این‌که امام باقر( علیه السلام ) با چوب دستی خود، پوشش زنی را در حال احرام از صورتش برداشتند، آیا توهینی به او نبود؟

شیعه نیوز:
پرسش
چرا امام باقر( علیه السلام ) وقتی زنی را در حال احرام دید که به وسیله بادبزن چهره‌ی خود را پوشانیده بود؛ شخصاً با چوب دستی خود بادبزن را از چهره آن زن دور فرمود؟ آیا چنین رفتاری در شأن امام معصوم است؟
پاسخ اجمالی

مرد و یا زنی که به حج مشرّف شده و مُحرِم می‌شوند، یکی از وظایفشان آن است که صورت خود را نپوشانند.[1]

در همین راستا گزارش شده است که امام باقر( علیه السلام ) خانم مُحرِمی را مشاهده کردند که بادبزنى را در جلوی صورتش قرار داده بود(که یا نامحرم صورتش را نبیند یا آفتاب به او ضرر نرساند). امام( علیه السلام ) با چوبى که در دست داشتند(و در گزارشی دیگر با دستان خود)[2] آن بادبزن را از صورت آن خانم برداشتند.[3]

در ارتباط با سند این حدیث باید گفت؛ برخی از محققان سند آن‌را صحیح دانسته[4] و برخی معتقدند که این روایت سند صحیحی ندارد. [5]

اما صرف نظر از سند، باید گفت که با پذیرش این گزارش نیز امام باقر( علیه السلام ) هیچ توهینی نسبت به آن زن انجام نداده است؛ زیرا طبیعتاً این برخورد با بانویی رخ داده که به امامت و بزرگی حضرتشان معتقد بود و ایشان را پدر معنوی خود می‌دانست، اما به دلیل این‌که شاید آن خانم به نظر خودش برای احتیاط و رعایت بیشتر حجاب، و یا برای جلوگیری از تابش آفتاب، اقدام به پوشش صورت خود کرده‌ بود؛ امام( علیه السلام ) برای راهنمایی او و نیز برای اطمینان خاطرش با دستان خود حجابشان را کم کرد.[6] و این‌گونه نبود که امام چنین برخوردی را با هر خانمی داشته باشد. بلکه در برخی موارد تنها به یک توصیه بسنده می‌فرمود.

در همین راستا و در گزارشی دیگر امام صادق( علیه السلام ) نقل می‌فرماید که پدرشان امام باقر( علیه السلام ) به زن مُحرمی که نقاب بر روی صورت خود داشت، فرمود:

احرام خود را درست انجام ده و نقاب را از روی چهره‌ات بردار؛ چرا که اگر نقاب را بگذاری، رنگ صورتت(با تابش آفتاب) تغییر نخواهد کرد.

[1]. «پوشاندن صورت در حال احرام برای بانوان»، 38058؛ «حکمت باز بودن صورت زنان در حج»، 42135.

[2]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 4، ص 346، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[3]. حمیری، عبد الله بن جعفر، قرب الإسناد، ص 363، قم، مؤسسه آل البیت ع، چاپ اول، 1413ق؛ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 2، ص 342، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق.

[4]. مجلسی اول، محمد تقی، لوامع صاحبقرانی، ج 7، ص 573، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم، 1414ق.

[5]. مجلسی، محمد باقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، محقق، مصحح، رسولی، سید هاشم، ج 17، ص 293، ‌تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1404ق.

[6]. «تنبیه کنیز توسط امام صادق( علیه السلام )»، 86936؛ «معصومان( علیه السلام ) و نهی از منکر در مورد بی‌حجابی»، 28228.

[7]. کافی، ج ‏4، ص 344.

T