اما و اگرهای تغییرات کتب درسی

به گزارش «شیعه نیوز»، حذف اشعار برخی شاعران از کتب درسی در کنار مشکلات توزیع، ازجمله مباحث مطرح در رسانه ها و محافل آموزشی بود تا اینکه مسئولان وزارت آموزش و پرورش به این مساله پاسخ دادند.

حجت الاسلام علی ذوعلم رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی درسی وزارت آموزش و پرورش در این خصوص و اینکه قرار بود اشعار برخی شاعران مانند حلاج از کتاب درسی حذف شوند، توضیح داد: چنین چیزی نبوده است و همه این شاعران در کتاب درسی هستند و آن چیزی که اتفاق افتاده، این بوده است که در مرحله ای در سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی نظام جدید اجرا می شد و به این صورت بود که کتاب پیش دانشگاهی در کل حذف و کتاب جدیدی نوشته شده است و در آن کتاب که سه سال پیش تالیف شده، تغییراتی ایجاد شده است.
وی ادامه داد: این مساله مربوط به یکی دو سال اخیر نبوده است و کارشناسان ما نیز اطلاعات کافی را در این زمینه اطلاع رسانی کرده اند چون انتخاب متون بر اساس شاخص هایی انجام می شود که در برنامه های درسی آن کتاب وجود دارد و بنابراین هیچ گونه اعمال نظری از آن جهت وجود نداشته است.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش در پاسخ به این سوال که چرا اشعار شاعرانی مانند نیما یوشیج از کتاب ها حذف شده است، گفت: کتاب پیش دانشگاهی از چرخه خارج شده و این مطالب از آن حذف شده است اما اینکه نیما در دوره های متوسطه حذف شده است، مربوط به سال قبل و فقط در دوره پیش دانشگاهی بوده و برخی تازه متوجه این موضوع شده اند.
وی خاطرنشان کرد: کارشناسان ما در حوزه تربیت و یادگیری زبان و ادبیات فارسی پاسخ داده اند، شورای راهبری گروه این موضوع را بررسی کردند و مجمع گروه های آموزشی در استان ها در تالیف این کتاب ها نقش دارند؛ بنابراین اینگونه نیست که یک نفر تصمیم بگیرد و کتاب درسی را تالیف کند.
رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش در پاسخ به این سوال که آیا تغییرات در کتاب درسی در سال جاری انجام شده است، گفت: برای امسال هیچ تغییری در کتاب های درسی نداشته ایم مگر به صورت خیلی جزیی؛ بر اساس اعلام سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی هیچ تغییری در کتاب درسی در سال ۹۸ نداشته ایم.
کوروش امیری ‌نیا معاون برنامه‌ریزی متوسطه دفتر تالیف کتاب‌های درسی ابتدایی و متوسطه نظری نیز در واکنش به حذف برخی اشعار از کتاب فارسی گفت: کتاب درسی به عنوان یکی از اجزای مهم بسته آموزشی در فرآیندی حساب‌ شده و متناسب با منطق اسناد بالادستی از جمله سند برنامه درسی ملی و راهنمای برنامه درسی حوزه تربیت و یادگیری با تأیید استادان و صاحب‌نظران شورای برنامه‌ریزی درسی و اعتباربخشی توسط تعداد زیادی از استادان و دبیران سراسر کشور تهیه و تدوین می‌شود؛ در این راستا کتاب‌های درسی فارسی دوره دوم متوسطه نیز از سال ۱۳۹۵ همسو با برنامه درسی ملی، نو نگاشت بوده و در سه سال گذشته متنی از این کتب حذف نشده است.
وی افزود: در تولید کتاب‌های جدید و نو نگاشت دوره دوم متوسطه، مهمترین اصل، رعایت خواسته‌ها و انتظارات سند برنامه درسی ملی بوده است و همین امر سبب شده تا کتاب‌های جدید ساختار و محتوایی متفاوت از کتاب‌های قبلی داشته باشند. بنابراین کتاب‌های قبلی از مهر ۱۳۹۵ در مدارس تدریس نمی ‌شود و تمام موارد ذکر شده توسط نویسنده از کتاب‌های مربوطه حذف نشده بلکه مربوط به کتاب‌های قبل از سال ۱۳۹۵ است.

امیری ‌نیا ادامه‌ داد: شورای برنامه ‌ریزی درسی و گروه تألیف سعی کرده است تا حد امکان از متون کتاب‌های درسی ادبیات ۴۰ سال گذشته در صورت تناسب با اهداف و سرفصل‌های کتاب‌های جدید استفاده کند. با نگاهی به تاریخ کتاب‌های درسی به خوبی می ‌توان فهمید که درگذر زمان، محتوای کتاب‌های درسی با توجه به ضرورت‌های مختلف آموزشی، اجتماعی و فرهنگی اصلاح و بازنگری شده و تغییر یافته است.
معاون برنامه‌ریزی متوسطه دفتر تالیف کتاب‌های درسی ابتدایی و متوسطه نظری افزود: در انتخاب شاعران و نویسندگان اصل بر انطباق متون نظم و نثر با موضوع و اهداف برنامه درسی زبان و ادبیات، رعایت سیر زمانی (گذشته و امروز) و پرهیز از متون دارای اندیشه‌های جهت‌دار است؛ بنابراین کتاب درسی جایی برای معرفی اندیشه‌های اشخاص خاص نیست که منتهی به سهم خواهی فرد یا افراد باشد. متن دروس با تشخیص شورای برنامه‌ریزی درسی، نتایج ارزشیابی پایانی و مکاتبات دبیران در طی چند سال یک‌بار حذف، اصلاح یا افزوده می‌شود.
امیری‌نیا با اشاره به شیوه ارائه مباحث آموزشی اظهار داشت: شیوه ارائه مباحث آموزشی بر اساس منطق برنامه درسی، مهارتی و کاربردی بوده و هدف اصلی در این رویکرد تسهیل فرآیند آموزش، یادگیری، پرورش قدرت تحلیل، توانایی تولید متن و توانایی شناخت و بکارگیری علوم ادبی در بررسی متون ادبی است. بنابراین مباحثی مثل شعر، داستان، حکایت، دستور و آرایه‌های ادبی به شکلی تازه در ساختار کتاب‌ها مطرح ‌شده است.

ثبت‌نام دیرهنگام در سامانه؛ علت تاخیر دریافت کتاب

اگرچه بر اساس روال قانونی کتاب های آموزشی باید تا قبل از بازگشایی مدارس به دست همه دانش آموزان برسد اما در برخی از استان ها به ویژه مناطق روستایی و حاشیه ای حدود ۲ ماه از سال تحصیلی گذشته بود که دانش آموزان کتاب درسی خود را تحویل گرفتند، این موضوع تا حدی پیش رفت که اعلام شد حدود پنج درصد دانش آموزان از داشتن کتاب محروم هستند و تنها ۹۵ درصد دانش آموزان موفق به دریافت کتاب درسی شده اند.
این در حالی است که احمدرضا امینی دبیرکل دفتر نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی سازمان پژوهش و برنامه ریزی درسی وزارت آموزش و پرورش اعلام کرده بود برای سال تحصیلی ۹۹-۹۸، کتاب درسی به اندازه کافی تولید شده است و هیچ کمبودی وجود ندارد. کتاب های درسی هم به دو شیوه، یکی از طریق آموزش و پرورش و دیگری از طریق کتاب فروشی مجاز توزیع شدند.
وی اظهار داشت: کتاب‌های درسی دوره ابتدایی، دوره دوم متوسطه شاخه (نظری، فنی و حرفه ای و کار و دانش) و کتاب های تکمیلی دانش آموزان مدارس استعداد درخشان پس از ثبت نام در سامانه فروش و توزیع مواد آموزشی، از طریق مدرسه توزیع شده و کتاب های درسی دوره اول متوسطه از طریق کتاب فروشی مجاز در سطح کشور توزیع شده است. حتی کتاب‌های درسی بر اساس آمار سایت سناد و سامانه فروش و توزیع مواد آموزشی، تا قبل از شهریور به استان ها و مناطق ارسال شده و مناطق نیز بر اساس تعداد ثبت نام در سامانه، کتاب درسی را به مدارس و مدیران مدارس نیز در اولین روز سال تحصیلی به دانش آموزان تحویل داده اند.

حجت‌الاسلام والمسلمین علی ذوعلم رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی درسی وزارت آموزش و پرورش نیز برخی از این مشکلات را ناشی از ثبت‌نام دیرهنگام دانش آموزان در سامانه توزیع مواد آموزشی دانست و گفت: بر اساس آمار برای همه استان‌ها کتاب درسی فرستاده شد، بعضی از مدیران مدارس در ثبت مشخصات دانش‌آموزان در سامانه فروش و توزیع مواد آموزشی تاخیر داشتند و در برخی از استان‌ ها نیز کد واحد آموزشگاهی را تغییر دادند و این موجب اختلال شد. همچنین برخی دانش‌آموزان پایه دهم نیز انتخاب رشته را با تاخیر انجام دادند که همه این موارد موجب تاخیر در ارسال کتاب های درسی ‌شده بود.
وی اضافه کرد: این موارد را قبل از مهرماه به مسئول ثبت ‌نام دانش‌آموزان در مدارس کشور اطلاع دادیم و به آنها گفتیم که بین آمار دانش‌آموزان و آمار ثبت ‌نام شدگان تفاوت وجود دارد؛ بنده خودم در جلسه مدیران کل، این موضوع را هشدار دادم و عنوان کردم که پیگیری کنند.
ذوعلم همچنین در پاسخ به این سوال ایرنا که آیا همه دانش آموزان کتاب درسی دارند، اظهار داشت: در حال حاضر هیچ دانش آموزی بدون کتاب نیست و هر دانش آموزی در سامانه ثبت نام کتاب، کار ثبت نام خود را انجام داده باشد کتاب خود را دریافت کرده است اما برخی از کتاب های کم شمار رشته های فنی و حرفه ای و کار و دانش با کمی تاخیر تامین شد و این کتاب ها هم تامین شده است و ما در حال حاضر هیچ مشکلی نداریم.
وی تصریح کرد: اگر اعلام شود کدام مدرسه و دانش آموزان در چه مقاطعی کتاب دریافت نکرده اند، ما این مساله را پیگیری می کنیم.
ذوعلم در پاسخ به این سوال که چرا پنج درصد دانش آموزان کتاب درسی دریافت نکرده اند، توضیح داد: چنین آماری اعلام نشده بود بلکه آماری که اعلام شده است، این بود که ۹۵ درصد دانش آموزان قبل از اول مهر ثبت نام کردند و کتاب های خود را دریافت کرده اند. مابقی هم به خاطر نقل و انتقال و تغییر رشته هایی که داشتند، کتاب دریافت نکرده اند.

پس از کش و قوس های فراوان درباره اینکه بالاخره دانش آموزان چه زمانی کتاب های درسی خود را دریافت می کنند؛ در نهایت مسئولان وزارت آموزش و پرورش اعلام کردند که همه دانش آموزان کتاب درسی خود را دریافت کرده اند مگر آنان که دیر ثبت نام کرده اند یا اینکه نقل و انتقال داشته اند که در نهایت این افراد هم کتاب خود را دریافت کردند.