۰

چرا در برخی آیات قرآن اشاره به رکوع شده است بدون آنکه از سجده سخنی به میان آید؟

همان‌گونه که می‌دانید سجده مظهر نهایت بندگی بنده، در برابر خالق و پروردگار هستی است و در اظهار بندگی به مراتب از رکوع بالاتر است: «نزدیک‌‌ترین حالت بنده، به خداوند بزرگ، وقتی است که در سجده است».
کد خبر: ۱۹۹۴۷۷
۰۷:۳۹ - ۱۴ مهر ۱۳۹۸

شیعه نیوز:
پرسش
در آیه 43 سوره بقره به رکوع که رکن نماز است امر شده، ولی چرا به سجده اشاره‌ای نشده است؟ در صورتی که سجده نیز به دنبال رکوع بوده و رکن است؟
پاسخ اجمالی
همان‌گونه که می‌دانید سجده مظهر نهایت بندگی بنده، در برابر خالق و پروردگار هستی است و در اظهار بندگی به مراتب از رکوع بالاتر است: «نزدیک‌‌ترین حالت بنده، به خداوند بزرگ، وقتی است که در سجده است».[1]
«وَ عَنْهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الْحُسَیْنِ عَنِ الْحَسَنِ عَنْ زُرْعَةَ عَنْ سَمَاعَةَ قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرُّکُوعِ وَ السُّجُودِ هَلْ نَزَلَ فِی الْقُرْآنِ فَقَالَ نَعَمْ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا ارْکَعُوا وَ اسْجُدُوا فَقُلْتُ کَیْفَ حَدُّ الرُّکُوعِ وَ السُّجُودِ فَقَالَ أَمَّا مَا یُجْزِیکَ مِنَ الرُّکُوعِ فَثَلَاثُ تَسْبِیحَاتٍ تَقُولُ سُبْحَانَ اللَّهِ سُبْحَانَ اللَّهِ ثَلَاثاً وَ مَنْ کَانَ یَقْوَى عَلَى أَنْ یُطَوِّلَ الرُّکُوعَ وَ السُّجُودَ فَلْیُطَوِّلْ مَا اسْتَطَاعَ یَکُونُ ذَلِکَ فِی تَسْبِیحِ اللَّهِ وَ تَحْمِیدِهِ وَ تَمْجِیدِهِ وَ الدُّعَاءِ وَ التَّضَرُّعِ فَإِنَّ أَقْرَبَ مَا یَکُونُ الْعَبْدُ إِلَى رَبِّهِ وَ هُوَ سَاجِد»؛[2] راوی می‌گوید؛ از امام صادق( علیه السلام ) پرسیدم، آیا از رکوع و سجود در قرآن چیزی بیان شده است. آن‌حضرت فرمود آری. خداوند در قرآن فرمود: اى کسانى که ایمان آورده‌‌‏اید! رکوع کنید، و سجده به جا آورید. پرسیدم حد رکوع و سجده چیست؟ فرمود آنچه را که در رکوع لازم است، سه مرتبه تسبیح است؛ یعنی سه مرتبه «سبحان الله». هر کسی که قدرت و توان بر طولانی نمودن رکوع و سجود را دارد، آن‌را طولانی کند و در آن تسبیح و حمد خدا بگوید، و به درگاه الهی دعا و تضرع نماید. بیقین نزدیک‌‌ترین حالت بنده، به پروردگار وقتی است که در سجده است.
لذا آیاتی که در آنها انسان و فرشتگان امر به سجده شده‌‌اند به مراتب بیش از امر به رکوع است. بنابر این، اگرچه در آیه 43 سوره بقره و نیز آیات 24 سوره ص، 55 سوره مائده و 48 سوره مرسلات اشاره‌ای به سجده نشده، اما در آیات دیگر هم به رکوع و هم به سجده اشاره شده است. برخی آیات نیز تنها به سجده اشاره کرده که این تنوعی در گفتار است. به چند نمونه از این آیات توجه کنید:
1. «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا ارْکَعُوا وَ اسْجُدُوا وَ اعْبُدُوا رَبَّکُمْ وَ افْعَلُوا الْخَیْرَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»؛[3] اى کسانى که ایمان آورده‌‏اید! رکوع کنید، و سجده به جا آورید، و پروردگارتان را عبادت کنید، و کار نیک انجام دهید، شاید رستگار شوید.
2. «یا مَرْیَمُ اقْنُتی‏ لِرَبِّکِ وَ اسْجُدی وَ ارْکَعی‏ مَعَ الرَّاکِعین»؛[4] اى مریم! (به شکرانه این نعمت) براى پروردگار خود، خضوع کن و سجده به جا آور! و با رکوع ‏کنندگان، رکوع کن.
3. «مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُمْ تَراهُمْ رُکَّعاً سُجَّداً»؛[5] محمّد ( صلی الله علیه و آله و سلم ) فرستاده خدا است و کسانى که با او هستند در برابر کفّار سرسخت و شدید، و در میان خود مهربانند، پیوسته آنها را در حال رکوع و سجود مى‌‏بینى.
4. «وَ مِنْ آیاتِهِ اللَّیْلُ وَ النَّهارُ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ لا تَسْجُدُوا لِلشَّمْسِ وَ لا لِلْقَمَرِ وَ اسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذی خَلَقَهُنَّ إِنْ کُنْتُمْ إِیَّاهُ تَعْبُدُونَ»؛[6]و از نشانه‏‌هاى او، شب و روز و خورشید و ماه است. براى خورشید و ماه سجده نکنید، براى خدایى که آفریننده آنها است، سجده کنید، اگر مى‏‌خواهید او را بپرستید!
5. «کَلاَّ لا تُطِعْهُ وَ اسْجُدْ وَ اقْتَرِب»؛[7]چنان نیست (که آن طغیانگر مى‏‌پندارد) هرگز او را اطاعت مکن، و سجده نما و (به خدا) تقرّب جوى.

[1]. مجلسى، محمدتقى،‏ محقق، مصحح، موسوى کرمانى، حسین، اشتهاردى، على پناه،‏ ج ‏2، ص 38، قم، مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور، چاپ دوم، 1406ق.‏
[2]. طوسى، محمد بن الحسن،‏ تهذیب الأحکام، محقق، مصحح، خرسان، حسن الموسوى،‏ ج ‏2، ص 77، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، 1407ق‏.
[3]. حج، 77.
[4]. آل عمران، 43.
[5] فتح، 29.
[6]. فصلت، 37.
[7]. علق 19.
آیات مرتبط

سوره البقرة (43) : وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَارْكَعُوا مَعَ الرَّاكِعِينَ
سوره المائدة (55) : إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ
سوره ص (24) : قَالَ لَقَدْ ظَلَمَكَ بِسُؤَالِ نَعْجَتِكَ إِلَىٰ نِعَاجِهِ ۖ وَإِنَّ كَثِيرًا مِنَ الْخُلَطَاءِ لَيَبْغِي بَعْضُهُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَقَلِيلٌ مَا هُمْ ۗ وَظَنَّ دَاوُودُ أَنَّمَا فَتَنَّاهُ فَاسْتَغْفَرَ رَبَّهُ وَخَرَّ رَاكِعًا وَأَنَابَ
سوره المرسلات (48) : وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ ارْكَعُوا لَا يَرْكَعُونَ

T

ارسال نظرات
نظرات حاوی عبارات توهین آمیز منتشر نخواهد شد
نام:
ایمیل:
* نظر: