خطر اعتیاد در پیچ بلوغ

به گزارش «شیعه نیوز»، از انواع اعتیاد، خطرات خاص خود را در پی دارد. کمترین نتایجِ اعتیاد به مواد مخدر و حتی اعتیاد به بازی‌های کامپیوتری، این است که در نهایت، نوجوانان را از داشتن زندگی و تحصیلات موفق و همچنین بازی‌های سالم و ورزش‌های شادی بخش، باز می‌دارند و نتایج شدیدتر این اعتیادها این است که زندگی آتی نوجوانان را به نابودی می‌کشاند.

اما چرا نوجوانان به اعتیاد رو می‌آورند؟ عواملی که در اعتیاد نوجوانان موثرند بشرح زیر هستند:

تشویق یا تقویت مثبت

بسیاری از مواد مخدر، در اولین دفعات مصرف آثار روانی و جسمانی مطلوب، اما کوتاه مدتی را ایجاد می‌کنند، در نتیجه فردی ممکن است ماده‌ای را به این دلیل مصرف کند که آثار لذت بخشی را در او ایجاد می‌کند، از جمله: احساس اوج آرامش، بی‌قیدی، کاهش درد و عواطف نامطلوب، خوب خوابیدن یا بیدار ماندن و افزایش کارایی در ورزشکاران؛ بنابراین اثر مثبت یا خوشایندی که مواد بر فرد می‌گذارد عاملی است که موجب روی آوردن فرد به مصرف مواد می‌شود.

کنجکاوی

کنجکاوی یکی از ویژگی‌های طبیعی جوانان است، بنابراین عجیب نیست که برخی از جوانان که اقوام یا دوستان مصرف کننده مواد دارند به توصیه آنان یا از روی کنجکاوی، بخواهند مصرف مواد را تجربه کنند.

اکثر نوجوانان می‌خواهند ببینند بعد از مصرف مواد، چه اتفاقی برایشان می‌افتد.

یکی از مهم‌ترین اقدامات در این زمینه، آگاه کردن نوجوانان از عواقب و اثرات دراز مدت مصرف مواد مخدر است.

حضور در برخی مهمانی‌ها (پارتی)

در بین برخی جوانان موادی مانند مشروبات الکلی، قلیان، سیگار و یا مصرف قرص‌های اکس در مهمانی‌ها و پارتی‌ها بصورت نوعی عادت ناگفته درآمده است.

همچنین در برخی از خانواده‌ها، تعارف مشروبات الکلی یا برخی مواد دیگر به عنوان یکی از روش‌های پذیرایی از مهمانان محسوب می‌شوند.

فشارهای روانی و آشفتگی‌های ذهنی

عده‌ای مواد را به خاطر آرامش روحی خود مصرف می‌کنند.

مثلاً برای کاهش خشم، فشار روانی، اضطراب، خستگی یا افسردگی؛ از آن جایی که بسیاری از مردم نشانه‌های افسردگی را نمی‌شناسند متوجه نمی‌شوند که دچار این بیماری شده‌اند و احساس غم و اندوه، خستگی و دلتنگی که مربوط به این بیماری است، آنان را آزار می‌دهد و به همین دلیل به توصیه دوستان به مصرف مواد روی می‌آورند.

بدتر این که برخی از افراد هم که متوجه اضطراب یا افسردگی هستند، مصرف داروهای روانپزشکی را بدتر از مصرف مخدر می‌دانند!

نافرمانی اجتماعی یا خانوادگی

برخی جوانان مصرف مواد را نوعی شورش (نافرمانی) و یا اظهار اینکه ما بر خلاف جریان عادی جامعه هستیم قلمداد می‌کنند و از این کار لذت می‌برند.

کمبود عزت نفس

پژوهش‌های مختلف نشان داده‌اند که افرادی که احساس حقارت دارند اغلب ارزشی برای خود قائل نیستند چنین کسانی کمتر از خود رضایت دارند و بیشتر دچار اعتیاد می‌شوند، زیرا در مقابل اصرار دیگران به مصرف مواد به راحتی تسلیم می‌شوند؛ آنان برای کاهش رنج‌های درونی خود که ناشی از احساس منفی درونی است به سوی مواد کشیده می‌شوند.

سنین ۱۴ تا ۱۶ شایع‌ترین دوران کاهش شدید اعتماد به نفس است. علت اصلی کاهش اعتماد به نفس نوجوانان را می‌توان تغییرات فیزیکی یا ارتباط کم با دیگران و دایره دوستیِ محدود دانست.

رسانه‌ها، خانواده و مشکلاتی که نوجونان در مدرسه با آن روبرو هستند، می‌تواند منجر به رفتارهای خطر آفرین از جمله مصرف مواد مخدر شود.

اختلالات اضطرابی

اختلالات اضطرابی، یکی دیگر از اختلال‌هایی است که در آن، فرد در برخوردها و موقعیت‌های اجتماعی دچار اضطراب می‌شود و در اصطلاح عامیانه به آن خجالت و کمرویی گفته می‌شود؛ برخی مبتلایان به این بیماری برای رهایی از رنج خود به مصرف مواد روی می‌آورند.

خانواده آشفته و الگوی نامناسب در خانواده

خانواده آشفته و ارتباطات خانوادگی ناسالم یکی دیگر از عوامل زمینه ساز اعتیاد است.

فضای خانوادگی پر تنش، مشاجرات و اختلافات میان والدین، محیط خانوادگی را ناامن کرده و زمانی که کنترل و نظارت کافی بر فرزندان نباشد روی به مصرف مواد می‌آورند.

یکنواخت شدن زندگی

یکی از رایج‌ترین دلایل اعتیاد نوجوانانی که به الکل یا موادمخدر رو می‌آورند، کسالت بار بودن زندگی‌شان است.

برای نوجوانان، احساسی که بعد از مصرف مواد تجربه می‌کنند، نوعی وقت گذراندن و رهایی از روزمرگی به حساب می‌آید.

هرچه میزان مسئولیت‌های مثبتی که به یک فرد در دوران نوجوانی داده می‌شود بیشتر باشد، احتمال یکنواخت شدن زندگی و روی آوردن به مواد مخدر و روان‌گردان کمتر خواهد بود.

مشکلات ارتباطی

برای بسیاری از نوجوانان، بخصوص کسانی که در مقطع اول دبیرستان هستند، برقراری ارتباط و دوست شدن با دیگران، سخت است، چرا که در این سن اغلب افراد از رو در رو شدن و گفت و گو خجالت می‌کشند.

دلیل دیگری که موجب رو آوردن نوجوانان به الکل و مواد مخدر می‌شود، تلاش برای به دست آوردن اعتماد به نفس است.

یکی از راه‌های مؤثر برای جلوگیری از این موضوع می‌تواند عضویت در گروه‌های ورزشی، نویسندگی یا مواردی از این دست باشد.

افسردگی

دلیل اعتیاد بخش عظیمی از نوجوانانی که به مواد مخدر رو آورده‌اند، فرار از زندان افسردگی است.

ممکن است نوجوانان هنگامی که احساس غم یا افسردگی می‌کنند، مواد مخدر را به عنوان راهی برای فراموش کردن مشکلاتشان بدانند.

در صورتی که علائم افسردگی را در فرزندتان مشاهده می‌کنید، جای سرپوش گذاشتن روی مشکل و مقصر دانستن خود شخص در روحیاتش، سعی کنید او را راضی کنید تا با شما به یک روانشناس مراجعه کند.

کاهش وزن

متاسفانه تعداد دختران نوجوانی که برای کاهش وزن سریع‌، به موادی مانند کوکائین روی می‌آورند، بسیار زیاد است.

نوجوانان، بخصوص در دوران دبیرستان، درگیری بسیار زیادی برای تناسب اندام خود دارند و این موضوع به طور مستقیم بر اعتماد به نفسشان اثر می‌گذارد.

استرس

دوران دبیرستان، برای برخی از نوجوانان دوران پراسترسی است.

زیرا بسیار از تصمیماتی که اثرات دراز مدت در زندگی افراد خواهند داشت، مثل رشته تحصیلی، در دبیرستان گرفته می‌شود.

چنین شرایط سخت و پراسترسی ممکن است بعضی نوجوانان را به سوی مصرف مواد مخدر (در بیشتر موارد ماریجوانا) بکشاند.

تجربه‌های جدید

اغلبِ نوجوانان قرص‌های روان‌گردان و الکل را برای کسب تجربه مصرف می‌کنند.

کوکائین و آدرال بیشتر برای افزایش انرژی و تمرکز استفاده می‌شوند و مصرف آنها در دوران امتحانات به اوج خود می‌رسد.

فشار فکری و روانی زیاد

فشار روانی بین سنین ۱۶ تا ۱۸ به شدت زیاد می‌شود. بیشتر نوجوانان تحت تأثیر کارهایی که دیگر هم سن و سال‌هایشان انجام می‌دهند، قرار می‌گیرند و اغلب الگوبرداری‌های غلط در همین دوران اتفاق می‌افتد زیرا نوجوانان فکر می‌کنند اگر به اصطلاح هم‌رنگ جماعت نشوند، نمی‌توانند با دیگران ارتباط برقرار کنند.

حالا یا هرگز

بعضی نوجوانان عقیده دارند، تا زمانی که جوانند باید هرآنچه که می‌توانند تجربه کنند: "یا حالا، یا هرگز!".

برای همین فکر می‌کنند اگر مواد روان‌گردان را قبل از آغاز بزرگسالی که دوره‌ی مسئولیت‌پذیری است، مصرف نکنند از غافله عقب می‌مانند.

سابقه خانوادگی

در خانواده‌هایی که یک یا چند نفر از اعضا به الکل یا موادمخدر اعتیاد دارند، احتمال اعتیاد نوجوانان بسیار بیشتر است.

هرچند که تصمیمات اشتباه بخش جدانشدنی دوران نوجوانی است، اما به یاد داشته باشید که در نهایت تصمیم گیرنده خودتان هستید و اگر اعتیاد را راه‌حلی برای بیشتر شدن اعتماد به نفس یا فرار از دام افسردگی بدایند، در نهایت خودتان در منجلاب آن گیر می‌افتید.

اعتیاد به بازی‌های کامپیوتری

طبق تحقیقاتی که در کشور ما انجام شده دلایل پرداختن به بازی‌های رایانه‌ای عبارتند از:

الف. جذابیت و گیرایی بسیار زیاد بازی‌های رایانه‌ای به لحاظ گرافیکی، صدا و پردازش صحنه‌ها.

ب. روند نزولی قیمت دستگاه‌های مربوط به بازی‌های رایانه‌ای.

ج. فقدان و یا کمبود سایر امکانات ارزان گذران اوقات فراغت برای نوجوانان و جوانان.

د. گسترش اماکن فروش بازی‌های رایانه‌ای.

توجه داشته باشیم که وقتی زمینه‌ها و زیرساخت‌های کشیده شدن نوجوانان به سمت مواد مخدر و حتی بازی‌های کامپیوتری را بشناسیم می‌توانیم این علل زمینه‌ای را رفع کنیم.

در غیر این صورت، متاسفانه هر کاری انجام دهیم سطحی و ناکارامد خواهد بود.

ضمناً همان طور که ملاحظه کردید، تمایل به اعتیاد دلایلی دارد و وظیفه والدین، مدارس و اداره کنندگان جوامع این است که با دادن آگاهی‌های لازم در باره تبعات منفی اعتیاد و ارائه‌ی آموزش‌های کافی در باره مهارت‌های روانشناختی مانند افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس، غلبه بر افسردگی و اضطراب، راهکارهای ارتقای نتایج تحصیلی و همچنین مهارت‌های زندگی، می‌توانند از بروز اختلالات و مشکلاتی پیشگیری کند که نوجوان را به سمت استفاده از مواد مخدر سوق می‌دهد.

نگرش‌ها و باورهای اعتیاد‌زا

باورهای اعتیاد زا در حفظ و تداوم اعتیاد دخالت داشته و زمینه‌ای را برای مصرف مواد فراهم می‌کند.

این نگرش‌ها که بر محور لذت جویی، فرار از حل مساله، تسکین‌های موقت و پاک کردن صورت مسئله تمرکز دارند.

بسته به نوع مواد مورد علاقه فرد متفاوت خواهند بود. برخی از این باورهای غلط عبارتند از:

* فرد برای حفظ تعادل عاطفی و روانشناختی خود به مواد مخدر نیاز دارد.

* مواد مخدر عملکرد اجتماعی و عقلانی را تقویت می‌کند.

* مصرف مواد مخدر به فرد لذت و هیجان بیشتری می‌دهد.

* موادمخدر به فرد انرژی می‌دهد و سبب افزایش قدرت او می‌شود.

* مصرف مواد مخدر سبب بی خیالی و آرامش می‌شود.

* مصرف مواد مخدر تسکین بخش بی حوصلگی، اضطراب، تنش و افسردگی است.

ضعف در مهارت‌های اجتماعی و شخصی

جوانانی که در مهارت‌های اجتماعی و برقراری رابطه با دیگران ضعیف می‌باشند، رنج و ناراحتی زیادی را تحمل می‌کنند و چون این نگرانی را دارند که اگر دوستان خود را از دست دهند، نمی‌توانند با دیگران ارتباط برقرار کنند، به دلیل فرار از انزوا و کاهش رنج تنهایی به مصرف مواد روی می‌آورند.

ضعف در مهارت‌های شخصی مانند تفکر نقادانه، رفتار قاطعانه، برقراری ارتباط، کنترل و مقابله با استرس، مقابله با هیجان، حل مساله و … نیز می‌تواند منجر به اعتیاد شود.

منبع:زندگی آنلاین