- علمی
- سلامت
- گوناگون
- اجتماعی
- احکام اسلامی
- دین و مذهب
- اخلاق اهل بیت
- مباحث زناشوئی
- کودک و خانواده
- آشپزی و آشپزخانه
- گردشگری و تفریحی
- روانشناسی و مشاوره
- الگو سازی و سبک زندگی
- تکنولوژی و فناوری اطلاعات
پرسش
آیا برای نزول قرآن بر قلب پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم )، فرشتگانی آیات و سوره‌ها را بدرقه و همراهی می‌کردند؟
پاسخ اجمالی
آنچه در روایات و سخنان دانشمندان علوم قرآنی آمده؛ همراهی و بدرقه فرشتگان در نزول برخی از سوره‌ها و آیات قرآن کریم بر پیامبر گرامی اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) می‌باشد.
جلال الدین سیوطی به نقل از ابن حبیب و ابن النقیب می‌گوید: «قسمتى از قرآن با مشایعت و همراهی فرشتگان نازل شد، و این قسمت عبارت است از: سوره انعام که هفتاد هزار فرشته آن‌را همراهی کردند، فاتحة الکتاب که هشتاد هزار فرشته با آن فرود آمد، آیة الکرسى و سوره یس که با آنها سى هزار فرشته نازل شد، و آیه 45 زخرف (وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنا...) که با آن بیست هزار فرشته نازل گردید».[1]
درباره سوره انعام روایات مختلفی نقل شده است؛ مانند این‌که، امام صادق( علیه السلام ) می‌فرماید: «همانا سوره انعام یک‌جا نازل گردید و هفتاد هزار فرشته آن‌را بدرقه کردند تا به محمد( صلی الله علیه و آله و سلم ) نازل شد، پس آن‌را بزرگ شمارید و گرامى دارید؛ زیرا در هفتاد جاى آن نام خداى عزّ و جلّ می‌باشد، و اگر مردم می‌دانستند چه ثواب‌ها و فضیلت‌هایى در خواندن آن سوره است آن‌را وانمی‌گذاردند و ترک نمی‌کردند».[2]
درباره سوره فاتحة الکتاب و سوره یس و آیه «وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا...»[3] حدیثی یافت نشد،[4] امّا آیة الکرسى که درباره آن و تمام آیات سوره بقره یک حدیث در منابع اهل سنت نقل شده است: رسول اکرم( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: «سوره بقره رکن قرآن و قلّه آن است، با هر آیه از آن هشتاد هزار فرشته نازل گشت، و "لا إِلهَ إِلَّا هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ" از زیر عرش بیرون آورده شد و به آن متصل گردید».[5]
پیامبر اکرم( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرمود: «به شما خبر ندهم از سوره‌اى که عظمتش بین زمین و آسمان را پُر کرد و هفتاد هزار فرشته آن را همراهی و بدرقه کردند؟ آن سوره، سوره کهف بود».[6]
همچنین در روایتى نقل شده است: «هیچ‌گاه جبرئیل قرآن را براى پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) نیاورد مگر این‌که چهار تن از فرشتگان -به منظور محافظت- با او همراه بودند».[7] اما برخی برخلاف این روایت، گفته‌اند: تعدادی از آیات قرآن را جبرئیل به تنهایى و بدون همراهی و کمک فرشته‌اى آورد.[8]
به هر حال؛ با توجه به این روایات و روایات دیگری که در این‌باره از شیعه و سنی نقل شده، به طور اجمال می‌توان فهمید که آیه و یا آیات و یا سوره‌‌ای که بر قلب پیامبر اکرم( صلی الله علیه و آله و سلم ) نازل می‌شد، فرشته و یا فرشتگانی آن‌را بدرقه می‌کردند.
[1]. سیوطی، جلال الدین، الإتقان فی علوم القرآن، ج 1، ص 147، دار الکتاب العربی، بیروت، چاپ دوم، 1421ق.
[2]. کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج 4، ص 647، دار الحدیث، قم، چاپ اول، 1429ق.
[3]. زخرف، 45: «وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنا أَ جَعَلْنا مِنْ دُونِ الرَّحْمنِ آلِهَةً یُعْبَدُون»؛ و از رسولان ما که پیش از تو گسیل داشتیم جویا شو؛ آیا در برابرِ [خداى] رحمان، خدایانى که مورد پرستش قرار گیرند مقرّر داشته‌ایم؟
[4]. الإتقان فی علوم القرآن، ج 1، ص 147.
[5]. ابن حجاج مَروَزی(متوفّی: 294هـ.ق)، محمد بن نصر، مختصر قیام اللیل، با تلخیص: مقریزی، أحمد بن علی، ص 168، حدیث أکادمی، فیصل آباد، چاپ اول، 1408ق؛ شیبانی، أحمد بن محمد، مسند احمد، تحقیق: الأرنؤوط، شعیب، مرشد، عادل و دیگران، اشراف: ترکی، عبد الله بن عبد المحسن، ج 33، ص 417، مؤسسة الرسالة، بیروت، چاپ اول، 1421ق.
[6]. ابن ضریس بجلی رازی (متوفّى: 294هـ.ق)، محمد بن أیوب، فضائل القرآن و ما أنزل من القرآن بمکة و ما أنزل بالمدینة، ص 96، دار الفکر، دمشق، چاپ اول، 1408ق؛ مُستَغفِری نَسَفی(متوفّی: 432 هـ.ق)، جعفر بن محمد، فضائل القرآن، محقق: سلوم، أحمد بن فارس، ج 2، ص 564، دار ابن حزم، چاپ اول، 2008م.
[7]. مستغفری نسفی، فضائل القرآن، ج 2، ص 546؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار، ج 11، ص 24، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق.
[8]. ر.ک: الإتقان فی علوم القرآن، ج 1، ص 147.
T
