دست نوشته های گوته درباره شرق شیعی

به گزارش «شیعه نیوز»، «یوهان ولفگانگ فون گوته» ادیب، فیلسوف، نقاش و نویسنده‌ آلمانی است که سال ۱۷۴۹ در فرانکفورت آلمان به دنیا آمد.

تأثیر او در سرتاسر اروپا آنچنان گسترش یافت که آثارش در قرن بعد از او، منبع اولیه‌ اطلاعات در زمینه‌های موسیقی، شعر، نمایشنامه و فلسفه شد. سروده‌های گوته الهام‌بخش موسیقی‌دانان بزرگی چون «موتزارت» و «بتهوون» بود.

از آثار مهم او می‌توان به «اگمونت»، «فاوست»، «خویشاوندی‌های اختیاری»، «دیوان غربی شرقی» و «رنج‌های ورتر جوان» اشاره کرد. در این بین رمان «رنج‌های ورتر جوان» شهرت زیادی دارد. به طوریکه ناپلئون بناپارت در دیداری خصوصی با گوته، عنوان کرد که «ورتر» را بارها و بارها مطالعه کرده است.

با ترجمه آلمانی دیوان حافظ توسط «یوزف فون هامر پورگشتال» شرق‌ شناس مشهور در اتریش، گوته بیش از بیش با اشعار فارسی آشنا شد. در این ایام که مصادف با جنگ و خونریزی های ناپلئون بود. گوته تحت تأثیر شعر‌های حافظ، طبع شاعرانه‌اش بازگشت و زندگی در دنیای حافظ سبب شد که او طی یک هفته پانزده شعر جدید بسراید و دیوانی را با عنوان «غربی شرقی» سرود.

در واقع این کتاب جزو واپسین آفریده‌های گوته به شمار می‌رود که او در جایی این کتاب را به عنوان «برآیند زندگی خود» معرفی کرده است. در این دیوان سروده‌ای با عنوان «نغمه محمد» دارد. این شعر مکالمه ای میان حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه (س) است که به توصیف شخصیت پیامبر (ص) می پردازد.

طبق قرائن، گوته برای شناخت بیشتر و بهتر الگوهای حافظ به سراغ منابع مکتوبی از اسلام رفته است. در این حین «آنی ماری شیمل» پژوهشگر آلمانی معتقد است که تشبیه پیامبر اسلام به آب در شعر «نغمه محمد» در هیچ منبعی به غیر از اثر شیخ کلینی مشهور به «کافی» یافت نمی‌شود.

با این وجود در روزهای ابتدایی ژانویه ۲۰۲۰ میلادی، رسانه فطرس مدیا با همکاری «بنیاد گوته» و «سازمان جهانی یونسکو» به نوشته‌هایی از گوته، خالق «دیوان غربی شرقی» دست یافته است که آن را می‌توان پل فرهنگی‌ از غرب مسیحی به سوی شرق شیعی دانست.

در این اثنا، گوته برای فهم بهتر این منابع ناگزیر از آموختن زبان عربی و فارسی بود. مشق‌های خط عربی و فارسی وی بعد از ۲ قرن همچنان در منزل وی موجود است. مشق‌های یوهان از خط عربی در موزه خانه وی در شهر وایمر نگهداری می‌شود. در این بین جمله‌ای که از مهم ترین شعار‌های مردم شیعه است، بیش از بیش خودنمایی می کند: «علی ولی الله».

تعداد نوشته‌های «علی ولی الله» به دست یوهان گوته آن قدر زیاد است که گویی وی با هدفی مشخص قصد یادگیری این جمله را داشته است.

در یک فیلم کوتاه و در گفت‌و‌گوهایی «برنارد فیشر» رئیس بنیاد گوته، «رضا بیات» پژوهشگر ادب فارسی و «آنی ماری شیمل» پژوهشگر آلمانی، ابعاد این رسم‌الخط‌ها را بررسی کرده‌اند. این فیلم، سرمشق‌هایی به زبان عربی را نشان می‌دهد که در آن‌ها، خالق دیوان «شرقی و غربی» از واژگانی چون «الله»، «بغداد» و... هم استفاده کرده است.

علاقه‌مندان می‌توانند روایتی از تلاش‌های یوهانگوته فیلسوف آلمانی برای شناخت اسلام به ویژه شخصیت امام علی (ع) را با عنوان «دست‌نوشته گوته برای نجف» از https://www.aparat.com/v/8KeJ7 مشاهده کنند.