نگاهي به تعزيه خواني در دوره قاجار+تصویر

SHIA-NEWS.COM شیعه نیوز:

به گزارش«شیعه نیوز» به نقل از باشگاه خبرنگاران، تعزيه از نظر لغوي به معني اظهار همدردي، سوگواري و تسليت است، ولي به عنوان شكلي از نمايش ريشه در  اجتماعات و مراسم يادكرد شهادت امام حسين (علیه السلام) در ايام محرم دارد و در طول تكامل خود بازنمايي محاصره و كشتار صحراي كربلا محور اصلي آن بوده و هيچ گاه ماهيت مذهبي‌‏اش را از دست نداده است.

از آنجا كه شيعيان نداي حق‏‌طلبانه حسين (علیه السلام) را نداي راستي و پاكدامني و حرمت انساني و مقدس مي‏‌دانند اجراي مراسم محرم را نيز نوعي تلاش به سوي همان اهداف مقدس مي‏‌دانند.

بعدها نيز با اين اعتقاد كه مشاركت در نمايش‌هاي تعزيه، خواه در رديف بازيگران، خواه تماشاگران، آنان را از شفاعت امام حسين(علیه السلام) در روز قيامت بهره‏‌مند خواهد ساخت به رونق اين مقوله همت گماشتند.

تعزيه‏ خواني در آغاز دوره سلطنت قاجار به صورت يك نمايش آييني ـ مذهبي جلوه‏‌اي برجسته داشته و روند تحول و تكامل خود را پيموده است. 

فتحعلي شاه به تعزيه و تعزيه‏‌خواني علاقه نشان مي‏‌داد و در رواج اين نهضت مذهبي در ميان مردم و همگاني كردن آن در جامعه، كمابيش نقش مهم و مؤثري داشت. وي سرپرستي و نظارت بر امور مربوط به مراسم عزاداري و تعزيه‌‏خواني دربار و دولت را در ماه محرم به بزرگان و رجال دربار خود سپرده بود و در بعضي از مجالس تعزيه به خصوص مجالس تعزية روز تاسوعا و عاشورا كه كارگزاران دربار برپا مي‏كردند، حاضر مي‏‌شده است.

رجال درباري و اعيان و اشراف مملكت هم كه به سنت‌هاي آبا و اجدادي خود پايبند بودند هر يك به نوبه خود در دهه محّرم در تكيه‌‏ها يا حياط‌هاي بزرگ خانه‏‌هايشان، كه معمولاً آنها را به صورت تكيه مي‏‌بستند مجالس سوگ و تعزيه‏‌خواني برپا مي‏‌كردند

بنابر اخبار و گزارش‌هايي كه از دوره قاجار به ما رسيده است، در آن زمان همه مردم، از صدر تا ذيل در ساختن و داير كردن تكيه براي برگزاري مراسم عزاداري سالار شهيدان و تعزيه‌‏خواني در ايام  سوگواري، به خصوص در دهه محرم، شوق و علاقة فراواني نشان مي‏‌داده‌‏اند. بانيان مي‏‌كوشيدند تا از راه ساختن تكيه‏‌ها و وقف آنها، اجري دنيوي و اخروي براي خود دست و پا كنند.

 كنت دو گوبينو سياستمدار و نويسنده فرانسوي كه در سال‌هاي 1272-1275 در زمان ناصرالدين شاه در ايران بوده، در مورد علاقه  مردم به ساختن تكيه و شمار بسيار فراوان تكيه‏‌ها در تهران مي‏‌نويسد:

نه تنها شاه و مستخدمان بزرگ دولت تكيه دارند، بلكه هر شخص ثروتمند، چه مستخدم دولت، چه تاجر، صاحب تكيه‏اي است. اين كار آن قدر مقدس است و اجر دارد كه هر كس بدين سبب و بي‏ترديد اندكي براي مفاخرة دنياوي نيز مي‏كوشد تا از خير و ثواب آن در دنيا و آخرت بهره‏مند گردد. (گوبينو، 183)