ولایت علوی در گفتار مرحوم آقامجتبی تهرانی

شیعه نیوز: مرحوم آیت الله آقامجتبی تهرانی گفته است: «حق ولایت» یک طرفه نیست؛ بدین معناکه هم او حقّ دارد بر امّت و هم امّت بر او حقّ دارند؛ حقّ او بر امّت، سرپرستی اوست، حقّ امّت بر او این است که سرپرستی در چهار چوب قانون الهی است.

امام علی (ع) در یکی از خطبه های نهج البلاغه می فرماید:

«فَقَدْ جَعَلَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ لِي عَلَيْكُمْ حَقّاً بِوَلَايَةِ أَمْرِكُمْ‌ وَ لَكُمْ عَلَيَّ مِنَ الْحَقِّ مِثْلُ الَّذِي لِي عَلَيْكُم‌؛ خداوند سبحان برای من نسبت به شما حقّی قرار داده که ولایت و سرپرستی شما می‌باشد و برای شما هم حقّی به عهده من قرار داده است، مانند آن چه که برای من بر عهده شما قرار داده است.» خطبه ۲۱۶ نهج‌البلاغه فراز اول

شرح حدیث

مرحوم آقا مجتبی تهرانی در تفسیر این فراز از سخنان حضرت گفته است: روایت از امیرالمؤمنین صلوات الله علیه، منقول است که حضرت فرمودند: خداوند حقّی را برای من قرار داده است نسبت به شما امّت، و او عبارت از این است که من، سرپرستی کنم شما را. «فَقَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِی عَلَیْکُمْ حَقّاً بِوَلَایَهِ أَمْرِکُمْ‌ وَ لَکُمْ عَلَیَّ مِنَ الْحَقِّ مِثْلُ الَّذِی لِی عَلَیْکُم» برای شماها هم حقّی قرار داده است به عهده من، از حقّ، مثل آنچه را که برای من نسبت به شما قرار داد.

حالا، من در باب مسئله این روایت شریفه که از علی علیه السلام است با یک روایت دیگر من چیز می‌کنم. در یک روایت دیگر داریم از علی علیه السلام، راجع به حقّ امام بر امّت، و حقّ امّت بر امام، که او بیانگر همین معناست که در این جاست و او این که اما آن حقّی را که خداوند، قرار داده است که سرپرستی است برای علی علیه السلام؛ یعنی امام علیه السلام بر امّت، این است که امّت، اطاعت و تبعیت بکند از چی؟ اوامر سرپرست‌اش.

این که گفته این سرپرست است، معنایش یعنی چی؟ هر چه بگوید، بگویم نه، برو دنبال کارت! این که سرپرستی نشد، هان؟! گفت: «لا اَمرَ» ما می‌گوییم طلبه ها، «لِمَن لا یُطاعُ» شد؟! این که سرپرستی نشد که! اگر سرپرستی را خدا قرار داده است برای امام نسبت به امّت، معنایش چیه؟ به این که این‌ها اطاعت امر او را بکنند، آن چه را که او می‌گوید، بپذیرند و به آن عمل کنند، که می‌گوید: «بِوَلَایَهِ أَمْرِکُمْ» توجّه کنید در این جا، این ولایت سرپرستی است، اَمرِتان هم هستش، ولایت را تعبیر می‌کنیم: امور، هرچی. این از آن طرف آن جاست.

از این طرف هم خداوند بر امّت، حقّی قرار داده بر عهده ولی و سرپرست؛ آن چی چیه؟ هان؟! آن را حالا می‌گویم، خود علی علیه السلام، گفتم توی یک روایت دیگر دارد که حضرت می‌فرماید: و او این است که باید ولی و سرپرست بر طبق اوامر الهی، سرپرستی کند. فهمیدی؟ خود علی علیه السلام، روایت باز از ایشان است، حالا نمی‌خواهم بگویم، گفتم من چون این روایت را می‌خواهم معنا کنم. و او این است که حقّ امّت بر امام، این است که باید آن که سرپرستی را خدا بهش داده باید بر طبق احکام الهیّه سرپرستی کند، حکم خدا. می‌فهمید؟ حتی تعبیری که در آن روایت هست آن است که اداء امانت، شد؟! تمام احکام الهیّه، امانت‌های الهیّه هستند نزد اولیاء خدا؛ این‌ها همه امانت هستند، توجّه می‌کنید؟ خدمتتان عرض شود که او هم باید ادای امانت بکند. حقّ امّت بر امام این است که باید او امانت دار باشد، ادا کند و ادای حقّ، عبارت از این است که احکام الهیه را پیاده کند در چی؟ جامعه و نسبت بر امّت. گفتم من روایت علی (ع) را با روایت خود علی علیه السلام معنا کردم. توجّه کنید چه عرض کردم.

بنابراین، این که علی علیه السلام، منصوب شد به ولایت امر امّت، معنایش این است: خدا این حقّ را برای او قرار داد؛ امّا مقابلش از این طرف هم حقّ برای امّت هم چیه؟ قرار داد. دو طرفه است خیابانش، یک طرفه نیستش، گوش کن! خیابانش، خیابان ولایت دو طرفه است، یک طرفه نیست، هم او حقّ دارد بر امّت و هم امّت بر او حقّ دارند؛ حقّ او بر امّت، سرپرستی اوست، حقّ امّت بر او این است که سرپرستی در چهار چوب قانون الهی است.