هزینه مرگ‌و‌میر سالانه هزاران شهروند بر اثر آلودگی هوا

شیعه نیوز | مسافران صبحگاهی خط یک متروی تهران نخستین روز هفته را با تجربه تلخ معطلی یک‌ساعته در ایستگاه مترو و سرگردانی طولانی‌مدت در خیابان آغاز کردند. خرابی واگن‌های مترو اتفاق تازه‌ای نیست؛ مسافران همیشگی مترو بارها گرفتار این خرابی‌ها و انفجار جمعیت در ایستگاه‌های مترو شده‌اند.

به گزارش «شیعه نیوز»، خرابی صبح شنبه بار ترافیکی خیابان‌های اطراف ایستگاه‌های خط یک را هم سنگین‌تر کرد. به گفته یکی از مسافران در این مدت مأموران ایستگاه‌ها اجازه ورود مسافران به ایستگاه‌های تجریش، قیطریه و... تا بهشتی را ندادند و ابتدای مسافرگیری قطارها در بازه زمانی محدود (تا ازسرگیری سرویس‌دهی) از ایستگاه بهشتی بود. ساعتی بعد مدیر ارتباطات و امور بین‌الملل شرکت بهره‌برداری متروی تهران و حومه اعلام کرد اختلال در سرویس‌دهی در خط یک متروی تهران به علت بروز نقص فنی بوده که حرکت قطار در مسیر کهریزک به سمت تجریش بین ایستگاه‌های شهید همت و حقانی از ساعت ۷:۱۹ متوقف و باعث شد تا سرویس‌دهی در خط یک مترو با اختلال همراه شود.

روز گذشته جعفر تشکری‌هاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران، در صحن شورای شهر تهران درخصوص نادیده‌گرفتن قوانین شورای شهر توسط شهرداری و خرابی واگن‌های مترو که منجر به سرگردانی هزاران نفر از مردم شد، تذکر داد.

او با یادآوری روزهای نخست شورای شهر ششم گفت:‌ به یاد دارم از اولین روزهایی که در شورا حضور یافتم درخصوص فرسودگی ناوگان مترو صحبت کرده و اعلام کردم این ناوگان خسته است و به تعمیرات اساسی، اورهال و به‌روزرسانی احتیاج دارد. تلاش‌های بسیاری صورت گرفت و در تذکرات متعدد درخصوص بازسازی ناوگان صحبت شد. انتظار داشتیم اتفاقات خوبی در این خصوص رخ دهد و بر همین اساس نیز بودجه حمل‌ونقل برای سال ۱۴۰۲ آرمانی تنظیم شد.

تشکری‌هاشمی درباره بودجه بهسازی و تجهیز واگن‌های مترو گفت: به صورت کلی دوهزار‌و ۱۴۰ میلیارد تومان برای نوسازی و بهسازی واگن‌های مترو اختصاص یافته که از این میزان هزار‌و ۵۵۰ میلیارد تومان از محل منابع، ۵۰۰ میلیارد از محل اوراق مشارکت و ۹۰ میلیارد تومان از محل درآمدهای آرم ترافیک است. هیچ بهانه و عذری برای تعمیرنکردن واگن‌های مترو وجود ندارد. طبق آنچه در کنترل پروژه مشاهده شده از دوهزار‌و ۱۴۰ میلیارد تومان بودجه تاکنون ۹۱ میلیارد تومان یعنی کمتر از پنج درصد هزینه گزارش شده و نمی‌دانیم چه معجزه‌ای قرار است رخ دهد تا در دو ماه پایانی سال، ۹۵ درصد بودجه و اقدامات بهسازی محقق شود.

او با اشاره به خرابی خط یک متروی تهران در شنبه گفت: با خراب‌شدن یک رام قطار در خط یک متروی تهران هزاران نفر از مردم در خیابان‌ها سرگردان شده بودند و گویی یک تظاهرات در حال انجام بود و جابه‌جایی مسافران در سایر ایستگاه‌ها نیز با اشکال مواجه شده بود و بر کسی پوشیده نیست که خرابی دیروز نتیجه فرسودگی است. بارها فرسودگی ناوگان مترو را تذکر داده و راهکارهای متعدد آن را اعلام کرده‌ایم، اما هنوز درخصوص مکانیسم خریدهای خارجی به نتیجه نرسیده‌اند. یک بار گفته می‌شود قرار است این کار را بانک شهر انجام دهد، یک بار گفته می‌شود شرکت سرمایه‌گذاری و یک بار گفته می‌شود شرکت واگن‌سازی قرار است این کار را انجام دهد، اما هنوز هیچ مکانیسمی مشخص نشده است. نمی‌دانم آیا کمیته سفرهای خارجی درخصوص سفر ۱۰روزه مدیرعامل شرکت بهره‌برداری متروی تهران به چین خبر دارد یا خیر، اما جا دارد گلایه کنم که مدیرعامل این شرکت که باید بالای سر کار باشد، ۱۰ روز است با وجود مشکلات متعددی که هر روز برای مترو رخ می‌دهد، برای خرید اتوبوس و تاکسی در سفر چین به سر می‌برد. اگر می‌توان ۱۰ روز یک شرکت را بدون مدیر اداره کرد، پس مابقی روزها نیز می‌توان این کار را انجام داد. آسیب به مردم و زیر سؤال رفتن مدیریت شهری و مواردی که نشان‌دهنده سوءمدیریت هستند، جز خسارت و زیان چیزی برای ما ندارد.

محسن هرمزی، معاون حمل‌ونقل شهردار تهران نیز که بعد از این تذکر به صحن شورای شهر آمد، در سخنان کوتاهی گفت: ۲۹ رام قطار قرار بوده از خرداد امسال تا خرداد سال آینده اورهال شود که تاکنون ۱۵ رام قطار نوسازی شده است. اگر شورا اجازه دهد مدیرعامل شرکت واگن‌سازی با حضور در صحن گزارشی در این زمینه ارائه دهد. بیش از ۷۰۰ میلیارد تومان پرداختی به مترو انجام شده است. بخشی از خریدها را شرکت سرمایه‌گذاری و بخشی دیگر را نیز شرکت واگن‌سازی انجام داده است و مدیرعامل شرکت بهره‌برداری و مدیرعامل شرکت واگن‌سازی می‌توانند توضیح دهند.

مدیران شهری اما به این پاسخ کوتاه در صحن شورا راضی نشدند و ساعتی بعد برخلاف رویه‌های همیشگی، خبری به رسانه‌ها ارسال کردند و به نقل از مسعود درستی، مدیرعامل شرکت بهره‌برداری مترو، به نقد عملکرد این عضو شورای شهر تهران به‌عنوان معاونت حمل‌ونقل و ترافیک پرداختند و گفتند: کاش دغدغه‌ای که امروز آقای تشکری‌هاشمی برای مردم دارند، در سال‌هایی که به عنوان معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران، وظیفه خرید و نگهداری از ناوگان مترو را داشتند هم وجود داشت؛ چراکه با این تفکر، امروز قطارهایی را که نفس‌هایشان به شماره افتاده، تحویل نمی‌گرفتیم.

در دوره قبلی مدیریت شهری که اتفاق خاصی را برای حوزه حمل‌ونقل شاهد نبودیم، اما در دوره قبل‌تر که مسئولیت حمل‌ونقل شهر بیش از ۱۰ سال در اختیار شما بود، آیا به بحث تأمین ناوگان متناسب با گسترش خطوط و افتتاح ایستگاه‌های جدید توجه کردید؟ آقای تشکری‌هاشمی در دوران شما چه تعداد از قطارهای مترو در زمان مقرر اورهال و نوسازی شدند؟ چرا سرمایه‌گذاری برای تأمین پارکینگ و تعمیرگاه مناسب برای این ناوگان عظیم حمل‌ونقل ریلی درون‌شهری انجام نشد؟ آمار و ارقام ثبت‌شده در این شرکت به ما می‌گویند که می‌توانیم به راحتی انگشت اتهام را در فرسودگی ناوگان و عقب‌ماندگی در زمینه اورهال آنها به سمت شما بلند کنیم. این مدیر شهرداری به آمار اورهال قطارهای مترو در زمان محمدباقر قالیباف اشاره کرده و گفته است در سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۶ یعنی در دوره مدیریتی جناب آقای دکتر قالیباف، ۲۴ رام قطار شهری تهران اورهال شده است. از سال ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۹ (دوره مدیریتی جناب آقای دکتر حناچی) نیز تنها ۲۲ رام قطار اورهال شد و این در حالی است که از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا پایان امسال ۵۲ رام قطار اورهال خواهد شد. در دوره مدیریتی آقای تشکری‌هاشمی از ۸۳ قطاری که نیاز به اورهال داشتند تنها ۲۴ رام قطار اورهال شدند. یک مثال از اهمیت‌ندادن به اورهال قطارها در آن زمان مربوط به‌ قطار ۱۱۸ DC است که در تاریخ ۱۶ آذر ۹۳ به اورهال می‌رود و در ششم مهر ۹۸ به چرخه خدمات‌رسانی بازمی‌گردد؛ یعنی پنج سال زمان می‌برد تا تعمیرات این قطار انجام شود! زمانی که شما معاون بودید ناوگان متروی تهران ناوگان تازه‌نفسی بود؛ اما دور از انصاف بود که با عدم آینده‌نگری و انجام‌نشدن به‌موقع تعمیرات و سرمایه‌گذاری مناسب در بخش‌های مرتبط، کار ناوگان مترو را به اینجا برسانید.

او با بیان اینکه از ابتدای تشکیل شرکت بهره‌برداری مترو تا پایان سال ۱۴۰۰ جمعا ۶۴۴ میلیارد تومان جهت اورهال ناوگان و تجهیزات ثابت هزینه شده است، افزود: فقط در ۹ ماه ابتدایی سال جاری، هزارو ۱۲۶ میلیارد تومان قرارداد در این زمینه منعقد شده و هزارو ۳۲ میلیارد تومان هم مناقصه در دست اقدام داریم.

از مجموع قراردادهای منعقد‌شده در ۹ماهه سال جاری هزارو ۶۱۷ قلم کالا به ارزش ۵۲۱ میلیارد تومان وارد انبارهای شرکت شده و این شرکت در همین بازه زمانی ۶۰۰ میلیارد تومان در قالب قراردادهای منعقد‌شده به تأمین‌کنندگان داخلی پرداخت کرده است. این مدیر شهرداری درباره دلیل سفر به چین هم توضیح داد: دور از انصاف است که به‌ خاطر آشنایی با بدنه شرکت و دسترسی به اطلاعات درون‌سازمانی از هر موضوعی برای تخریب مدیران کنونی استفاده کنید؛ درحالی‌که می‌دانید در این دوره مدیریت شهری تلاش برای حفظ و نگهداری مترو به‌عنوان یک سرمایه ملی بیش از گذشته انجام شده است.

هدف اصلی من در این سفر کاری، پیگیری و تسریع در تحقق قرارداد خرید واگن‌های مترو بود و موارد دیگر مانند خرید اتوبوس و بخش‌های دیگر نیز هم‌راستا با این موارد با حضور متولیان هر حوزه دنبال شده است.

هزینه مرگ‌و‌میر سالانه هزاران شهروند بر اثر آلودگی هوای شهرها چقدر است؟

روز گذشته مهدی پیرهادی هم به روز هوای پاک و آسمان خاکستری شهر تهران اشاره کرد و گفت : 29 سال از نام‌گذاری روز هوای پاک در 29 دی‌ماه 1374 می‌گذرد؛ این نام‌گذاری با هدف افزایش آگاهی و حساسیت شهروندان درباره ضرورت برخورداری از هوای پاک انجام شد؛ اما اکنون وقت آن رسیده که اثر‌بخشی این نام‌گذاری و چرایی آن نقد و بررسی شود. متأسفانه آمارها حاکی از آن است که با گذشت قریب به سه دهه، نه‌تنها بهبودی در کیفت هوای شهر‌ها ایجاد نشده، بلکه در سال‌های اخیر تعداد روزهای ناسالم در شهر تهران و بسیاری از دیگر شهرهای آلوده کشور رو به فزونی گذاشته است. این در حالی است که به استناد بسیاری از پژوهش‌ها، مهم‌ترین عامل آلودگی هوای تهران منابع آلاینده متحرک یا همان اتومبیل، موتورسیکلت و سوخت مصرفی است که مردم در تولید و به‌کارگیری آنها دخالت چندانی ندارند. به‌راستی مردم تا چه حد از حق و امکان انتخاب نوع وسیله نقلیه در سفرهای درون‌شهری برخوردارند؟ شهرداری در چند دهه گذشته تا چه حد به وظایف خود در توسعه حمل‌ونقل عمومی عمل کرده و در چه دوره‌هایی شهرداری تهران در حوزه حمل‌ونقل عمومی به وظایف خود به‌درستی عمل نکرده است؟ پیرهادی در ادامه با طرح پرسش دیگری گفت: چند درصد از سوختی که به‌عنوان خوراک وسایل نقلیه در کشور به مصرف می‌رسد، از استانداردهای لازم برخوردار است؟ هرچند بخشی از مشکلات آلودگی هوای شهر تهران به قابلیت‌های طبیعی نامناسب آن در تخلیه و پالایش آلاینده‌های هوا مربوط است و ما در انتخاب تهران به پایتختی نقشی نداشته‌ایم؛ اما با سیاست‌های نابجا، به تشدید بحران آلودگی هوا در این شهر دامن زده شده است. وقتی وضعیت نابسامان اقتصادی، موتورسیکلت و خودروی فرسوده را به تنها عامل درآمد و امرار معاش برای عده کثیری از شهروندان تهرانی بدل کرده است، چگونه می‌توان برای این مردم از هوای پاک سخن گفت؟ وقتی با گذشت شش سال از تصویب قانون هوای پاک، هزار و یک مانع در برابر تحقق آن وجود دارد، چگونه می‌توان به برخورداری از هوای پاک دلخوش بود؟ در میان مواد قانونی متعددی که در قانون هوای پاک تدوین شده است، جایگزینی خودروهای فرسوده، پرداخت تسهیلات ارزان‌قیمت برای خروج خودروهای فرسوده از گردونه مصرف، افزایش پنج‌درصدی سالانه در توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی، واردات خودروهای برقی و هیبریدی، فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی درباره آلودگی هوا در صداوسیما با تعرفه نیم‌بها و بسیاری از مواد قانونی مصوب، از وظایف بر زمین مانده‌ای است که عمل‌نشدن به آنها موجب بروز شرایط کنونی است.

او ادامه‌داد: به نظر می‌رسد تاکنون اجرائی‌ترین ماده قانونی هوای پاک همان ماده سوم یا اعمال محدودیت در شرایط اضطرار است که به واسطه آن محدودیت‌هایی برای فعالیت شهروندان وضع می‌شود، غافل از اینکه هزینه این محدودیت‌ها و تعطیلی‌ها چقدر است.

پیرهادی تأکید کرد: قطعا یکی از مهم‌ترین عوامل اجرائی‌نشدن مواد قانونی مصوب در قانون هوای پاک که از سوی مجریان مطرح می‌شود، تأمین‌نشدن بودجه یا نبود امکان تأمین ارقام پیش‌بینی‌شده به واسطه شرایط سیاسی، اقتصادی و بین‌المللی است. حال سؤال اینجاست که آیا خسارت ناشی از این آلودگی‌ها به‌درستی برآورد شده است؟ این شهر، تاب‌آوری مطلوب چه میزان جمعیتی را در خود دارد؟ آیا هزینه سیاست‌های کنونی جمعیت‌پذیری برای شهری مانند تهران با ظرفیت‌های محدود منابع آبی و چالش‌های عدیده محیط‌زیستی برآورد شده است؟ هزینه مرگ‌و‌میر سالانه هزاران شهروند بر اثر آلودگی هوای شهرها چقدر است؟ چند شهروند دیگر باید بر اثر ابتلا به بیماری‌های قلبی، ریوی و انواع سرطان دچار ضعف و ناتوانی شوند تا بودجه لازم در اولویت قرار گیرد؟ هزینه کم‌هوشی کودکان این شهر بر اثر آلودگی هوا کجا محاسبه شده است؟ هزینه هر روز تعطیلی مدارس و کودکان بازمانده از تحصیل بر اثر آلودگی هوا چقدر است؟ خسارت فضای سبزی که بر اثر هوای آلوده دچار ضعف و پژمردگی می‌شود، چقدر است؟ هزینه پاک‌سازی و بهسازی ابنیه‌ای که در این شهر بر اثر آلودگی هوا آسیب می‌بینند، چه میزان است؟ هزینه پرندگانی که بر اثر آلودگی هوا از شهر ما رخت بر‌می‌بندند، چقدر است؟ هزینه افزایش نزاع‌های خیابانی در روزهای آلوده چقدر است؟ این خسارت‌ها باید چقدر افزایش یابد که حل بحران آلودگی هوا در میان اولویت‌های اساسی شهر ما قرار گیرد؟ آیا مجموع این خسارت‌ها لزوم تأمین بودجه لازم برای حل معضل آلودگی هوا را توجیه نمی‌کند؟

به گفته او، قطعا هزینه این تعلل در پرداختن به حل بحران آلودگی هوا را نسل‌های آتی به مراتب بیشتر پرداخت خواهند کرد و مسئولان این بحران را به واسطه این کوتاهی و انفعال ملامت خواهند کرد.