عدالت خواهی و عدالت گرایی در حکومت امیرالمومنین(ع)

«شیعه نیوز»: عدالت در دیدگاه امام علی(علیه السلام) تنها امری اخلاقی شمرده نمی شد، بلکه عدالت، فلسفه تشکیل حکومت او بود و حکومت را وسیله ای برای اجرای عدالت می دانست. برنامه حکومت امام علی(علیه السلام)، عدالت خواهانه و راه رسم او در حکومت، عدالت گرایانه بود.

 خطبه های امام در آغاز حکومتش به خوبی بیانگر برنامه های عدالت خواهانه و عدالت گرایانه ی آن حضرت است چنان که در خطبه ای در آغاز حکومت فرموده است:

«فَلَا یَقُولَنَّ رِجَالٌ قَدْ کَانَتِ الدُّنْیَا غَمَرَتْهُمْ فَاتَّخَذُوا الْعَقَارَ وَفَجَّرُوا الْأَنْهَارَ وَرَکِبُوا أَفْرَهَ الدَّوَابِّ وَلَبِسُوا أَلْیَنَ الثِّیَابِ فَصَارَ ذَلِکَ عَلَیْهِمْ عَاراً وَشَنَاراً – إِنْ لَمْ یَغْفِرْ لَهُمُ الْغَفَّارُ إِذَا مَنَعْتُهُمْ مَا کَانُوا فِیهِ یَخُوضُونَ وَصَیَّرْتُهُمْ إِلَی مَا یَسْتَوْجِبُونَ فَیَفْقِدُونَ ذَلِکَ فَیَسْأَلُونَ وَیَقُولُونَ ظَلَمَنَا ابْنُ أَبِی طَالِبٍ وَحَرَمَنَا وَمَنَعَنَا حُقُوقَنَا».

مبادا قدرتمندان و ثروتمندان که در نعمت و عافیت دنیا غرق شده اند، فریاد کنند؛ مبادا آنان که بوستان ها آراسته، نهرها را به سوی بوستان ها گردانده، بر اسبان راهوار سوار شده و کنیزکان زیبا در خانه ها دارند، چون آنان را از کارهایی که می کردند، باز دارم و تنها حقوق قانونی را بدیشان بپردازم، این کار را بر خود ننگ و عار بدانند و خشمگین شوند و اعتراض کنند و فریاد برآورند که پسر ابوطالب ما را از حقوق مان محروم ساخت.

«اَلا وَاَیما رَجُلٍ مِن المُهاجِرینَ وَالاَنصارَ ِمن اصحاِب َرسوُلُ الله یرَی انَ الفَضلَ لَهُ علی مِن سَواهُ لَصَحِبَتهُ، فَاِنَ الفَضلَ النَیرَ غَداً عِندَاللِه، وَثَوابُهُ وَ اجرُهُ علی اللِه. وَاَیما رَجُلٍ اسَتجابَ للَه وَللرَسولَ فَصَدَقَ مِلتِنا وَدَخَلَ فِی دِیننا وَاستَقبَل َقِبلَتَنا، فَقَد استَوجَبَ حُقوقَ الاِسلامَ وَحُدُودُه».

آگاه باشید! هر کس از مهاجران و انصار از اصحاب رسول خدا، چنان تصور می کند که به خاطر مصاحبت با پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله) بر دیگران فضیلتی دارد، باید بداند که فضیلت آشکار و درخشان برای روز جزا و نزد خداست، و پاداش و اجر او را خدا خواهد داد (پس اکنون نباید امتیازی بخواهد) [اما امروز] هر کس دعوت خدا و رسول را اجابت کرده و شریعت ما را تصدیق و به دین ما درآمده و رو به قبله ما ایستاده، مستحق برخورداری از حقوق و حدود مقرر اسلامی خواهد بود.

«فَانتُم عِبادُاللهِ وَالمالُ مالَ اللِه، یقسِمُ بَینَهُم بِالسَویه لافَضلَ فِیهِ لِاَحَدٍ علی احدٍ لَلمُتَقینَ عِندَاللِه اجراً وَلاَثواباً، وَما عِندَاللِه غَدَاً خَیرً لِابرارِ. وَاِذا کانَ غَداً- ِان شاءَالله – فَاغدُوا عَلَینا! فَاِن عِندنا مالاً تَقسِمُه فیکُم وَلایتَخلَفنَ احَدٌ مِنکُم؛ عَربی وَلاَعَجمی، کانَ مِن اهلِ العَطاءِ اوَلَم یکُن؛ الاَخَضُر اذا کانَ مُسلِماً حراً اقولُ قَولی هذا وَاَستَغفُِراللهَ لی وَلَکُم»

«همه شما بندگان خدا هستید و این اموال نیز از آن خداست و باید یکسان میان شما تقسیم شود، هیچ کس را در آن بر دیگری برتری نیست و البته پرواپیشگان، فردا در نزد خدا نیکوترین جزا و پاداش را خواهند داشت. خداوند دنیا را مزد و پاداش پرواپیشگان قرار نداده است و آن چه در نزد خداست، برای نیکوکاران بهتر است و چون فردا شود، ان شالله صبحگاهان حاضر شوید که مالی هست و آن را میان شما تقسیم خواهیم کرد؛ هیچ کس امتناع نکند، نه عرب و نه عجم؛ خواه نام او در دفتر ارزاق باشد و یا نباشد، حاضر شود. همان قدر که مسلمان و آزاده باشد، کافی است. من سخن خود را به پایان می برم و از خداوند برای خود و شما آمرزش می خواهم

انتخاب از کتاب حاکمیت و حکمرانی در نهج البلاغه

انتهای پیام