آینده و روند تشیع در منطقه و جهان/ برای تبیین تفکر تشیع باید حرف‌های جدیدی آورده شود

شیعه نیوز | حجت السلام و المسلمین محمدرضا نوراللهیان معتقد است: متأسفانه امروز به دلیل برخی از رفتارها، رویکردها، صحبت ها، منبرها و نحوه تبلیغی که در میان ما رایج شده، نگاه ها نسبت به اندیشه تشیع از مسیر اصلی و حقیقی خارج شده است.

به گزارش «شیعه نیوز»، وی تأکید دارد: برای تبیین تفکر و اندیشه مذهب تشیع باید حرف های جدیدی آورده شود. امروز موظف هستیم عظمت‌های این مکتب را آنگونه که هست، ابتدائاً خودمان دریافت کنیم و بفهمیم و سپس به درستی در نشر و اشاعه آن قدم برداریم. امروز باید در آیین ها و شعائر تعادل را حفظ کنیم و بیش از پیش در مسیر گسترش تفکر و اندیشه تشیع حقیقی هزینه کنیم. باید تفکراتی که معرف مذهب تشیع است به زبان های مختلف ترجمه شوند و به دست همه انسان ها فارغ از مذهب و نژاد برسد، در این صورت به دلیل اینکه این تفکرات و آموزه ها، انسانیت و اخلاقیت را به تصویر می کشد حتماً از سوی پیروان مذاهب مختلف مورد استقبال قرار می گیرد و به این واسطه مذهب تشیع در جهان بیش از پیش معرفی خواهد شد.

متن گفت وگوی شفقنا با حجت السلام و المسلمین محمدرضا نوراللهیان را می خوانید:

آینده و روند تشیع در منطقه و جهان در کوتاه مدت و بلندت را چگونه می‌بینید؟

دوستانی که این صحبت را می‌خوانند، می‌دانند که پیش بینی یک آینده برای یک اندیشه، فکر و مکتب کار آسانی نیست؛ گاهاً با حب و بغض همراه است و گاهی با امتناع در آمار و ارقام در این زمینه صحبت می‌شود. من بر اساس اینکه بیش از ۴۰ سال یعنی از سال ۱۳۵۵ در کشورهای مختلف اسلامی بودم و امام موسی صدر و دکتر آیت الله محمد جواد مغنیه از جمله بزرگان اندیشه ساز شیعی را از نزدیک زیارت کردم و با آن ها حشر و نشر داشتم و به یک فرصت هایی در نجف اشرف دست یافتم و قبل از انقلاب با مرحوم شهید آیت الله سیدمحمدباقر صدر متفکر شیعه و همچنین با جریان‌های سیاسی جهان تشیع گفت وگو داشتم، می خواهم تأکید کنم که امروز باید دو ویژگی تشیع بیش از سایر ویژگی ها نقل شود، یکی اینکه مکتب تشیع، یک مکتب پویا و زنده است و دومین ویژگی اینکه مکتب تشیع همواره پیشرو است؛ در این میان معتقدم که اندیشمندان شیعی در داخل و خارج از کشور باید به این نکته توجه داشته باشند که نباید اجازه دهند که برخی مسائل، باعث ایجاد فاصله میان شیعیان شود. به عنوان مثال یکی از اعضای داعش در حرم شاهچراغ اقدام تروریستی مرتکب می شود یا فردی در حرم امام رضا(ع) دو طلبه را مورد ضرب و شتم قرار می دهد و ما بی توجه در یک مجلسی می‌نشینیم و فقط به لعن گفتن اکتفا می کنیم و گمان داریم به تشیع، به نشر اندیشه‌ی شیعی، به پایدار ماندن این تفکر کمک می‌کنیم. معتقدم چنین رویکردی مانع رشد و تعالی مکتب تشیع است و باید این رویکرد را با استناد به آموزه های اهل بیت(ع) و مذهب تشیع اصلاح کنیم.

مکتب تشیع و اعتقادات و باورهای مختص به آن فرا منطقه ای است

نکته بعدی اینکه ما در حوزه های علمیه یا در دانشگاه هایی مثل الهیات و قرآن و حدیث، شیعه را یک شیعه‌ی بومی منطقه‌ای تعریف می‌کنیم در صورتی که مکتب تشیع و اعتقادات و باورهای مختص به آن فرا منطقه ای است. زمانی در مراسم راهپیمایی اربعین حسینی، من با آقای آنتوان بارا، دانشمند مسیحی که کتاب «حسین(ع) در اندیشه مسیحیت» را تألیف کرده، صحبت می کردم، ایشان می گفت که چرا شما مسلمان ها می خواهید امام حسین(ع) را در خودتان خلاصه کنید و خودتان را نماینده‌ی امام حسین معرفی کنید؟! امروز امام حسین(ع) برای مسیحیت الگو است.

نباید با بعضی از رفتارها خدشه ای به اصل مکتب و تفکر تشیع وارد کنیم

می‌خواهم بگویم که وقتی ما در یک جریانی قرار می‌گیریم که ماهیت این جریان بین المللی و بنیه‌ی اصلی و ذات این اندیشه جهانی است، نباید با بعضی از رفتارها خدشه ای به اصل مکتب و تفکر تشیع وارد کنیم.

متأسفانه امروز به دلیل برخی از رفتارها، رویکردها، صحبت ها، منبرها و نحوه تبلیغی که در میان ما رایج شده، نگاه ها نسبت به اندیشه تشیع از مسیر اصلی و حقیقی خارج شده است. به عنوان مثال برخی از منبری ها درباره امام حسین(ع) داستان هایی را بیان می کنند که در نهایت نمی توانیم به جوانان امروز این داستان ها را بقبولانیم چرا که فضای گسترده جهانی و افزایش آگاهی ها نسبت به مسایل اجازه نمی دهد هر سخن یا تفکر ضعیفی مورد پذیرش قرار بگیرد.

برای تبیین تفکر و اندیشه مذهب تشیع باید حرف های جدیدی آورده شود

برای تبیین تفکر و اندیشه مذهب تشیع امروز نیز باید حرف های جدیدی آورده شود؛ مگر آثار سخنان شهید مطهری، دکتر شریعتی و بسیاری از بزرگان، یک انقلاب را در کشور و در منطقه برپا نکرد؟! دلیل این تأثیرگذاری آن بود که این بزرگان در یک افق بالاتر ایستادند و پیام های امام حسین(ع) را در همان قالبی که بود، برای بشریت بازخوانی کردند. نمونه دیگر نگاه جرج جرداق مسیحی به نهج البلاغه و سیره امام علی(ع) است که بیان می کند حضرت علی(ع)، آوای عدالت بشری و انسانی است و سپس این اندیشه و سیره حضرت را با نمونه های عینی و حقیقی به اثبات می رساند. امروز نیز اگر این پالایش را انجام ندهیم، تشیع در مرزهای ما ضعیف می‌شود.

نه براساس احساس شیعی بلکه از روی یک محاسبه عقلانی بیان می کنم که تشیع می تواند پیامِ پرنفوذ و فراگیری در جهان باشد که نمونه هایی از آن را شاهدیم به عنوان مثال منطق و اندیشه صحیفه سجادیه چنان پروفسور ویلیام چیتیک را تحت تأثیر قرار می دهد که بهترین ترجمه صحیفه سجادیه به زبان انگلیسی را می نویسد. یا یک بانوی فرانسوی کتب صحیفه سجادیه و نهج البلاغه را به گونه ای ترجمه می کند که نشان می دهد تفکر و آموزه های این کتب را نسبت به بسیاری از اندیشمندان داخلی بهتر دریافت کرده و توانسته منتقل کند. ما امروز موظف هستیم عظمت‌های این مکتب را آنگونه که هست، ابتدائاً خودمان دریافت کنیم و بفهمیم و سپس به درستی در نشر و اشاعه آن قدم برداریم. معتقدم امروز باید در آیین ها و شعائر تعادل را حفظ کنیم و بیش از پیش در مسیر گسترش تفکر و اندیشه تشیع حقیقی هزینه کنیم. باید تفکراتی که معرف مذهب تشیع است به زبان های مختلف ترجمه شوند و به دست همه انسان ها فارغ از مذهب و نژاد برسد، در این صورت به دلیل اینکه این تفکرات و آموزه ها، انسانیت و اخلاقیت را به تصویر می کشد حتماً از سوی پیروان مذاهب مختلف مورد استقبال قرار می گیرد و به این واسطه مذهب تشیع در جهان بیش از پیش معرفی خواهد شد.

مکتب تشیع بسیار ظرفیت دارد. اندیشه‌ی شیعی خیلی پشتوانه‌های علمی، اصولی و منطقی که همین کتاب و سنت هستند، دارد و امیدوار هستیم که مبلغان و مروجان مکتب با گفتار و عمل خود، هویت و اصالت درست اندیشه و مکتب تشیع را تبلیغ و ترویج کنند.

پیشنهاد شما برای تضمین آینده و نقش آفرینی سازنده‌ی جامعه‌ی شیعی در دهه‌ی آینده مشخصاً چیست؟

آنچه که امروز در دنیا می‌تواند خواننده و شنونده داشته باشد و طرفدار پیدا کند، دایره المعارف نویسی ها و دانشنامه نویسی هاست. به عنوان مثال اگر کسی بخواهد راجع به تقیه در مکتب شیعه مطالعه کند، یک دانشنامه اسلامی را باز کند و چند مقاله سنجیده، عالمانه و علمیِ بی غرض را مطالعه کند و اگر اشکالی در تقیه شیعه هم هست، آن را با استناد مطرح کند. بنابراین یک راه نقش آفرینی سازنده جامعه شیعه در آینده دانشنامه ها و دایره المعارف هاست.

راه دیگر ایجاد ممانعت برای برخی از رسانه ها و افرادی است که در جهل خودشان غوطه ور هستند و نمی‌دانیم از کجا تغذیه می‌شوند و نمی‌دانیم چه کسانی اینگونه دست آنها را باز گذاشته که هر روز یک رساله و شبکه‌ فارسی زبان ایجاد می‌کنند. ضروری است بزرگان ما اهتمام بیشتری داشته باشند و جلوی آنها را بگیرند چرا که حتی اگر ما از کتاب خدا و سنت پیامبر و اولیای معصومین به منظور معرفی، یک متن سنجیده به ۱۰ زبان ترجمه کنیم، یکی از صحبت‌های این دسته از افراد همه این تلاش ها را واژگونه و معکوس می‌کند.

شما سفرهای زیادی به کشورهای شیعه نشین داشتید، به طور کلی وضعیت تشیع را چگونه می‌بینید؟

این سوال شما نیاز به تامل زیادی دارد. در دوره ای از تاریخ مکتب و مدرسه اسلام که پیامبر(ص) برای تحقق آن بسیار تلاش کرده بودند، دستخوش تغییراتی شد به گونه ای که دیگر آن مکتب اصولی نبود و با اندیشه پیامبر(ص) بسیار فاصله پیدا کرد لذا سلمان ها، ابوذرها، مقدادها، مالک اشترها و دیگر بزرگان تشیع برای بازگشت اسلام به مسیر پیامبر(ص) میخکوب دَر خانه امیرمومنان علی(ع) ایستادند و خواستار حضور حضرت در مسند حکومت شدند. اگر امروز که در شرایط تبلیغ فکرها، اندیشه ها و تضارب آرا قرار داریم، این مسایل در نشست های علمی و مناظره مطرح و مورد بحث قرار بگیرد و از کانون‌های بحث و انتقاد دینی فرار نکنیم، بسیاری از مشکلات و اختلافات برطرف می شود.

نکته دیگر اینکه امروز پیروان اسلام از جهت جمعیت در جهان در رتبه سوم قرار دارند و در این میان شیعیان در اقلیت هستند و این اقلیت بیش از ۱۴۰۰ سال است که خود را حفظ کرده است.

آیت الله طالقانی در یک سخنرانی بیان کردند هر اندیشه ای، هر حزبی، هر سازمان و تشکلی یا هرگونه مکتب، اندیشه و فکری که بود تاکنون استخوانش هم پاک شده بود و با وجود این همه فشار، زندان و شکنجه هیچ نامی از آن باقی نمانده بود، اما این گوهر همچنان حفظ شده است.

امروز اگر مراجع به فضای بازتری ورود کنند و با بینش وسیع تری مکتب تشیع را ترویج و تبلیغ کنند، آینده بسیار بهتری را پیش رو خواهیم داشت البته من به استناد آیات و روایاتی که در دسترس هست و با قاطعیت می‌گویم که این غبارهایی که ما روی این مکتب و تفکر نشاندیم، به کنار خواهد رفت و این مکتب خود را در بالاترین سطح ممکن به جهانیان معرفی خواهد کرد.

امروز یک ژن عمیق و دقیق از مرجعیت شیعه، آیت الله سیستانی هستند که حقیقتاً یک نمادی از بزرگی مکتب شدند به گونه ای که چهره های مختلف جهان با رعایت ادب بسیار به ملاقات ایشان می روند و پس از دیدار با ایشان، عظمت این مرجعیت را بارها بر زبان می آورند. انشاالله عمر این شخصیت والا بلند و همچنان در سلامت و عافیت و برای مکتب تشیع ذخیره بزرگ الهی باشند.