چرا امام علی( علیه السلام ) موهای خویش را رنگ نمی‌کرد؟ آیا به دلیل فقدان همسرش حضرت زهرا( سلام الله علیها ) بود؟

شیعه نیوز:
پرسش
ابن عباس می‌گوید: «من در یکی از شب‌ها در جنگ صفین حنا درست کرده بودم، گفتم: یا علی من حنا درست کردم به سرم و محاسنم بکشم، شما موهای صورتت سفید شده حنا بگذار! امیرالمؤمنین( علیه السلام ) فرمود: ابن عباس مگر نمی‌دانی ما هنوز عزادار فاطمه هستیم؟»؛ یعنی بعد از نزدیک 25 سال هنوز امیرالمومنین( علیه السلام ) عزادار حضرت صدیقه طاهره( سلام الله علیها ) بود. آیا این روایت سندیت دارد؟ آیا نقل‌های دیگری داریم که امام علی( علیه السلام ) به این علت از خضاب و عطر استفاده نکردند؟
پاسخ اجمالی
با آن‌که امام علی( علیه السلام ) در مصیبت همسرش حضرت زهرا( سلام الله علیها ) اعلام می‌کند که اندوه او از فراق همسرش هرگز پایان نخواهد یافت،[1] اما در منابع معتبر و یا قابل استناد؛ گزارش صریحی وجود ندارد که دلیل خضاب نکردن امام علی( علیه السلام ) را مصیبت حضرت فاطمه( سلام الله علیها ) بداند؛ بلکه دلایل دیگری برای این خودداری ذکر شده است.[2]
1. مصیبت پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم )
به امام علی( علیه السلام ) گفته شد: چه می‌شد اگر موى سپیدت را خضاب می‌کردی؟ آن‌حضرت در پاسخ فرمود: «خضاب، زینت و آرایش است و ما در عزا و مصیبت هستیم».[3]
درباره این‌که منظور آن‌حضرت از مصیبت، چیست، چند احتمال داده شده است:
الف) منظور، وفات پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) است‏[4] که در برخی گزارش‌ها به نام حضرتشان تصریح نیز شده است: «و نحن قوم فی مصیبة برسول الله».[5]
با این وجود، برخی گفته‌اند منظور از این مصیبت، مصیبت مرگ پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) نیست؛ زیرا سن امام علی( علیه السلام ) در آن زمان حدود سی سال بوده و بعید است که در این سن موهایشان سفید شده باشد! پس ظاهر این است که این کلام در ایام حکومت حضرتشان بیان شده باشد.[6]
البته این نظر قابل نقد است؛ زیرا این امکان وجود دارد که امام علی( علیه السلام ) بعد از دهه‌ها نیز داغدار پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) بوده و از این‌رو خواسته تا نشانی از این موضوع را در برابر دیدگان افراد جامعه قرار دهد.
ب) منظور از مصیبت، مصیبتی است که بعد از فقدان پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) در جامعه اسلامی رخ داده بود؛ یعنی رخ‌دادهای سقیفه و شورای شش نفره و اختلاف و نفاقی که پیامد آنها بوده و منجر به جنگ جمل و صفین گردید.[7]
2. انتظار رنگین شدن مو با خون شهادت
روایات متعددی ناظر به آن است که پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) به امام علی( علیه السلام ) فرمودند که سر مبارک ایشان به خون خضاب خواهد شد، و به همین دلیل حضرتشان مشتاقانه منتظر چنین روزی بوده و موی سفید خود را با رنگ دیگری تغییر نمی‌دادند. [8]

[1]. ر. ک: طبرسى، حسن بن فضل‏، مکارم الأخلاق‏، ص 84، قم، شریف رضى‏، چاپ چهارم، 1412ق.
[2]. سید رضی، ‌نهج البلاغه، ص 320، قم، هجرت، 1414ق.
[3]. شریف الرضى، محمد بن حسین، نهج البلاغه، محقق، صبحی صالح‏، ص 558، قم، هجرت‏، چاپ اول، 1414ق‏.
[4]. همان؛ ابن أبی الحدید، عبد الحمید بن هبة الله‏، شرح نهج البلاغه، ج ‏18، ص 125، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی‏، چاپ اول‏، 1404ق.
[5]. ابن أبی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج ‏20، ص 230.
[6]. هاشمى خویى، میرزا حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج 21، ص 539، تهران، مکتبة الإسلامیة، چاپ چهارم، 1400ق‏.
[7]. منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج ‏21، ص 539.
[8]. کلینى، محمد بن یعقوب‏، کافی، ج 6، ص 481، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق‏.

T