روایتی از پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) وجود دارد که حضرتشان هشت گروه از زنان – از جمله آرایشگران و دندانپزشکان – را لعنت کرده‌اند. آیا چنین روایتی می‌تواند مورد پذیرش باشد؟!

شیعه نیوز:
پرسش
با سلام؛ حدیثی از پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) با مضمون «لعن شدن هشت طایفه از زنان که عبارت‌اند از: نامصه، منتمصه، واشره، مستوشره، واصله، مستوصله، واشمه و مستوشمه»، در صحیح مسلم وجود دارد. آیا این حدیث معتبر است؟ برخی معتقدند که این حدیث از آن جهت درست است که این اعمال تغییر در آفرینش خدا را در پی دارد و از این جهت لعن صورت گرفته است! آیا سوراخ کردن گوش و آویختن گوشواره و یا ختنه کردن تغییر در آفرینش خدا نیست؟ این حدیث با روایتی از امام باقر( علیه السلام ) که از ایشان درباره زینت‌های زنان (از جمله چیدن موی صورت) پرسیده شده و حضرت در جواب فرمودند: هیچ‌کدام از اینها اشکال ندارند»، چگونه قابل جمع است؟
پاسخ اجمالی
روایت مورد اشاره در پرسش، علاوه بر کتب اهل‌سنت، در پاره‌ای از منابع معتبر شیعی نیز وجود دارد: «لَعَنَ رَسُولُ اللَّهِ ص النَّامِصَةَ وَ الْمُنْتَمِصَةَ وَ الْوَاشِرَةَ وَ الْمُسْتَوْشِرَةَ وَ الْوَاصِلَةَ وَ الْمُسْتَوْصِلَةَ وَ الْوَاشِمَةَ وَ الْمُسْتَوْشِمَةَ».[1]
پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) هشت گروه از زنان را نفرین کرده است:
1 و 2. زنی که صورت دیگران را بند می‌اندازد و زنی که اجازه می‌دهد صورتش را بند بیاندازند!
3 و 4. زنی که به تعمیر دندان دیگران پرداخته و زنی که اجازه این‌کار را برای دندان‌های خود می‌دهد!!
5 و 6. زنی که موی یک زن را به موی زنی دیگر پیوند می‌زند و زنی که اجازه انجام این کار را در موهایش می‌دهد!
7 و 8. زنی که به خالکوبی زنان پرداخته و زنی که اجازه خالکوبی در بدنش را می‌دهد!
روایت فوق اگرچه در یکی از کتاب‌های شیخ صدوق نیز وجود دارد، اما با این وجود از جهت سند، روایت ضعیفی ارزیابی می‌شود.
ولی صرف نظر از سند، اگرچه بند صورت، اصلاح وضعیت دندان و ... معنای ظاهری این روایت می‌باشد، اما با توجه به این‌که برخی از فعالیت‌های یاد شده در این حدیث، در روایات دیگر حلال اعلام شده است، به طور طبیعی انجام فعالیتی حلال، نباید نفرین پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) را در پی داشته باشد؛ پس باید واژگان‌های موجود در این روایت را، کلماتی رمزی دانست که به فعالیت‌های دیگری اشاره دارد که آنها مسلماً حرام می‌باشند.
در همین راستا و در همان کتاب معانی الاخباری که روایت موجود در پرسش را نقل کرده، روایت دیگری به نقل از امام صادق( علیه السلام ) وجود دارد که تفسیری غیر ظاهری از بخشی از روایت فوق ارائه می‌دهد:
«سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ لَعَنَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْوَاصِلَةَ وَ الْمُسْتَوْصِلَةَ یَعْنِی الزَّانِیَةَ وَ الْقَوَّادَةَ»؛[2] راوی می‌گوید از امام صادق( علیه السلام ) شنیدم که می‌فرمود منظور از واصله و مستوصله زنان زناکار و زنان واسطه در زنا می‌باشند.(نه آرایشگری که موی فردی را به فرد دیگر پیوند می‌زند).
حدیث دیگری در کتاب کافی از امام باقر( علیه السلام ) وجود دارد که از حضرتشان در مورد حکم بانوانی که برای زیبایی از موی مصنوعی استفاده می‌کنند، پرسیده شد. ایشان فرمود: اگر برای شوهر خود این‌کار را انجام دهند، اشکال ندارد! راوی پرسید: اما شنیده بودیم که پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) چنین زنانی را نفرین کرده است! امام فرمود: چنین بانوانی مورد نفرین پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم )‌ نیستند، بلکه پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) زنانی را نفرین کرده که در جوانی خودشان زناکار بوده و در سن پیری واسطه‌ زنا شده و مردان و زنان زناکار را به یکدیگر معرفی کرده و زمینه زنا را فراهم می‌سازند![3]
بنابر این، حتی با پذیرش روایت موجود در پرسش، معنای آن، آرایش زنان برای شوهرانشان و درمان و زیبایی دندان نیست و به همین دلیل، امروزه هیچ فقیهی فتوا به حرمت و ممنوعیت چنین فعالیت‌هایی نمی‌دهد و می‌دانیم که فعالیت‌های درمانی دندان‌پزشکی بانوان قطعاً حلال بوده، بلکه در مواردی لازم و ضروری است و فعالیت‌های مرتبط با زیبایی دندان و نیز دیگر آرایش‌ها به خودی خود حرام نیست.
در نهایت حتی اگر روایت را به همان معنای ظاهریش تفسیر کرده و آن‌را رمزی از دیگر فعالیت‌ها ندانیم، شاید این لعن و نفرین ناظر به تدلیس ماشطه ‌باشد؛ یعنی زمانی که خرید و فروش کنیز مرسوم بود و کنیزها را با آرایش‌های ظاهری به عنوان کنیزهای زیبا می‌فروختند و به نوعی غش در معامله می‌کردند، چنین افرادی به دلیل کلاه‌برداری می‌توانستند مورد نفرین قرار گیرند و یا شاید منظور، زنانی باشند که خود را به انواع آرایش‌ها و زیور آلات آراسته و با ظاهری غیر مناسب در جامعه خود را در معرض نمایش دیگران - برای جلب توجه و یا با هدف اشاعه فحشا - قرار می‌دهند.
به همین دلیل، با استناد به این روایت و ارائه تفسیر نادرستی از آن، نباید فعالیت‌های دندانپزشکی و آرایشگری را فعالیت‌هایی غیرمشروع دانست.

[1]. شیخ صدوق، معانی الاخبار، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ص 250، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1403ق.(دیگر منابعی چون بحار و وسائل نیز با استناد به این کتاب، به نقل روایت پرداخته‌اند)
[2]. همان.
[3]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 5، ص 119، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق. ‌»ففی روایة سعد الإسکاف قال: سئل أبو جعفر ع عن القرامل التی تضعها النساء فی رءوسهن یصلنه بشعورهن قال لا بأس على المرأة بما تزینت به لزوجها قال فقلت له بلغنا أن رسول الله ص لعن الواصلة و المستوصلة فقال لیس هناک إنما لعن رسول الله ص الواصلة التی تزنی فی شبابها فإذا کبرت قادت النساء إلى الرجال فتلک الواصلة».
آیات مرتبط

سوره النور (31) : وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا ۖ وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَىٰ جُيُوبِهِنَّ ۖ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُولِي الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلَىٰ عَوْرَاتِ النِّسَاءِ ۖ وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِنْ زِينَتِهِنَّ ۚ وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ
سوره النور (60) : وَالْقَوَاعِدُ مِنَ النِّسَاءِ اللَّاتِي لَا يَرْجُونَ نِكَاحًا فَلَيْسَ عَلَيْهِنَّ جُنَاحٌ أَنْ يَضَعْنَ ثِيَابَهُنَّ غَيْرَ مُتَبَرِّجَاتٍ بِزِينَةٍ ۖ وَأَنْ يَسْتَعْفِفْنَ خَيْرٌ لَهُنَّ ۗ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ
سوره الأحزاب (33) : وَقَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيَّةِ الْأُولَىٰ ۖ وَأَقِمْنَ الصَّلَاةَ وَآتِينَ الزَّكَاةَ وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ ۚ إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا

T