برای «ریّان‌بن‌شبیب»، آن هم در اولین روز محرم، می‌گوید: «... او را سر بریدند و همراه او هجده تن از اهل‌بیتش را کشتند که در زمین مانند آنها نبود.»

ساده و بی‌ریا

سفارش نوشتن این چند خط وقتی به دستم می‌رسد که نه فرصتی است برای مطالعه و تفکر و نه جایی خالی برای مشاهده دقیق حال‌واحوال زائران محرّمی امام غریب. از روزنامه یک‌راست راهی حرم می‌شوم و دل را به دست آقا می‌سپارم تا در سایه خدمت هفتگی به آستانش، هرچه خود می‌داند برای این نوشتار روزی‌ام کند. کاری از دستم برنمی‌آید جز این‌که رفت‌وآمد زائران عزادار را از نظر بگذرانم و این بار بیش از همیشه در حالاتشان دقیق شوم. زائران، یا در قالب دسته‌های عزادار وارد حرم می‌شوند، یا در پی دسته‌ها به راه می‌افتند و بر سینه می‌زنند، یا که تک‌تک و با خانواده هم با لباس عزا به حرم آمده‌اند.

چیزی که در همه این عزاداری‌ها موج می‌زند، سادگی و بی‌ریایی است. در محرّم حرم امام رضا(ع)، راحت‌تر یقین می‌کنی که آقا دارد می‌بیندت و همین حس دیده شدن، اخلاص‌ها را بالا می‌برد. دیگر نیازی نیست که این هیأت صدایش را از آن هیأت بالاتر ببرد تا مردم به او توجه کنند. صاحب‌عزا اینجاست؛ دارد می‌بیند و اوست که مُهر قبولی می‌زند؛ دیگر چه جای جلب توجه دیگران؟

از دیگر نشانه‌های سادگی عزاداری‌های مردمی حرم، نبود طبل و سنج و علم و کتل است. فقط دست و سینه می‌بینی و گاهی زنجیر؛ خاکیِ خاکی. گاهی شاید هیأتی از فلان شهر یا روستای مازندران را هم ببینی که عزادارانش دو قطعه چوب کوچک را در کف دست گرفته و بر هم می‌زنند و ارادت بی‌ریای خود را به محضر امام غریب می‌آورند. عزاداری آذری‌زبان‌ها هم که مثال‌زدنی است.

شاید از آن‌همه مدح و مرثیه فقط معنای «حوسینیم وای، حوسینیم وای»شان را متوجه شوی، اما بعید است که ارادت خالصانه آنها اشک به چشمت نیاورد. یا وقتی که می‌شنوی به آهنگ «خیمه‌ها می‌سوزد و شمع شب تار عزاست» می‌خوانند: «عطشان حوسین، عوریان حوسین/ عالم سنه گوربان حوسین»، روضه‌های کربلا را راحت مجسم می‌کنی.

در میان همین صحنه‌های زیبای اشک و ماتم، دو نوجوان را در بست شیخ طوسی(ره) می‌بینم که یکی شور می‌خواند و دیگری در زمینه‌اش «حسین، حسین» می‌گوید. از کنارشان رد می‌شوم و به نشانه همراهی و امید شراکت در ثواب مدیحه‌خوانی‌شان بر سینه می‌زنم.

زیارت عاشورا

«پسر شبیب! اگر می‌خواهی بدون گناه به دیدار خدای عزّوجل بروی، حسین(علیه السلام) را زیارت کن.»
این روزها انگشتان زائران امام رضا(ع) در میان صفحات کتاب‌های سبز و گاه سرمه‌ای‌رنگ «منتخب ادعیه و زیارات»، علاوه بر زیارت‌های جامعه کبیره و امین‌ا...، دنبال زیارت عاشورا هم می‌گردند و به یاد «هرکی که کربلا می‌ره، از حرم رضا می‌ره»، دلشان را از صحن و سرای امام هشتم، راهی کربلای حسین(علیه السلام) می‌کنند: «السلام علیک یا اباعبدا...، السلام علیک یابن رسول‌ا...»  و در کنار آن‌همه سلام به آستان مقدس اباعبدا...(علیه السلام)، بر دشمنان ایشان هم لعن می‌فرستند و به بهانه «اسلام دین رحمت است»، عبادتی به نام «تبری» را از یاد نمی‌برند. اینجا حرم امامی است که صدای سفارش‌هایش به ریان‌بن‌شبیب هنوز در دلمان زنده است: «پسر شبیب! اگر می‌خواهی همراه پیامبر(صلی الله علیه و آله) در غرفه‌های بهشت جای بگیری، قاتلان حسین(علیه السلام) را لعنت کن.»

می‌کُشی مرا حسین(علیه السلام)

قرار گذاشته‌ام بعد از ساعت خدمت، «سکندره» را ببینم؛ خواهر زیارت‌اولی پاکستانی که از دانشگاه «هاروارد» آمریکا مدرک کارشناسی ارشد آموزش‌وپرورش دارد و دوستی با «سید منصورعلی رضوی» که او هم محرّم حرم امام رضا(علیه السلام) را درک کرده، من را با او آشنا کرده است.
سکندره امسال از غربت عزاداری در میان دشمنان اهل‌بیت(علیهم السلام) به جوار امن امام رضا(علیه السلام) پناه آورده است و پس از زیارت، همراه من به مجلس کوچک و بی‌ریای مادربزرگ می‌آید تا به زبان خودش با حسین(علیه السلام) درددل کند. یقین دارم با این‌که به قول خودش نیمی از روضه‌ها و اشعار مجلس عزا را متوجه شده، در این یک عبارت با ما و همه عاشقان کربلا همراه و هم‌نواست که: «می‌کشی مرا حسین(علیه السلام)».

بیا نگار آشنا

شب غمم سحر نما

مرا به نوکریّ خود

شها تو مفتخر نما

ای گل وفا حسین(ع)

معدن سخا حسین(ع)

می‌کُشی مرا حسین(ع)

انتهای خبر/ م.ک