دنیای مه آلود رمالی در ایلام

SHIA-NEWS.COM شیعه نیوز:

لبخندی مرموز روی لبش است؛ زل زده به چشم هایم انگار بخواهد خودش را خیلی مایل به این كار نشان ندهد.

سیگار قبلی هنوز توی زیرسیگاری دود می كند كه یك نخ دیگر بر می دارد و آتش می زند.

هنوز دارد، نگاهم می كند تا پاسخم را بشنود؛ من اما بیشتر بهت زده ام و خیره نگاهش می كنم.

با وجودی كه كمتر از چهل سال دارد اما بیشتر دندان هایش ریخته اند و موهای جو گندمی بلند سر و صورتش از دود سیگار زرد شده اند.

نخستین بار كه درباره كارش به عنوان طالع بین و دعانویس از برخی افراد نزدیك اش خبرهایی شنیدم، فكر كردم به حتم با پیرمردی رو به رو می شوم در اتاقی مجلل با میزی كه رویش انواع ابزار آلات رمل و اسطرلاب قرار دارد؛ اما وقتی وارد محل كار و زندگی اش شدم اصلا شباهتی با تصوراتم نداشت.

اتاقی بزرگ و خالی با فرشی رنگ و رو رفته در گوشه اتاق و انبوهی از كتاب های چاپ افست درباره علوم غریبه و جوانی سی و چند ساله كه حالا ادعا می كرد؛ می تواند در ازای دریافت مبلغ حدود دو میلیون تومان جنی را به خدمت من درآورد.

بنا به ادعای 'بهزاد – م' الان حدود سه سال است با جن ها ارتباط برقرار كرده است و توانسته از این راه به بسیاری از شهروندان كمك كند تا مشكلاتشان را حل كنند.

به گفته این رمال، البته تنها شرط این كار تعهد كسانی كه جن ها را به خدمت می گیرند، است تا آنان را برای اذیت دیگران و در راه اعمال و نیت های ناپسند بكار نگیرند.

وقتی از او در خصوص خدمات جن ها به آدم ها می پرسم، سیگار دیگری روشن می كند و می گوید: خب جن ها خیلی به آدم خدمت می كنند؛ مثلا در بركت دادن به مال و كسب و كار و یا دفع شر و بلا از اهل خانه و جلوگیری از آزار و اذیت جن های بدكار!'

می دانم البته هیچ كدام از این ادعاها معیار درستی برای اندازه گیری و پی بردن به راست و دروغ ادعاهایش ندارد، اما می دانم بخاطر اعتیاد شدید به مواد روانگردان برخی او را دیوانه و متوهم می دانند.

این در حالی است كه هر روز بسیاری برای حل مشكلات خود به او مراجعه می كنند و به حرفهایش اعتقاد دارند.

او یكی از چند رمال ایلامی است كه بسیاری از شهروندان نامشان را در این خصوص شنیده اند.

آنها هم بخت گشایی می كنند و هم جن گیری، از رفع طلسم گرفته تا نامریی كردن افراد.

شاید باور كردنی نباشد اما اكنون بسیاری نرخ طلسم نامریی كردن افراد در ایلام را بیش از سه میلیون تومان ذكر می كنند و حتی در برخی مكان ها نظیر قهوه خانه ها، خفاش های مرده و پوست گربه سیاه نیز كه در این كار كاربرد دارد در كنار خر مهره و مهره مار خرید و فروش می شود.

بیشتر نشانی های رمالان را همان افراد به متقاضیان می دهند.

اگر چه پیشتر نیز رمالانی از این دست در ایلام فعالیت می كردند اما از حدود یك سال پیش و با روی دادن اتفاقی غیرعادی شرایطی پیش آمد تا از سوی برخی ادعاهایی بی سابقه نظیر بكارگیری جن ها تا غیب كردن آدم ها و بسیاری دیگر از موارد خارق العاده به حیطه گفت و گوهای روزمره راه یابد و فضا را برای جولان دادن فعالیت نسل جدیدی از این افراد مهیا كند.

آن اتفاق منتشر شدن فیلمی بی كیفیت از آدمی كوتوله و بندانگشتی در گوشی تلفن همراه شهروندان ایلامی بود كه به سرعت با بلوتوث در مناطق مختلف استان پخش شد و از كشف گونه ای از حیات انسان های كوتوله و چند سانتی متری از سوی كارگران شركتی راهسازی و به روایتی دیگر حفاران غیر مجاز آثار تاریخی این استان خبر می داد.

این فیلم چند ثانیه ای بی كیفیت سبب شد؛ شایعات فراوانی نظیر وجود انواع دیگر حیات هوشمند انسانی و غیر انسانی در اطراف ما و سكونت شان در شهرهایی زیر زمینی در مناطق سخت گذر كوهستانی و دور افتاده نقل هر محفل و مجلس شود.

كار تا آنجا بالا گرفت كه مواردی دیگر از ادعاهای مربوط به رویت اجنه و فیلم هایی با این مضمون در جامعه رواج یافت و سكوت منابع رسمی و نبود موضع گیری روشنگرانه هیچ یك از مراجع مرتبط به بازار داغ این شایعات دامن زد.

از آن روزها به بعد در بیشتر محافل خانوادگی و اجتماعی ایلام بحث، بحث ماوراالطبیعه و متافیزیك بود و به ناگاه پیاده روهای ایلام با انبوه فروشندگان كتاب های دست دوم و چاپ افستی مواجه شد كه انواع كنز و كتاب علوم غریبه و نسخه های طلسم و... می فروختند.

این كتابفروشی های سیار كه پیشتر در ایلام دیده نشده بودند، انواع كتاب های علوم غریبه را به قیمت های گزافی می فروختند و بسیاری از شهروندان را از روی كنجكاوی و تبلیغات به خرید آنها ترغیب می كردند.

در روزهای پس از این موج هر چند سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری با انتشار تكذیبیه ای موضوع را حقه ای تصویری خواند و اصالت فیلم انسان كوتوله را مردود اعلام كرد اما همچنان این تب تند در جامعه بر موج شایعات سوار بود.

حالا در بیشتر خانه های ایلامیان انواع كتابهای كنز و هفتاد و دو دیو و طلسم و... خوانده می شد و اوراد و طلسم های آن در باره غیب كردن انسان و دستگیری جن و دیدار با ارواح دست به دست می شد.

مراجعه برخی افراد به رمالان برای یادگیری و تجربه این طلسم ها رونق بازار و در نتیجه باد شدن حباب این ادعاها را در پی داشت و حتی برخی از رویت تحقق این ادعاها نیز سخن گفتند.

اگر چه به گفته 'مرادعلی – ك' از شهروندان ایلامی كه نزدیك 15 سال است به كار در این زمینه اشتغال دارد، همه این تب ناشی از ناآگاهی مردم در خصوص علوم غریبه بوده و اكنون دیگر مشتریان به آنان برای چله بریدن نوزادان و رفع چشم زخم مراجعه نمی كند.

او می گوید: باید اعتراف كنم؛ قشر ما (دعانویس) خودآگاهانه تنها به افراد كمك می كرد در راه زندگی خود با آرامش و اطمینان قلبی بیشتری گام بردارند.

وی معتقد است: كار ما با كسانی كه فال قوه می گیرند و كف بینی می كنند، متفاوت است؛ زیرا ما برای حل مشكلات مردم از منابع كهن و دعاهای منسوب به بزرگان دینی استفاده می كنیم و پایه این كار نیز تذكره ها است.

به گفته وی، كار مشكل گشایی از مردم باید مبتنی بر نیت خیرخواهانه باشد نه سودبردن و سوداگری و كسانی كه اكنون با ادعای كارهای غیرممكن مبالغ هنگفتی طلب می كنند، تنها سودجویانی دروغ گو هستند.

وی در ادامه از وجود رمزهای بسیار در كار علوم غریبه سخن می گوید و می افزاید: در هر دعا بزرگان و خواص صاحب ذكر برای جلوگیری از سواستفاده افراد سودجو كلماتی موسوم به كلیدهای دعاها را تغییر داده اند و تنها افراد باسواد و دارای بینش می توانند این كلیدها را بیابند و رونویسی از روی طلسم های موجود در برخی كتب نمی تواند به معنای اثر كردن آن دعا و طلسم باشد.

خاستگاه این رویكردها در رفتارهای اجتماعی آن چنان كه 'بهروز سپیدنامه' استاد علوم اجتماعی دانشگاه ادعا می كند، ناشی از فرهنگ جامعه و وضعیت اقتصادی و فرهنگی شهروندان است.

وی می گوید: در هر باور و فرهنگ جمعی مولفه هایی همچون توسعه یافتگی، باورهای دینی و آگاهی های عمومی افراد پایه های رفتارهای اجتماعی را شكل می دهند و به همین علت در شهرهای بزرگتر رمالی به صورت كف بینی و فال قهوه و در شهرهایی نظیر ایلام با فرهنگ هنوز كمابیش سنتی آن طالع بینی به شیوه سركتاب گشودن انجام می گیرد.

به گفته این كارشناس برجسته اجتماعی، فرهنگی، هنوز هم در جوامع سنتی افراد برای اقناع مردم پایه و مرجع طلسم ها را كتاب ها و ادعیه ذكر می كنند؛ اما در شهرهای بزرگ این مرجع ابزارهای مدرنی شبیه فال ورق و قهوه است.

با وجود این كه در سال های گذشته مسوولان انتظامی و نهادهای فرهنگی تلاش كرده اند نسبت به سودجویی برخی از افراد كه در این زمینه فعالیت می كنند به خانواده ها هشدار دهند اما هنوز هم دیده می شود، برخی با استفاده از وضعیت و ناآگاهی جامعه به فریب دادن شهروندان اقدام می كنند.

آنچه در این میان البته تا حدودی توانسته به جامعه و به ویژه خانواده ها آگاهی دهد، اجرای طرح هایی نظیر نسیم رحمت است كه تلاش می كند از طریق ارایه الگوها و مراجعه قابل اعتماد نسبت به آموزش اصول مذهبی و جلوگیری از تحریف و رواج خرافات در جامعه در كانون خانواده و نسل جوان با هرگونه بدعت گذاری در پایه های اعتقادی و دینی شهروندان مقابله كند.

بر پایه آمارهای ارایه شده در خصوص این طرح فرهنگی كه سال گذشته با محوریت افزایش اطلاعات و آموزه های دینی جامعه انجام گرفت، شركت بیش از 80 درصد از خانواده های ایلامی در اجرای این طرح امیدواری بسیاری برای كاهش این گونه آسیب ها در جامعه به وجود آورد.

فعالیت این افراد در حالی است كه بر پایه قانون مجازات فعلی كشور برای برخورد با رمال و جن گیر و... مجازاتی برابر با كلاهبرداری در نظر گرفته شده است و پلیس و دستگاه قضا بر اساس آن با این افراد كه از ایمان، اعتقاد ضعیف و درماندگی افراد سوء استفاده می كنند، برخورد می كند؛ اما در این زمینه برخی كارشناسان حقوقی بر این باورند كه عزم جدی برای برخورد با دعانویس ها وجود ندارد.

بر پایه ماده یك قانون تشدید مجازات مرتكبان ارتشا و اختلاس و كلاهبرداری، هركس كه از راه حیله و تقلب مردم را به داشتن اختیارات واهی فریب دهد یا به امور غیر واقع امیدوار كند و به یكی از این وسایل وجوه و اموال آنها را تحصیل كرده و از این راه مال دیگری را ببرد به مجازات مقرر محكوم می شود.

طبق این قانون، افرادی كه به این پدیده مذموم دست زنند، محاكمه و مجازات می شوند؛ هر چند بر اساس رویه معمول، برخی قضات از ماده 2 قانون ذكر شده استفاده كرده و رفتار مرتكبان این گونه اعمال را منطبق با عنوان مجرمانه تحصیل مال از طریق نامشروع می دانند.

برخی هم معتقدند: در قانون مجازات اسلامی فعلی عناوین مجرمانه زیر عنوان رمالی، دعانویسی و فال گیری وجود ندارد، اما قانون تشدید مجازات مرتكبان ارتشا و اختلاس مصوب 1367 مجمع تشخیص مصلحت نظام با وجود مواد 588 به بعد قانون مجازات در خصوص كلاهبرداری همچنان به قوت خویش باقی است.

با استناد به قانون تشدید مجازات مرتكبان ارتشا و اختلاس، ماده یك این قانون می گوید: هر كس از راه حیله و تقلب مردم را به امیدها و اتفاقات واهی فریب دهد و یا مسایل و حوادثی را پیش بینی كند، كلاهبرداری است و وسایل بكار گرفته از سوی آنها وسایل متقلبانه است.

فالگیری از جمله جرایمی است كه از 66 سال پیش به وضوح در قوانین كیفری كشور از آن سخن به میان آمده اگرچه مجازات آن در طول دوره های مختلف با تغییراتی همراه بوده است.

مطابق قانون مصوب سال 1324، هرگونه اقدام به رمالی، جن گیری و فال گیری جرم محسوب می شود و مطابق بند 18 ماده 3 آیین نامه همین قانون، فرد یا افرادی كه از طریق رمالی و پیشگویی در منزل یا مغازه اقدام به فریب مردم كنند و این كار را به عنوان كسب و پیشه خود قراردهند، مرتكب جرم شده و قانون برای این افراد مجازات یك تا 7 سال حبس و جزای نقدی را پیش بینی كرده است.

افزون بر این، موضوع رمالی و مجازات آن از ابعاد دیگری نیز در قوانین جزایی كشور قابل بررسی و پیگیری است و قضات دادگاه های كیفری اغلب افراد متهم به رمالی و فالگیری را با استفاده از قوانین مربوط به كلاهبرداری و تحصیل مال نامشروع مجازات می كنند و اگر این افراد جرم مستقل دیگری نیز مرتكب شده باشند، به مجازات آن جرم محكوم می شوند.

قضات دادگاه های كیفری در برخی موارد با استناد به ماده 2 قانون تشدید مجازات مرتكبان اختلاس، ارتشا و كلاهبرداری كه در مورد تحصیل مال به طریق نامشروع است، رمالان و فالگیران را مجازات می كنند.

بر اساس این ماده، هر مالی كه از طریق غیر مشروع به دست آمده باشد یا مشروعیت قانونی و شرعی نداشته باشد، مرتكب آن مجرم شناخته می شود و مجازات آن سه ماه تا دو سال حبس یا جریمه نقدی دو برابر مال به دست آمده است.

همچنین بر اساس ماده یك قانون یادشده، هر كس از راه حیله و تقلب مردم را به داشتن اموال و اختیارات واهی فریب دهد یا به امور غیر واقع بترساند و از این طریق مالی تحصیل كنند؛ كلاهبردار محسوب می شود و علاوه بر رد اصل مال صاحبش به حبس از یك تا هفت سال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی كه اخذ كرده است، محكوم خواهد شد.

به گفته 'ندا سادات پاكنهاد'، وكیل دادگستری، از نظر قانون، رمالی، كف بینی و فال گرفتن، امیدوار كردن مردم به امور غیر واقعی و واهی است. چرا كه فرد پیشگو با حیله و فریب مخاطب خود را امیدوار می كند و از آینده خبر می دهد و از این راه مال وی را می برد و برای انجام این كار هم یك سلسله صحنه سازی ها و مانورهای متقلبانه انجام می دهد؛ 'پس در نتیجه این فرد كلاهبردار محسوب می شود.'

او معتقد است: برای اینكه فال گیری یا دعانویسی، كلاهبرداری تلقی شود و مورد پیگرد قانونی قرار گیرد، سه شرط 'متقلبانه بودن وسایلی كه از آنها برای اغفال دیگران استفاده می شود'، ' اغفال شدن و فریب خوردن قربانی كه مستلزم آگاهی نداشتن وی نسبت به متقلبانه بودن وسایل مورد استفاده مجرم است' و 'پرداخت مال یا وجه نقد' باید با یكدیگر جمع شود.

این وكیل پایه دادگستری در عین حال می گوید: فالگیری و جادوگری به عنوان جرم مستقل در قوانین كنونی شناخته نشده است.

اما 'علی نجفی توانا'، جرم شناس عقیده دارد كه در مورد رمالی اگرچه می توان به قانون 1324 استناد كرد، اما معمولا زمانی كه رمالی منجر به تحصیل مال نامشروع شود، متهم زیر عنوان كلاهبردار تحت پیگرد قرار می گیرد و ماده یك قانون تشدید مجازات ارتشا و كلاهبرداری، در مورد او اعمال می شود كه حبس و جزای نقدی است.

برای ایجاد وحدت رویه در این زمینه، لایحه جدید قانون مجازات اسلامی كه اكنون مراحل نهایی تصویب خود در مجلس شورای اسلامی را می گذراند نه تنها رمالی، بدعت در دین و فالگیری را به وضوح جرم شناخته است، بلكه مجازات آن را نیز افزایش داده و برای مرتكب آن، اعدام تعیین كرده است.

در پی افزایش این دست مسایل خرافی در جامعه مراجع تقلید به صدور نظراتشان در این زمینه پرداختند.

از دیدگاه رهبر معظم انقلاب، 'مراجعه به رمال ها و فالگیرها جایز نیست ولي دعانویسي اگر بر مبناي دعاهاي وارده از معصومان «علیهم السلام» باشد اشكال ندارد. '

در نظر آیت الله 'ناصر مكارم شیرازی' نیز 'نوشتن دعاهایی كه از حضرات معصومان (علیهم السلام) رسیده و در كتب معتبر موجود است، اشكالی ندارد. ولی دعانویسی حرفه ای، كه شغل افراد سودجوست، صحیح نیست و غالب كتاب هایی كه به آن استناد می كنند، اعتباری ندارد؛ این امر اگر چه ممكن است ولی شرعا جایز نیست، و بسیاری از مدعیان آن افرادی دروغگو یا خطاكارند و فال گیری از خرافات است و گرفتن پول برای گرفتن فال جایز نیست. '

آیت الله 'صافی گلپایگانی' نیز تصریح كرده است: 'نوشتن دعاهایی كه با دلیل معتبر از ائمه معصومان علیهم السلام نقل شده و اجرت گرفتن در مقابل آن، اشكال ندارد ولی مراجعه به فالگیرها یا دعانویسانی كه به صورت های مختلف از منابعی كه اعتبار شرعی ندارد، نقل می كنند یا می نویسند، جایز نیست و پول گرفتن این گونه اكل مال به باطل و حرام است. والله العالم '

آیت العظمی سیستانی هم تاكید دارد كه 'مراجعه به دعانویس اشكال ندارد ولی سحر و جادو جایز نیست، سحر و جادو از محرمات و معاصی كبیره است و جایز نیست.'

شفاف سازی، آشتی دادن دین و عقل در میان عوام، بسط و توسعه خردورزی و ایجاد بستر مناسب برای روشنگری افكار عمومی از مهم ترین راهكارهای مقابله با ادامه روند اقبال مردم به این نوع خرافه گرایی ها است.

به نظر می رسد در مجموع برای مقابله با رمالان و فالگیران در جامعه خلا قانونی وجود ندارد، اما كارشناسان معتقدند كه مجازات قانونی به تنهایی برای كاهش این جرم كافی نیست و تقویت اعتقادهای دینی و افزایش دانش و آگاهی های فرهنگی جامعه نقش موثری در كاهش جرم رمالی و فالگیری خواهد داشت؛ امری كه همت بیشتر علمای دینی، مراكز آموزشی و رسانه های گروهی را می طلبد.

خرافه گرایی ریشه در جهل و ناآگاهی دارد و مادامی كه این جهل ریشه كن نشود، دكان رمالان و دعانویسان از بین نمی رود؛ هرچند تحصیلات و طبقه اجتماعی فرد می تواند در افزایش آگاهی وی نقش موثری ایفا كند، اما آگاهی صرفا ناشی از رفاه اجتماعی و سواد نیست و گواه این امر رواج قابل توجه خرافه در میان جوانان تحصیل كرده و متعلق به طبقه مرفه جامعه است. ك/4

منبع : ایرنا