آیا عزاداری امام حسین علیه السلام موجب افسردگی می شود؟

مقدمه :

اگر در اینترنت یا کتب مربوطه جستجو کنید انواع گریه کردن را می یابید که منشا و علل آنها با هم فرق دارند . اینک مروری بر انواع گریه می کنیم :

• گریه شوق دیدار یار : برای مثال شخصی منتظر آزاد شدن اسیرش از زندان یا تبعید یا از سفر طولانی است ، زمانی که زندانیش آزاد میشود یا مسافرش از سفر می آید آنقدر خوشحال میشود که بی اختیار به گریه خوشحالی می افتد مثل دیدار حضرت یعقوب و یوسف پس از 30 سال فراق.
• گریه برای وفات اقوام و دوستان : برای مثال حضرت رسول اکرم برای وفات فرزند محبوبش ابراهیم بسیار گریست و این نوع گریه از رحمت و رافت برای جدایی از محبوب بود.
• گریه تزویر : گریه دروغین و مصنوعی است مثل گریه برادران یوسف نزد پدر و این نوع گریه شیطانی و بی ارزش است .
• گریه ناشی از دردهای جسمی و روحی : مثل درد ناشی از زایمان شدید و یا عبور سنگ کلیه یا دردهای عضلانی شدید و نیز فشارهای روحی ناشی از طلاق یا فقر یا بلاها .
• گریه ناشی از شکست در عشق یا در امتحان
• گریه ناشی از پشیمانی از گناه : گریه برای استغفار و توبه حقیقی از خلافکاری و ظلم به خود یا دیگران .
• گریه بچه و زن برای مسائل احساساتی و یا مظلوم واقع شدن یا تظلم و درخواست نیاز
• گریه اظهار نفرت از ظلم ظالمین : این نوع از گریه بسیار مثبت و ممدوح است وناشی از اظهار و اعتراض به تعدی ظالم و پایمال کردن حقوق مظلوم است. یک حالت دفاعی است و با لعنت یا فحش و نفرین ظالمین همراه است. این نوع گریه نشان دادن نفرت از حاکم ظالم و زنده نگه داشتن عقیده پاک و آمادگی برای انتقام و قیام علیه ستمگران است. شخص آرمانخواه است ولی قدرت انتقام ندارد.

نکته:  گریه اخیر برای نشان دادن ظلم ستمگر و تولید هیجان  و تحریک احساسات پاک انسانها و آگاهاندن مردم از نوع ظلم بزرگی است که به یک عقیده یا انسان بزرگ و عدالت انسانی شده است. این گریه به انسان ها انگیزه می دهد تا با شعارهای شعوری بپا خیزند و حقوق از دست رفته جامعه آرمانی خودرا از ظالمین بستانند و دشمن غدار را رسوا کنند.

مثال :  چنانچه پدر یا مادر و فرزند خانواده ای مظلومانه  به زندان بیفتد یا به قتل برسد یا شکنجه شود آیا بازماندگان و وابستگان یا هم عقیده های آن مظلوم هیچ عکس العملی و تظلمی و فریادی و افشاگری یا مرثیه ای یا گریه سوگمندانه ای و نفرتی از خود نشان ندهند؟ آیا در صدد انتقام از آن ظالم بر نمی آیند و اگر کشته شود خونخواهی نمیکنند ؟.  جواب طبیعی و معلوم است ، یعنی  اگر هیچگونه قیامی و حرکتی نکنند پس یا دیوانه اند یا بی غیرت و مرده!.

توجه: اسلام انسان را به انزوا و گریه بیهوده و بی هدف و عزاداری دائمی دعوت  نمیکند و در احادیث هست که برای شادی ما شادی کنید و برای مظلومیت ما همدردی و غمگین باشید. دین کامل دینی است که لذات سالم هم داشته باشد واز طبیعت و آب و سبزه و دوستان خوشرو و گردش و تفریحات حلال بهره ببرد اما ضمنا برای آرامش جامعه و پاک زیستن میگوید از لهو و لعب و ساز و آواز مهیج اعصاب و شراب و قمار و رقص و مجالس مختلط گناه آلود و اشعار بیهوده و دوستی یا ازدواج نامشروع پرهیز کنند تا خیانت و جنایت و قتل و کینه و حسد و...اتفاق نیفتد و جرم و جنایت به حد اقل برسد. [1]

عبد القادر گیلانی و مولوی از اهل سنت قائل به گریه برای امام حسین نیستند و می گویند روز عاشورا امام به لقای خدا رسید پس پیروز معنوی شد و به معشوقش رسید و شما جشن بگیرید!. این نوع تفکر ناشی از جهل مرکب است زیرا فلسفه قیام حضرت را که در خطبه های مختلف بیان داشتند نفهمیدند و با تفسیر به رای و نفس اماره صوفیگری و عرفان بازی کرده و دائما در حال رقص و پایکوبی و سماع و خوشگذرانی هستند . راه پیمایی های عظیم و ملیونی اربعین هارا ندیدند ویا خودرا به خواب زدند همانند برخی کشورهای غربی و با اینکه ماهواره هایشان رودهای عظیم انسانی را که به دریای کربلا روان است دیدند و خودرا به کوری زدند و اخبارش را سانسور کردند . غافل از اینکه این نور الهی هرروز گسترش بیشتر میگردد تا زمانی که امام زمان ظاهر میشود تمام دنیا  بفهمد که مهدی فرزند حسین است که با مظلومیت تمام تشنه در کربلا با اصحابش برای احیای انسانها و اجرای عدالت و نفی ستمها و انحرافات قیام کرد و با فجیع ترین وضع شهید شد. گریه ای که روح انسانهارا زنده کند و عواطف پاک را برای احقاق حق ازادیخواهان جهان برانگیزاند گریه افسردگی و خمودی نیست بلکه گریه احیای روح و دل و انگیزش برای تکامل است. گریه برای بزرگداشت شعائر حسینی و ناشی از تقوای دل مومنین است. این نوع گریه امید به آینده ای هدفدار می دهد.

مظلومیت شهادت امام حسین باید نسل به نسل به آیندگان برسد تا دیگر هیچ ستمگری و طاغوت و دیکتاتوری جرات نداشته باشد حقوق مسلم مردم را در جهان نابود کند. هیچ داعشی و وهابی و حامیان آنان دیگر نتواند مردم را مثله کند و مقدسات مردم و ادیان را نابود کند.

در مجالس عزاداری مردم مصائب سید الشهدا و امامان را میشنوند و مطالعه میکنند و میفهمند که مشکلات مادی خودشان در برابر رنجهای ائمه هیچ نیست و اراده و استقامتشان چندین برابر میشود.

کسی که برای احقاق حق و رفع ظلم ظالم فریاد میزند هرگز دست به خودکشی و دچار افسردگی و دلمردگی نمیشود برعکس امید به یکدیگر میدهند که باید آماده قیام برای گرفتن حق خود و پایداری بر دین الهی باشند.

اولین کسانی که عزاداری کردند حضرت زینب و امام سجاد واهل بیت از همان کربلا بودند.

نکته :  روانشناسان معتقدند یکی از راه های کاهش افسردگی و بیماری های روانی تخلیه هیجانات روحی است همانند حجامت که با برون ریزی خون رسوب یافته سیاهرگها خون را پاکسازی میکند و تجربه نشان داده که طول عمر زنان بعلت گریه بیشتر نسبت به مردان بخصوص اگر گریه هدفدار باشد بیشتر است. هنگام گریه هورمون اندورفین از هیپوتالاموس بخشی از مغز ترشح میشود و باعث تسکین روح و روان میگردد. اگر انسان جلوی گریه اش را بگیرد یا همه اش بیهوده بخندد هورمون کورتیزول از غده فوق کلیوی ترشح شده و پرخاشگر و سنگدل میشود.

البته اندورفین هنگام خوشحالی و خنده و گردش و ورزش و لذت بردن هم ترشح میشود و ضد افسردگی است. 

نتیجه بحث :

کسانی که همیشه در حال لهو و لعب و خوشگذرانی و لذات مادی و رقص و آواز و غناء و شراب و دوست بازی و امثال آن هستند چون اتکاء به قدرت لایزال مافوق ندارند و دین و ترمزی نیست و حیا و غیرتی نیست هر لحظه در معرض بیماری و افسردگی و خیانت به همسر و دوست و خودکشی و فرار از خود و توسل به قرص های روان گردان و غیره هستند . اما مومن به مافوق و قدرت عالم و قادر و حکیم مطلق و عادل هرگز قالب تهی نمیکند و حتی اگر فقیر هم شد شاید گدایی کند اما دزدی نمیکند. آنها که دزدی میکنند و ظاهرا نماز میخوانند شاید بظاهر مسلمان باشند اما از ایمان و تقوی بویی نبرده اند و اسلام را یدک میکشند .

اگر عزاداری برای بزرگداشت قیام امام حسین علیه السلام باعث افسردگی میشد هرسال از ایران حدود 4 ملیون و در مجموع بیش از 20 ملیون از عراقیها پیاده چند صد کیلومتر بسوی کربلا  برای قدردانی از شهادت حضرت حرکت نمی کردند . بزرگداشت شعائر حسینی مملو از معنویات است و در یک حرکت همدردی و ایثار ملیونی به دنیا نشان میدهند که مسلمین آب و نان و غذا و محل خواب و انواع پذیرایی را بدون کمک دولت به همدیگر ایثار میکنند یعنی هم مادیات و هم معنویات و عقیده و اخلاق را به کمال میرسانند. گریه بر مصیبت های امام حسین و یاران و اسارت خانواده ایشان مرده پرستی نیست بلکه چون معتقدیم امام و روح او زنده است و در کمال است و عزاداری بر آنان راه و اهدافشان را احیا میکند.

[1] مجلسی  ، بحار الانوار ، ج44  ص 287