سهم آموزه‌های اسلامی در تغییر عادات و فرهنگ مردم جهان

به گزارش «شیعه نیوز»، دین اسلام بر نظافت شخصی و مسائل بهداشتی تأکید فراوان دارد، زیرا در اسلام حفظ جان واجب است و اگر عدم رعایت مسائل بهداشتى موجب به خطر افتادن جان انسان‌ها شود، رعایت اصول و مسائل بهداشتى لازم است.

در شرایطی که سراسر جهان تحت تأثیر بیماری کووید ـ ۱۹ قرار دارد و روزانه ده‌ها نفر در اثر این بیماری جان خود را از دست می‌دهند، سفارش‌ها و توصیه‌های دین اسلام برای حفاظت جان انسان‌ها از ابتلا به این بیماری راهگشاست. این توصیه‌های بهداشتی همان راه‌هایی است که در دهه‌های اخیر پزشکان و متخصصان برای جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های مختلف، به افراد سفارش می‌کنند.

در همین باره پایگاه خبری «الخلیج آنلاین» در مطلبی به شکل مبسوط به مسئله نقش آموزه‌های دین اسلام در جلوگیری از شیوع کرونا و اعتراف غربی‌ها به تأثیرات این آموزه‌ها در حفظ جان انسان‌ها در برابر این ویروس کشنده پرداخته است که در ادامه می‌آید.

معمولاً‌ در زمان سختی‌ها و رنج‌های بزرگ، دین منبعی برای آرامش و طمأنینه انسان‌هاست، اما با وجود افزایش مبتلایان به بیماری کرونا در اروپا، مردم این مناطق به کلیساها روی نیاورده‌اند و در کشورهای اسلامی نیز اقامه نماز جماعت در مساجد لغو شده است. ویروس کرونا تاکنون بیش از ۲ میلیون نفر در جهان را درگیر کرده است، از مسئولان سیاسی و مذهبی گرفته تا سایر مردم عادی. همین امر موجب شده است تا بسیاری از افراد به این نتیجه برسند که پایبندی به آموزه‌های اسلامی سهم بسزایی در جلوگیری از شیوع این بیماری دارد.

دین اسلام آموزه‌های بسیاری را در این مورد ارائه کرده است که برخی دولت‌ها به منظور شکست ‌دادن بیماری کرونا اجرای آن را آغاز کرده‌اند، از جمله قرنطینه و نظافت شخصی که اسلام بر آن تأکید کرده است.

تأکید غرب بر آموزه‌های اسلامی

یک مجله آمریکایی در گزارشی، بر نقش آموزه‌های دین اسلام در جلوگیری از انتشار ویروس کرونا تأکید کرده است. در این گزارش، که ۲۱ مارس ۲۰۲۰ در مجله نیوزویک منتشر شد، «کریگ کُن سیدین»، پژوهشگر آمریکایی، به نقل از دکتر «آنتونی فاوسی» متخصص ایمونولوژی و دکتر «سانجی گوبتا» گزارشگر پزشکی گفته است: توصیه‌های دین اسلام مبنی بر رعایت نظافت و بهداشت و قرنطینه یا فاصله گذاری اجتماعی، به امید جلوگیری از انتشار بیماری های واگیردار، مهمترین اقداماتی است که می‌توان برای مقابله با ویروس کرونا انجام داد.

کن سیدین، که دو کتاب درباره دین اسلام نگاشته است، سؤالی در این باره مطرح کرده و سعی داشته که به آن پاسخ دهد. وی در پاسخ به که «آیا می‌دانید چه کسی به رعایت نظافت و قرنطینه بهداشتی در زمان شیوع بیماری‌های واگیردار توصیه کرده است؟» گفت: پیامبر اسلام، [حضرت] محمد ۱۴۰۰ سال پیش این توصیه را ارائه کرده است.

این نویسنده عقیده دارد: با وجود اینکه پیامبر اسلام به هیچ وجه یک کارشناس مسائل مربوط به بیماری‌های مرگ‌بار نبوده اما توصیه‌های بسیار خوبی برای جلوگیری و مبارزه با شیوع بیماری‌های واگیردار همانند ویروس کرونا ارائه داده است.

وی با بیان شماری از احادیث نبوی درباره اهمیت نظافت، می‌افزاید: پیامبر اسلام توصیه می‌کند که مبتلایان به این بیماری‌ها از افراد سالم دوری گزینند. او همچنین انسان‌ها را به رعایت نظافت روزانه تشویق می‌کند تا بتوانند در برابر این بیماری‌ها مصون بمانند.

کن سیدین ادامه می‌دهد: پیامبر اسلام می‌فرماید: «اگر شنیدید که در سرزمینی طاعون شیوع پیدا کرده، به آن سرزمین وارد نشوید اما اگر در همان سرزمینی که شما هستید، طاعون شیوع پیدا کرد، آنجا را ترک نکنید». او همچنین می‌فرماید: «کسانی که بیماری‌های واگیردار دارند، باید از افراد سالم دوری گزینند».

این نویسنده و پژوهشگر اروپایی می‌گوید: پیامبر اسلام در مقایسه میان ایمان و عقل، یک انسان حکیم بود. طی هفته‌های اخیر نیز برخی افراد دریافته‌اند که نیایش و دعا می‌تواند در کنار پایبندی به قوانین فاصله‌گذاری اجتماعی و قرنطینه ما را در مقابل ویروس کرونا حمایت کند.

کن سیدین در پایان مقاله خود خوانندگان را به تأمل عبرت‌آموز از روایت ترمذی منقول از پیامبر اسلام ترغیب می‌کند. در این روایت آمده است: «روزی پیامبر اسلام متوجه شد که یک فرد بادیه‌نشین شترش را بدون بستن رها کرده است. از وی پرسید: چرا شترت را نمی‌بندی؟ او پاسخ داد: چون توکل من به خداست. پیامبر به وی گفت که اول شترت را ببند و بعد به خدا توکل کن.» این به آن معناست که پیامبر بدون آن که افراد را برای ارشاد در دین تشویق کند، آنها را به سمت اتخاذ تدابیر پیشگیرانه به نفع امنیت عمومی هدایت می‌کرد.

قرنطینه بهداشتی

قرنطینه بهداشتی که برخی کشورها با شیوع کرونا آن را اجرا کرده‌اند، برای کسانی است که در معرض بیماری قرار دارند، چه مبتلا به آن بیماری باشند یا هنوز مبتلا نشده باشند. در این وضعیت از افراد مشخصی خواسته می‌شود که در منزل یا محل دیگری بمانند تا بیماری به دیگران سرایت نکند و بتوان آثار بیماری و بهبود آن را رصد کرد. البته قرنطینه اقدامی است که حضرت رسول اکرم(ص) ۱۴ قرن پیش به آن دستور داده بودند. حتی برخی عقیده دارند که دین اسلام نخستین منبع برای پایه‌گذاری قرنطینه بهداشتی است. پیامبر اکرم(ص) در بسیاری از احادیث، اصول قرنطینه بهداشتی را به روشنی بیان فرموده‌ و مردم را از ورود به شهر طاعون زده یا خروج از چنین شهری منع کرده‌اند. بلکه حتی خروج از این شهر را همچون فرار از جنگ که از گناهان کبیره محسوب می‌شود، عنوان کرده‌اند. ایشان همچنین برای کسی که در مقابله با بیماری طاعون صبر می‌کند اجر شهید را قائل بودند.

این درحالی است که منع ورود انسان‌ها به سرزمینی که بیماری واگیردار دارد روشن است اما جلوگیری از خروج فرد از چنین شهری و دلیل این ممنوعیت تا دهه‌های اخیر، که به وسیله علم پزشکی توضیح داده شد، برای کسی قابل توجیه نبود و مردم نمی‌دانستند که دلیل این اقدام، جلوگیری از بیمار شدن افراد سالم در شهر دیگر است.

وبگاه «اسلام وب» به نقل از دکتر «محمد علی البار» می‌نویسد: علم پزشکی جدید ثابت کرده است که فرد سالم در منطقه‌ای که بیماری واگیردار شیوع پیدا کرده، ممکن است حامل میکروب یا ویروس باشد حتی اگر خود او بیمار نباشد یا علائم بیماری در او وجود نداشته باشد. از این رو، چین با شیوع بیماری کرونا در شهر ووهان، این شهر و شهرهای اطراف را در قرنطینه قرار داد. ایتالیا و اسپانیا و چند کشور دیگر نیز پس از شیوع کرونا این تدبیر را در مناطق پرخطر به اجرا درآوردند.

«محمد الهامی» پژوهشگر تمدن اسلامی و تاریخ‌نگار مسلمان در این باره تأکید کرد: بستن مساجد در اسلام وارد نشده است بلکه آنچه در اسلام آمده، ترک نماز جمعه و جماعات در زمان شیوع بیماری‌های واگیردار است.

نظافت در اسلام

دین اسلام به پایبندی به ارزش‌های رفتاری از جمله نظم و نظافت که دو رفتار متمدنانه از زمان گسترش این دین بوده، امر کرده است. چنانکه خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: « إِنَّ اللّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ» (خداوند توبه‏ كاران و پاكيزگان را دوست مى دارد). همچنین رسول گرامی اسلام می‌فرماید: «حیاط‌های خود را پاکیزه نگه دارید و شبیه یهودیان نشوید.»

«ایاد الدلیمی»، نویسنده و روزنامه‌نگار عراقی، در این باره می‌گوید: فرهنگ نظافت در میان ملت‌های جهان رو به افول گذاشته است. اما این ویروس کشنده، که در سراسر جهان شیوع پیدا کرده است، بسیاری از عادات و فرهنگ‌های مردم جهان به ویژه نظافت را تغییر خواهد داد.

وی با اشاره به اینکه جهان امروز برای مقابله با ویروس کرونا به نظافت روی آورده است،‌ می‌گوید:‌ بسیاری از روش‌های نظافت که ما مسلمانان آنها را به‌خوبی می‌شناسیم، در این زمان مورد توجه جهان قرار گرفته است. به عنوان مثال، ما از آب برای طهارت جهت اقامه نماز و غسل استفاده می‌کنیم. همچنین احادیث نبوی در خصوص توصیه به شستن دست‌ها قبل و بعد از غذا و پس از بیدار شدن از خواب وجود دارد. به علاوه توصیه‌هایی به انجام قرنطینه بهداشتی نیز در احادیث پیامبر اکرم(ص) دیده می‌شود؛ در حالی که جهان، در شرایط کنونی به آنها روی آورده است.

به عقیده الدلیمی، جهان پس از شکست بیماری کرونا، از پیش از آن متفاوت خواهد بود و بسیاری از عادات تغییر خواهد کرد.

اسلام از تعصب به دور است

در حالی که بسیاری از مسلمانان از توصیه‌های پزشکی برای دوری از تجمعات و عدم اقامه نماز در مساجد در این شرایط دچار تعجب و حیرت شده‌اند، اما فتواهای اسلامی متوقف کردن نماز در مساجد را به دلیل انتشار بیماری‌های واگیردار مجاز دانسته‌اند.

اتحاد جهانی علمای مسلمان در ۱۴ مارس ۲۰۲۰ با صدور فتوایی در پایگاه اینترنتی خود اعلام کرد که اقامه نماز جمعه و جماعت در کشورهایی که بیماری کرونا در آنها شیوع پیدا کرده است، باید متوقف شود.

به علاوه، شمار زیادی از علما و روحانیون مسلمان در کشورهای مختلف، از مسلمانان خواسته‌اند که عبادات خود را در منازل انجام دهند و از تجمعات دوری کنند. حتی مراسم عمره مفرده و طواف خانه خدا نیز به دلیل شیوع بیماری کرونا تا لغو شد.

آموزه‌های اسلامی برای مقابله با کرونا

فعالان شبکه‌های اجتماعی در مقاله‌ای نوشته‌اند که زنان محجبه و دارای برقع، ترسی از ویروس کرونا ندارند زیرا تعداد کمی از آنها در معرض این ویروس قرار گرفته‌اند. در همین مورد دکتر فاطمه الوحش، در صفحه شخصی خود در توئیتر درباره «وضو در بین نمازها» نوشته است: «زمان باقی‌ماندن ویروس کرونا در ناحیه بینی از ۳ تا ۴ ساعت است تا در مجاری تنفسی جاگیر شود. لذا دانشمندان دریافته‌اند که ۵ نوبت وضو به‌ویژه همراه با ۳ مرتبه استنشاق و شستن بینی، یکی از راه‌های جلوگیری از ورود ویروس به بدن است.»

در همین باره، دکتر «یاسین الیافعی» پژوهشگر علوم قرآنی و رابط فرهنگی مرکز اسلامی شهر «پیاچنزا» در ایتالیا، می‌گوید: پزشکان و متخصصان عقیده دارند که بهترین راه جلوگیری از انتشار ویروس کرونا و گسترش مرگ و میر ناشی از این ویروس، مواردی است که در دین اسلام سندها و دلایلی درباره آنها وجود دارد و بسیاری از آنها به ویژه در حیطه نظافت و جلوگیری از بیماری‌ها جزء فرهنگ دینی و رفتار روزمره ما محسوب می‌شود.

الیافعی می‌افزاید: پزشکان بر اهمیت شستن دست‌ها تأکید دارند. اما در دین ما (اسلام) این کار در هر وضو، قبل و بعد از هر غذا و به هنگام بیدار شدن از خواب تکرار می‌شود. لذا این شستن مکرر دست‌ها موجب قطع زنجیره انتشار سریع ویروس کرونا و انتقال این بیماری به دیگران خواهد شد.

وی در پایان اظهار می‌کند: اسلام به منظور حمایت از جان مردم و حفظ آنها در برابر بیماری‌ها در بسیاری از احکام شرعی نیز تخفیف قائل شده است؛ به همین دلیل می‌بینیم که برگزاری نماز جمعه و جماعت در مساجد از شخص بیمار یا کسی که از بیمار شدن می‌هراسد، برداشته شده است. لذا انسان مسلمان که از زمان شناخت اسلام به واجبات دینی خود عمل کرده است، خدا را به خاطر این دین که ایمان و ثبات را برای او به ارمغان آورده و عباداتی که همه آنها دارای پاکی و نظافت و مصلحت است را برای او قرار داده، مورد سپاس و ستایش قرار خواهد داد.