راه اندازي نخستين پناهگاه ويژه زنان معتاد

يکي از علل پنهان ماندن برخي از آسيب هاي اجتماعي به ويژه در حوزه زنان نگاه غيرواقع بينانه و بعضاً بزرگ نمايي درباره آنهاست. نگاهي که اغلب جلوي انعکاس برخي معضلات جامعه را به علت سياه نمايي يا بدآموزي مي گيرد.

هرچند برخي افراد مسائل زنان را دستاويز مصالح شخصي و اهداف نادرست خود قرارداده و درصدد نشان دادن چهره نامطلوبي از زن ايراني هستند اما نبايد از نشان دادن آگاهانه بخشي از تصاوير واقعي جامعه زنان که به عمد تلخي ها را هدف قرارداده است، اجتناب کرد.

ايجاد نخستين پناهگاه (شلتر) زنان معتاد يکي از همان خطوط قرمزي است که جسارت رونمايي از زشت ترين و تلخ ترين معضل اجتماعي يعني اعتياد زنان را به وجود آورده است.

براساس آخرين آمارهاي منتشر شده از سوي دفتر پيشگيري و درمان اعتياد سازمان بهزيستي در حال حاضر يک ميليون و??? هزار نفر معتاد حرفه اي و پرخطر در کشور وجوددارد که از اين تعداد حدود پنج درصد زن هستند.

از سوي ديگر وزارت بهداشت نسبت زنان معتاد به مردان را در کشور يک به هشت اعلام مي کند و برخي مراکز ديگر نيز از آمار ?‎/? درصدي معتادان زن در کشور خبر مي دهند. با اين حال هرچند آمار دقيقي از تعداد واقعي جمعيت زنان معتاد در کشور وجودندارد اما اين ميزان در بالاترين حد خود بسيار کمتر از کشورهاي ديگر است.

برخي کارشناسان معتقدند از آن جا که بيشتر مردم از اعتياد تصور مردانه اي دارند و همچنين براساس آمارهاي رسمي شيوع اعتياد در مردان بسيار بالاتر از زنان است، به همين علت در برنامه هاي پيشگيري و درمان اعتياد و مراکز خدماتي ويژه معتادان، زنان کمتر موردتوجه قرار گرفته اند.

با اين حال در دو هفته اخير نخستين پناهگاه شبانه (شلتر) زنان معتاد در چهار راه مولوي تهران در دو طبقه و با ظرفيت ?? نفر راه اندازي شد.

* تعداد زنان معتاد کمتر از بزرگنمايي رسانه هاست

به گزارش شيعه نيوز به نقل از ايران، سرپرست دفتر پيشگيري از اعتياد سازمان بهزيستي کشور با بيان اين که شمار زنان معتاد در کشور بسيار کمتر از بزرگنمايي برخي رسانه هاست مي گويد: «بخشي از فعاليت هاي کاهش آسيب اجتماعي و بهداشتي اعتياد، ارائه خدمات به آن دسته از معتاداني است که براي خود، خانواده و ديگر اقشار جامعه مشکل ايجاد مي کنند. اين دسته از معتادان پرخطر با خوابيدن و تزريق مواد در اماکن عمومي مانند زير پل ها موجب انتقال برخي بيماري هاي خطرناک به ديگران مي شوند، از اين رو براي سامان بخشي و حمايت هاي اجتماعي از گروه هاي پرخطر معتادان، پناهگاه هاي موقت ويژه آنان ايجاد شد. اين مراکز معتادان پرخطري را که فاقد مکاني براي خواب هستند به طور موقت اسکان مي دهد.»

فريد براتي سده با بيان اين که اين پناهگاه ها در گذشته فقط ويژه مردان بود، مي افزايد: «هم اکنون نوزده شلتر ويژه معتادان مرد بي سرپرست و بي خانمان در کشور وجوددارد که براي نخستين بار، اولين شلتر زنان معتاد نيز با هدف کنترل آسيب هاي بهداشتي و اجتماعي ناشي از مصرف موادمخدر در چهارراه مولوي تهران راه اندازي شد.»

وي هدف از ايجاد اين پناهگاه ها را در درجه اول اسکان موقت معتادان بي سرپناه مي داند و تأکيد مي کند: «اين مراکز فقط ويژه معتادان زن پرخطر است و اجباري براي ترک اعتياد آنان وجودندارد ضمن آن که آموزش ها و برنامه هاي ترک اعتياد براي آنان پيش بيني شده است.»

براتي سده درباره خدمات ارائه شده از سوي اين پناهگاه ها توضيح مي دهد: «در اين مراکز خدماتي از جمله پانسمان اوليه، غذاي گرم، لباس، تلويزيون و امکانات بهداشتي از طريق کمک بهيار و چند مدديار که همگي از زنان معتاد پاک شده هستند، ارائه مي شود ضمن آن که معتاداني که در شلتر ها زندگي مي کنند براي تأمين متادون و داروي جايگزين بايد به DIC ها مراجعه کنند.»

وي با اشاره به اين که زنان معتاد از کم خطر ترين گروه ها در کشور هستند، مي گويد: «در حال حاضر دو مرکز DIC زنان در آسيب خيزترين مناطق شهر تهران و مشهد فعال است و به زودي دو مرکز ديگر نيز در شهرهاي کرمان و شيراز راه اندازي خواهدشد.»

به گفته مديرکل دفتر پيشگيري و امور اعتياد بهزيستي ميانگين ظرفيت هر شلتر در شبانه روز ?? نفر است و در مجموع اين پناهگاه ها به طور متوسط در هر شب تا ??? نفر ظرفيت ايجاد مي کنند.»

براتي سده با بيان اين که اين از ساعت ? شب تا ? صبح روز بعد به صورت موقت از زنان معتاد نگهداري مي کند، مي افزايد: «زنان معتاد در صورت تمايل به ترک به مراکز ترک اعتياد ويژه آنان معرفي مي شوند.»

وي تصريح مي کند: «شلترها تخصصي و ويژه معتادان پرخطر است و با مراکز نگهداري معتادان خياباني يا همان گرمخانه هاي شهرداري متفاوت است.»

* زنان معتاد آسيب پذيرند

«ميزان اعتبار يک ساله نخستين شلتر زنان معتاد ??? ميليون ريال است که اين مبلغ بر اساس قراردادي مابين بهزيستي و ستاد مبارزه با مواد مخدر تعيين شده است.»

براتي سده مدير کل دفتر پيشگيري و امور اعتياد بهزيستي با بيان اين مطلب مي گويد: «در حال حاضر به علت استقبال محدود زنان معتاد و ناشناخته بودن اين مراکز در ميان مردم، تعداد مراجعه کنندگان به اين شلتر بسيار پائين است، با اين حال درصدد هستيم تا با همکاري تشکل هاي غيردولتي که صلاحيت فعاليت در اين باره را دارند، اقدام به راه اندازي چندين سرپناه شبانه در شهرهاي ديگر کنيم.»

هم اکنون اعتياد به موادمخدر و خريد و فروش آن بيشترين جرم زنان در زندان ها محسوب مي شود به طوري که براساس اعلام معاون دادستان تهران در امور زندان ها حدود ?? درصد زندانيان زن به جرم اعتياد به موادمخدر دستگير شده اند و اين آمار در سال هاي اخير افزايش يافته است.

کارشناسان بر اين باورند که زنان معتاد بسيار آسيب پذيرتر از مردان معتاد هستند زيرا مصرف مواد در زنان اغلب با آسيب هاي اجتماعي ديگراز جمله فرار از منزل، خشونت و متلاشي شدن خانواده توأم است.

مديرکل دفتر پيشگيري و درمان اعتياد سازمان بهزيستي در اين باره مي گويد: «عوامل اعتياد در زنان و مردان متفاوت است، اصلي ترين عامل گرايش زنان به موادمخدر محيط هاي دوستانه و خانوادگي، تأثيرپذيري از شرايط، کمبود روابط عاطفي، مشکلات رواني و در دسترس بودن مواد گزارش شده که اين عوامل در مردان محدودتر و مسائل اقتصادي مانند فقر و بيکاري در آنان نقش پررنگ تري داشته است.»

«به گفته دکتر مستشاري کارشناس ارشد دفتر کاهش آسيب هاي اجتماعي سازمان ملل متحد، ايران درباره مسأله کاهش آسيب و تقاضا جزو کشورهاي پيشرفته منطقه محسوب مي شود، اما از نظر بازتواني معتادان هنوز داراي کاستي هايي است.»

وي تصريح مي کند: «ايران نسبت به مسأله بازتواني آگاهي دارد، اما هنوز نتوانسته آن را عملياتي کند، هر چند برنامه هايي براي ترک اعتياد آغاز شده است، اما کافي نيست.»

براساس پژوهشي که در سه گروه معتادان زنداني، معتادان خياباني و معتادان مراجعه کننده به واحدهاي خود معرف صورت گرفته است، نزديک به ?? درصد معتادان زن نخستين بار پيشنهاد سوءمصرف مواد را از سوي اعضاي خانواده خود بويژه شوهران شان تجربه کرده اند. در حقيقت بيشتر زنان معتاد داراي همسراني معتاد هستند که گاه حتي از روي ناآگاهي براي ترک اعتياد همسر، خود را معتاد مي کنند.

همچنين مطالعات اخير در مراکز درماني اعتياد نشان مي دهد که شيوه هاي درمان، مراحل سم زدايي و حضور در جلسات مشاوره در ميان زنان معتاد بهتر و جدي تر پيگيري مي شود. به طوري که براساس آمار ارائه شده مراحل سم زدايي در مردان ?? درصد و در زنان ?? درصد موفقيت آميز بوده است. بنابراين در صورتي که حمايت هاي اجتماعي و خانوادگي لازم از آنان صورت گيرد، آمادگي بازگشت زنان معتاد به آغوش اجتماع به راحتي وجود دارد.