فقیه‌ شدن آسان‌ است اما بقیة‌الله شدن نه

به گزارش «شیعه نیوز» ، آیت الله جوادی آملی امروز در جمع علما و روحانیون حوزه علمیه به ادامه تفسیر سوره مبارکه شعراء در مسجد اعظم قم پرداخت.

این استاد تفسیر حوزه علمیه با اشاره به آیه شریفه «رب هب لی حکما و ألحقنی بالصالحین» گفت: همه نعمت های الهی هبه است و این چنین نیست که کسی مستحق چیزی باشد تا کسی بگوید من برای آن زحمت کشیده ام. هر آن چه که خدای متعال اعطا می کند نعمت ابتدایی اوست. در این آیه شریفه حضرت ابراهیم علیه السلام درخواست حکمت کرده که شامل حکمت عملی و حکمت نظری می شود یعنی ادراک صحیح و اراده صالح. علم صائب و اراده صالح هر دو حکمت است.

وی ادامه داد: گاهی که علم صائب یا اراده صالح به کسی القا می شود چنین نیست که با کوشش خود به دست آورده باشد بلکه فرشتگان الهی آن را در وجود مؤمنین القا می کنند.

این استاد عالی حوزه علمیه قم با اشاره به در خواست حضرت ابراهیم علیه السلام که الحاق به صالحین را از خدای متعال می خواهد گفت: عمل صالح داشتن با صالح بودن متفاوت است. انسان مادامی که در مرز عملوا الصالحات است ممکن است ذاتش عوض شود ولی اگر ذات کسی صالح شد و عمل صالح جزء گوهر وجود او شد دیگر غیر از عمل صالح چیزی از او صادر نمی شود.

آیت الله جوادی آملی خاطر نشان کرد: تعبیر «إنه فی الآخرة لمن الصالحین» سه بار در قرآن تکرار شده است. از دعای حضرت ابراهیم با عبارت «و ألحقنی بالصالحین» معلوم می شود پیشگامان صالحی هستند که حضرت لحوق به ایشان را از خدای متعال در خواست می کند. بنابر روایات وارد شده مراد از صالحین اهل بیت علیهم السلام هستند که حضرت ابراهیم علیه السلام در آخرت به ولایت ایشان وارد می شود. البته صالح مراتبی دارد و در این جا مراد از صالح مراتب اعلای آن است.

آیت الله جوادی آملی با اشاره به آیه شریفه « واجعل لی لسان صدق فی الآخرین» گفت: وجود مبارک حضرت ابراهیم علیه السلام از ذات اقدس اله مسئلت می کند که یاد و نام و مکتبش فراموش نشود و اعقاب و نسل های آینده حرف او را بزنند و فکر او را بگویند و دین و مرامش را زنده کنند. دعا می کند که تا خود زنده هستم زبان صادق داشته باشم هم صدق خبری (گفته های مطابق با واقع) و هم صدق مخبری (بین زبان و قلب توافق باشد).

وی ادامه داد: برخی صدق مخبری دارند ولی صدق خبری ندارند. مثلا کسی راستگو است ولی خبر دروغی به او داده اند. این شخص دروغگو نیست ولی خبر دروغی را نقل کرده است. گاهی هم مخبر کاذب است ولی خبر صادق است. گاهی هم خبر و مخبر هر دو صادق و گاهی هر دو کاذب است. وجود مبارک حضرت ابراهیم علیه السلام هم صدق خبری و هم صدق مخبری را از خدای متعال مسئلت می کند تا هم گزارش های او مطابق با واقع باشد و هم لسان او با قلبش مطابق باشد. هم چنین دعا می کند دیگران هم زبان و سخن گوی من باشند. اگر کسی بعد از قرن ها از زبان من چیزی می نویسد و یا اگر کسی مطالب مرا به جامعه منتقل می کند لسان صدق من باشد.

این استاد عالی حوزه علمیه قم خاطر نشان کرد: حضرت ابراهیم علیه السلام می خواهد بقیة الله باشد. بقیة الله بودن از بهترین برکاتی است که انبیاء آن را طلب می کردند. همه انبیاء و ائمه علیهم السلام بقیة الله هستند. منتهی آن که گل سرسبد است و در قله است و جهان را اداره می کند وجود مبارک حضرت حجت علیه السلام است. حتی علما هم به دنبال انبیاء و ائمه علیهم السلام، بقیة الله هستند. در قرآن از علما به «اولوا بقیة» تعبیر شده است. تعبیر «اولوا بقیة» یعنی صاحبان بقاء، اگر از تعبیر «بقیة الله» سنگین تر نباشد کمتر نیست.

آیت الله جوادی آملی گفت: تأثیر سخنرانی و کتاب نوشتن و تفسیر و فلسفه و فتوی گفتن، ۱۰ ـ ۲۰ درصد است اما همه تأثیر با عمل است. با توجه به این آیه شریفه «و جعلنا له نورا یمشی به فی الناس»، الآن چند هزار روحانی در این مملکت هستند. چند هزار چراغ کشور را نورانی می کند. این ها بقیة الله هستند یعنی دین را نگه می دارند. با گفتن و موعظه درصد ناچیزی از کار حل می شود. دین که با حرف نگه داری نمی شود.

وی افزود: این مردم جانی دارند که نورپذیر است، هر جا نور ببینند به دنبالش راه می افتند. کسی هم که شقی باشد وقتی لطافت عمل ببیند یقینا بر می گردد. قرآن می فرماید چرا یک عده بقیة الله نشدند که جلوی فساد را بگیرند؟ فیلسوف و مفسر و فقیه شدن آسان است و با ۴۰ ـ ۵۰ سال درس خواندن حاصل می شود اما بقیة الله شدن جان کندن می خواهد. اگر یک عده ای بقیة الله باشند جلوی فساد را می گیرند.

این استاد عالی حوزه علمیه قم خاطر نشان کرد: ماء معین هم همین گونه است. یکی از القاب مبارک حضرت حجت صلوات الله وسلامه علیه ماءمعین است.اما مخصوص حضرت نیست. به عالم دین می گویند ماء معین.منتهی آن حضرت دریاست و علما نهر کوچکی هستند که به آن دریا وصلند. ماء معین آبی است که چشم آ را ببیند و دلو هم به آن برسد. خدای متعال می فرماید اگر در اثر بی راهه رفتن شما خداوند به آب ها دستور دهد فرو بروندچه کسی ماء معین را برای شما می آ ورد؟

آیت الله جوادی آملی گفت: امر به معروف و نهی از منکر هست ولی آن که می تواند قطب امر به معروف نهی از منکر شود بقیة الله است. هر عالمی هم بقیة الله نیست و مردم حرف هر کسی را گوش نمی دهند. الآن روزانه بیش از هزار نفر می گویند (قال الشهید رحمه الله،‌ علامه رحمه الله، ‌شیخ طوسی رحمه الله)، این ها بقیة الله هستند. این ها لسان صدق فی الآخرین هستند. عده ای هم قبل از مرگ مرده اند. در بیانات نورانی حضرت امیر علیه السلام در نهج البلاغه آمده است: الصورة صورة انسان و القلب قلب حیوان و ذلک میت الأحیاء» این جنازه عمودی است که بعد جنازه افقی می شود، در زنده هاست ولی مرده است.

این استاد تفسیر حوزه علمیه با اشاره به آیه شریفه «و اجعلنی من ورثة جنة النعیم» گفت: سیدنا الاستاد مرحوم علامه طباطبایی ذیل آیه «اتممت علیکم نعمتی» بیان لطیفی دارند که می فرمایند، نعمت گاهی مقید یا مضاف است مثل نعمت ارض وشمس و مانند آن و گاهی مطلق است. نعمت در قرآن عند الاطلاق نعمت ولایت است. در این آیه هم مراد از نعیم، نعمت ولایت است. در بحث ارث هم یک ارث مادی داریم و یک ارث معنوی. «موتوا قبل أن تموتوا» مربوط به ارث معنوی است. در میراث معنوی تا وارث نمیرد از مورث چیزی به او نمی رسد. «العلماء ورثة الانبیاء» هم ناظر به کسی است که به «موتوا قبل أن تموتوا» عمل کند.

این استاد عالی حوزه علمیه قم با اشاره به آیات «و لا تخزنی یوم یبعثون» و «یوم لا ینفع مال و لا بنون» خاطر نشان کرد: مهم ترین مسئله تربیتی مسئله معاد است. درست است که توحید بسیار اهمیت دارد اما اگر معاد نباشد توحید سازندگی ندارد. تمام مشکلات اخلاقی جوامع در اثر انکار معاد یا غفلت از معاد است. اگر انسان بداند عمل زنده است و دامنگیر او می شود و مسؤول است دست به هر کاری نمی زند. چون هر لحظه احتمال مرگ هست و این عمل دامنگیر او می شود.

وی افزود: همه نیازها در دنیا یا با رابطه حل می شود و یا با ضابطه. اما در آخرت که همه این نیازها هست حل آن ها نه با رابطه است و نه با ضابطه بلکه باید از این جا با خود ببرد. «لا بیع فیه و لا خلة» نه خرید و فروشی هست و نه رفاقتی. در این آیه شریفه مال و بنون به عنوان مثال برای ضابطه و رابطه آمده است.

رسا