۰

چه آیاتی از قرآن کریم درباره ملامت سخن به میان آورده است؟

نفس لوّامه: «وَ لا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَة»؛ قسم به نفس لوامه و وجدان بیدار ملامتگر. این آیه شریفه به وجدان انسان و عاملی که موجب می‌شود بعد از انجام خطا، خود را ملامت و سرزنش کند، اشاره می‌کند.
کد خبر: ۲۰۱۲۲۰
۰۹:۳۹ - ۰۸ آبان ۱۳۹۸

شیعه نیوز:
پاسخ اجمالی
1. نفس لوّامه:[1] «وَ لا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَة»؛[2] قسم به نفس لوامه و وجدان بیدار ملامتگر. این آیه شریفه به وجدان انسان و عاملی که موجب می‌شود بعد از انجام خطا، خود را ملامت و سرزنش کند، اشاره می‌کند.
2. کسانی که از سرزنش ملامت‌گران هراسی ندارند؛ خداوند در قرآن به مسلمانان هشدار می‌دهد که اگر بخواهند از دین روگردان شوند و به جاهلیت خود برگردند، خدا مسئولیت دین را به دست دیگران خواهد سپرد. سپس در توصیف این افراد جدید می‌فرماید: «... لا یَخافُونَ لَوْمَةَ لائِم»؛[3] از ملامت سرزنش کنندگان، نمی‌ترسند.
3. کسانی که از ملامت شدن به دور هستند؛ خدا به پیامبرش می‌فرماید: «فَتَوَلَّ عَنْهُمْ فَما أَنْتَ بِمَلُومٍ»؛[4] حال که کافران سرکش حاضر به پذیرش حق نیستند، از آنان رو برگردان و اعراض کن که به خاطر این کار شایسته سرزنش نخواهی بود.
همچنین در آیه‌ای دیگر و در بیان اوصاف مؤمنان می‌خوانیم: «مؤمنین واقعی در روابط جنسی پاکدامن هستند»، «إِلاَّ عَلى‏ أَزْواجِهِمْ أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَیْرُ مَلُومین»؛[5] مگر در برابر همسران و کنیزان خود. که این اشخاص به خاطر رابطه با همسران و کنیزانشان، ملامت و سرزنش نخواهند شد.
4. روز قیامت، گناه‌کاران، شیطان را عامل گمراهی خود دانسته و او را ملامت می‌کنند. ولی شیطان به آنان می‌گوید: «فَلا تَلُومُونی‏ وَ لُومُوا أَنْفُسَکُم»؛[6] بجای این‌که مرا ملامت کنید، خودتان را ملامت کنید؛ زیرا مقصر اصلی خود شما هستید که دعوت پیامبران را رها کرده و از من پیروی کردید.
5. زنانی که زلیخا را به خاطر درخواست رابطه با یوسف، مورد سرزنش قرار دادند. او برای این‌که ثابت کند شایسته ملامت شدن نیست، یوسف را به آنان نشان داد و گفت: «فَذلِکُنَّ الَّذی لُمْتُنَّنی‏ فیه»؛[7] این همان کسی است که به خاطر علاقه به او مرا سرزنش کردید.
5. ملامت کردن خود:
الف. در قرآن درباره شیوه صدقه دادن چنین آمده: نه آن‌قدر خسیس باش که چیزی انفاق نکنی و «لا تَبْسُطْها کُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُوماً مَحْسُورا»؛[8] نه آن قدر بخشش کن که برای خودت چیزی باقی نماند و خود را ملامت کنی و دست ‌خالی بمانی.
ب. درباره حضرت یونس می خوانیم: «فَالْتَقَمَهُ الْحُوتُ وَ هُوَ مُلیمٌ»؛[9] ماهی بزرگ او را بلعید در حالی که او شایسته سرزنش بود.
ج. درباره فرعون چنین آمده: «فَأَخَذْناهُ وَ جُنُودَهُ فَنَبَذْناهُمْ فِی الْیَمِّ وَ هُوَ مُلیم»؛[10] فرعون و سربازانش را در دریا افکندیم در حالی که سزاوار سرزنش بود.
د. درباره کسانی که به باغی که داشتند دل‌خوش بودند و نمی‌خواستند حق فقیران را پرداخت کنند و به همین دلیل خدا باغ آنان را نابود ساخت، می‌فرماید: «فَأَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلى‏ بَعْضٍ یَتَلاوَمُون»؛[11] همدیگر را ملامت می‌کردند.

[1]. ر.ک: «فرق شیطان با نفس اماره»، سؤال 928.
[2]. قیامة، 2.
[3]. مائده، 54.
[4]. ذاریات، 54.
[5]. مؤمنون، 6؛ معارج، 30.
[6]. ابراهیم، 22.
[7]. یوسف، 32.
[8]. اسراء، 29.
[9]. صافات، 142.
[10]. ذاریات، 40.
[11]. قلم، 30.

آیات مرتبط

سوره المائدة (54) : يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلَا يَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ ۚ ذَٰلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ ۚ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ
سوره يوسف (32) : قَالَتْ فَذَٰلِكُنَّ الَّذِي لُمْتُنَّنِي فِيهِ ۖ وَلَقَدْ رَاوَدْتُهُ عَنْ نَفْسِهِ فَاسْتَعْصَمَ ۖ وَلَئِنْ لَمْ يَفْعَلْ مَا آمُرُهُ لَيُسْجَنَنَّ وَلَيَكُونًا مِنَ الصَّاغِرِينَ
سوره إبراهيم (22) : وَقَالَ الشَّيْطَانُ لَمَّا قُضِيَ الْأَمْرُ إِنَّ اللَّهَ وَعَدَكُمْ وَعْدَ الْحَقِّ وَوَعَدْتُكُمْ فَأَخْلَفْتُكُمْ ۖ وَمَا كَانَ لِيَ عَلَيْكُمْ مِنْ سُلْطَانٍ إِلَّا أَنْ دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لِي ۖ فَلَا تَلُومُونِي وَلُومُوا أَنْفُسَكُمْ ۖ مَا أَنَا بِمُصْرِخِكُمْ وَمَا أَنْتُمْ بِمُصْرِخِيَّ ۖ إِنِّي كَفَرْتُ بِمَا أَشْرَكْتُمُونِ مِنْ قَبْلُ ۗ إِنَّ الظَّالِمِينَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ
سوره الإسراء (29) : وَلَا تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلُولَةً إِلَىٰ عُنُقِكَ وَلَا تَبْسُطْهَا كُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُومًا مَحْسُورًا
سوره الإسراء (39) : ذَٰلِكَ مِمَّا أَوْحَىٰ إِلَيْكَ رَبُّكَ مِنَ الْحِكْمَةِ ۗ وَلَا تَجْعَلْ مَعَ اللَّهِ إِلَٰهًا آخَرَ فَتُلْقَىٰ فِي جَهَنَّمَ مَلُومًا مَدْحُورًا
سوره المؤمنون (6) : إِلَّا عَلَىٰ أَزْوَاجِهِمْ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَيْرُ مَلُومِينَ
سوره الصافات (142) : فَالْتَقَمَهُ الْحُوتُ وَهُوَ مُلِيمٌ
سوره الذاريات (40) : فَأَخَذْنَاهُ وَجُنُودَهُ فَنَبَذْنَاهُمْ فِي الْيَمِّ وَهُوَ مُلِيمٌ
سوره الذاريات (54) : فَتَوَلَّ عَنْهُمْ فَمَا أَنْتَ بِمَلُومٍ
سوره القلم (30) : فَأَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ يَتَلَاوَمُونَ
سوره المعارج (30) : إِلَّا عَلَىٰ أَزْوَاجِهِمْ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَيْرُ مَلُومِينَ
سوره القيامة (2) : وَلَا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ

 

T

ارسال نظرات
نظرات حاوی عبارات توهین آمیز منتشر نخواهد شد
نام:
ایمیل:
* نظر: