آیا این گزارش بخاری قابل پذیرش است که اولین مسجد ساخته شده در زمین، مسجد الحرام، و دومین مسجد، مسجد الاقصی بود؟

شیعه نیوز:
پرسش
آیا این حدیث صحیح بخاری صحیح است؟: «حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِیلَ، حَدَّثَنَا عَبْدُ الوَاحِدِ، حَدَّثَنَا الأَعْمَشُ، حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ التَّیْمِیُّ، عَنْ أَبِیهِ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا ذَرٍّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: قُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ، أَیُّ مَسْجِدٍ وُضِعَ فِی الأَرْضِ أَوَّلَ؟ قَالَ: «المَسْجِدُ الحَرَامُ» قَالَ: قُلْتُ: ثُمَّ أَیٌّ؟ قَالَ «المَسْجِدُ الأَقْصَى» قُلْتُ: کَمْ کَانَ بَیْنَهُمَا؟ قَالَ: «أَرْبَعُونَ سَنَةً، ثُمَّ أَیْنَمَا أَدْرَکَتْکَ الصَّلاَةُ بَعْدُ فَصَلِّهْ، فَإِنَّ الفَضْلَ فِیهِ».
پاسخ اجمالی

صحیح بخاری نقل می‌کند که ابوذر از پیامبر خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) پرسید: اولین مسجدی که روی زمین بنا شد، کدام است؟ ایشان فرمود: مسجد الحرام. ابوذر پرسید: بعد از آن، کدام مسجد بنا شد؟ فرمود: مسجد الاقصی. ابوذر پرسید: بین بنای این دو مسجد، چقدر فاصله زمانی وجود داشت؟ فرمود: چهل سال. در پایان پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: در هر مکانی که بودی و وقت نماز فرار رسید، همان‌جا نماز بخوان که فضیلت در همین است.[1]

به دلیل این‌که این حدیث از سوی اهل‌‌سنت نقل شده است، سند آن‌را طبق کتب رجالی این فرقه بررسی خواهیم کرد.

اولین راوی این حدیث، ابوذر، صحابی مشهور و بزرگ پیامبر خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) است که همه فرقه‌های اسلامی به ایمان و راست‌گویی او اعتراف و اطمینان کامل دارند.

دومین راوی این حدیث «یزید بن شریک بن طارق تیمی» است که در سند حدیث از او با عنوان «ابیه» یاد شده است. علمای اهل‌سنت او را جزء افراد ثقه یاد کرده‌اند.

راوی سوم، ابراهیم بن یزید است که او را نیز ثقه دانسته‌اند. او در سال 92 هجری به دنیا آمد.

راوی چهارم «سلیمان بن مهران اعمش» که در حدیث از او به نام «اعمش» یاد شده است، او را ثقه و حافظ دانسته و سال ولادتش را 148 هجری گفته‌اند.

راوی پنجم «عبد الواحد بن زیاد» است که او را ثقه و متولد 176 دانسته‌اند.

آخرین راوی، «موسی بن اسماعیل» است که او را ثقه و ثبت نامیده و ولادتش را 223 عنوان کرده‌اند.

با توجه به این مطالب، باید گفت این روایت، طبق رجال اهل‌سنت، یک روایت صحیح محسوب می‌شود.[2]

گفتنی است؛ در آیه 96 سوره آل عمران تصریح شده است که اولین مسجد ساخته شده در زمین، مسجد الحرام است؛ بر این اساس، هر گزارشی بر خلاف آن، مورد پذیرش نخواهد بود، اما در مورد این‌که آیا مسجد الاقصی دومین مسجد است، باید بررسی شود که آیا گزارش دیگری در این زمینه وجود دارد یا خیر.

[1]. «حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِیلَ، حَدَّثَنَا عَبْدُ الوَاحِدِ، حَدَّثَنَا الأَعْمَشُ، حَدَّثَنَا إِبْرَاهِیمُ التَّیْمِیُّ، عَنْ أَبِیهِ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا ذَرٍّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ، قَالَ: قُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ، أَیُّ مَسْجِدٍ وُضِعَ فِی الأَرْضِ أَوَّلَ؟ قَالَ: «المَسْجِدُ الحَرَامُ» قَالَ: قُلْتُ: ثُمَّ أَیٌّ؟ قَالَ «المَسْجِدُ الأَقْصَى» قُلْتُ: کَمْ کَانَ بَیْنَهُمَا؟ قَالَ: «أَرْبَعُونَ سَنَةً، ثُمَّ أَیْنَمَا أَدْرَکَتْکَ الصَّلاَةُ بَعْدُ فَصَلِّهْ، فَإِنَّ الفَضْلَ فِیهِ»»؛ بخاری، صحیح بخاری، ج 4، ص 145 – 146، ح 3366.

[2]. بررسی رجال حدیث با استفاده از برنامه «جوامع الکلم» صورت گرفت.

T