آیا دروغ مصلحتی مجاز است؟

به گزارش «شیعه نیوز»، دروغگویی از بزرگترین گناهان کبیره ای است که در قرآن و روایات مورد مزمت قرارگرفته است در جامعه امروز ما با توجه به اینکه مردم در تلاش هستند تا امور اجتماعی زندگی خود را بر پایه موازین شرعی و قانونی برنامه ریزی کنند اما متاسفانه بیان سخن راست و علت واقعی برخی اتفاقات روزمره از جمله دیر رسیدن کارمند به اداره، انجام ندادن تکلیف دانش اموز، گران فروشی اصناف، تامین هزینه دارو، کم کاری کارمندان اداره، مصلحت سنجی سیاسی و...به آنان این فرصت را میدهد که برای حفظ منافع شخصی و فرار از مجازات به قول خود توجیهی دروغ را بیان کنند که شاید بیان چنین توجهیات دروغی بتواند در کوتاه مدت گره گشای مشکل باشد اما قطعا در دراز مدت مشکلات جبران ناپذیری برای فرد و جامعه به همراه خواهد داشت.

برای آشنایی بیشتر با آثار مخرب دروغ در زندگی فردی و اجتماعی گفتگویی انجام داده ایم با برخی کارشناسان که در پی می آید:

«معصومه ظهیری» عضوهیئت علمی جامعه الزهراء (س):

خانم ظهیری بفرمایید دروغ در نهاد خانواده چه اثرات مخربی را در پی دارد؟

موضوع صداقت در گفتار جزو مؤلفه ها و فضائل اخلاقی است که می تواند با رعایت اصول و قوانین آن همواره در مسیر درست زندگی حرکت کرد.نقطه مقابل هر فضیله اخلاقی رزائل است که دروغ از جمله رزائل اخلاقی است و در صورتی که فرد واقف به صداقت نباشد به آن مبتلا می شود.

همانطور که همه فضائل آموختنی است و افراد نیازمند این اموزش هستند پرهیزازرفتارهای نادرست بخصوص دروغ گفتن نیز باید با دقت به افراد در نهاد خانواده آموزش داده شود.

باید آثار و برکات راستگویی و اثرات مخرب دروغ و رزائل اخلاقی را به افراد آموزش داد تابتوان بهترین بهره وری را داشت.بچه ها گاهی جملاتی را بیان می کنند که جنبه دروغ دارد اما جدی نیست چرا که برگرفته از عواملی چون ترس، خیالبافی و بزرگنمایی است.

افراد چرا دروغ می گویند؟
افراد برخی مواقع بر اثر کمبود شخصیت، عدم اعتمادبه نفس، خود بزرگبینی، خود کم بینی،جلب منعفت ،دفع ضررمنجر به دروغ گویی می شوند و فرزندان نیز این رفتار را از والدین یاد می گیرند.خانواده بایدعوامل وعلت دروغگویی در فرزندان را بررسی کند چرا که دروغ یک صفت قبیح و زشت است وعدم توجه به آن عواقب جبران ناپذیری برای فرزندان و خانوده به دنبال دارد.

اگربه عواقب واثرات دروغ در جامعه و نهاد خانواده توجه شود و راهکارهای عملی همراه با آموزه های دینی مورد استفاده قرار گیرد به مرور زمان دروغگویی در جامعه ترک و درس عبرتی می شود برای دیگران که باید به این امر مهم در راستای تربیت فرزندان توجه ویژه ای صورت گیرد.

علاوه بر جامعه ،پدر و مادر به عنوان ارکان اصلی خانواده نقش اساسی در تربیت صحیح فرزندان و آموزش آنها بر پایه صداقت و درستی دارند.

همچنین در بخش دیگر این گزارش در خصوص دروغگویی در حوزه سیاست گفتگویی انجام داده ایم با حجت الاسلام والمسلمین « محمود رجبی » عضوجامعه مدرسین و قائم مقام مؤسسه آموزشی امام خمینی(ره):

جناب رجبی درباره دروغ و نقش آن قلمرو سیاست بفرمایید؟

دروغ سخنی است که بر مبنای خلاف واقع ارائه داده می شود که معمولا در تمامی حوزه ها وجود دارد از جمله در قلمرو سیاست که نیازمند یک بحث جدی و اساسی است که در این امر مصالح مهمی وجود دارد که باید همه راست ها گفته شود تا بتواند نتیجه منطقی داشته باشد.

راست گویی در سیاست حائزاهمیت است یعنی حتی اگر مصالح حکومتی نظام ایجاب می کند نباید دروغ گفت بلکه باید سکوت کرد و سخنی خلاف واقع نگفت.

دروغ از لحاظ اسلام حرام بوده و نباید چه در بحث سیاست، فرهنگ، اقتصاد، فردی و اجتماعی مرتکب آن شد مگر آن که جان انسانی در خطر باشد و بداند اگر سخن راست بگوید جانش را از دست خواهد داد دروغ گفتن و یا سخنی خلاف واقع جایز می باشد چرا که حفظ جان یک انسان بی گناه بسیار مهمتر است.

آیا دروغ مصلحتی مجاز است؟

دروغ امری بسیار ناشایست و نادرست است که می تواند مسائل فردی و اجتماعی انسان را دچار مخاطره کند اما در برخی مواقع در جایی اگر ما این دورغ را نگوییم خطر جدی نظام اسلام و مکتب اهل بیت (ع) را تهدید می کند و یا در میدان جنگ برای اینکه دشمن را گمراه کنیم تا جان رزمندگان به خطر نیافتد مجاز به دروغ ویا سخن غیر واقع می باشیم در غیر اینصورت یا باید سکوت کنیم و یا راست بگوییم.

دروغ گفتن در شرایط عادی و در مسائل خاص سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، و ... حرام می باشد و بیان سخن دروغ در این مسائل می تواند به مرور مشکلات و خسارات جبران ناپذیری برای فرد و جامعه ایجاد کند.

در برخی مواقع افراد برای رسیدن به منافع شخصی خود منافع جامعه و مصالح کشور را نادیده گرفته و دروغ می گویند که البته در هر قانونی افرادی هستند که برای سوء استفاده و دستیابی به منافع خود از طریق قانون و سیاست دروغ می گویند.

دروغ سیاسی به چه معناست آیا می توان دروغ سیاسی را مجاز دانست؟

دروغ سیاسی هم ممنوع است و خلاف فرهنگ عمومی و مصالح جامعه بشری است که البته در اندک مواردی استثناء وجود دارد که باید به موارد آن توجه شود.البته باید تمامی راه ها برای دروی از دروغ گفتن مورد بررسی قرار گیرد و اگر به جایی رسیدیم که برای حفظ جان و ناموس و کشور چاره ای جز سخن دروغ نداریم این کار را انجام دهیم و گرنه غیر از این موارد باید از دروغ گفتن تحت هر شرایطی خودداری شود.

بیان سخن دروغ و خلاف واقع در هر شرایطی که فرد به دنبال حفظ منافع شخصی وسوء استفاده از جایگاه اجتماعی خود باشد گناه بوده و کلیدی است برای باز کردن درب گناه های بزرگتر و مشکلات خانمان سوز دیگر که باید با توجه به عواقب دروغ در زندگی فردی و اجتماعی نسبت به اثرات غیر قابل جبران آن توجه ویژه داشته باشیم.