مراد از نزدیک‌بودن قیامت که در قرآن بدان اشاره شده، نزدیک‌بودن معاد است و یا نزدیک‌بودن مرگ؟!

شیعه نیوز:

پرسش
قرآن درباره قیامت اشاره به نزدیک‌بودن آن دارد. آیا این نزدیک‌بودن مربوط به زمان مرگ است، یا مفهومی دیگر دارد؟
پاسخ اجمالی
مردم در مورد زمان وقوع قیامت و برپایی رستاخیز از پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) سؤال می‌کردند که این حادثه چه زمانی اتفاق می‌افتد؟ آیاتی در این ارتباط نازل شد و به پیامبر دستور داد، به آنان بگو زمان وقوعش نزدیک است، اما دانش دقیق آن نزد خدای متعال است: «یَسْئَلُکَ النَّاسُ عَنِ السَّاعَةِ قُلْ إِنَّما عِلْمُها عِنْدَ اللهِ وَ ما یُدْریکَ لَعَلَّ السَّاعَةَ تَکُونُ قَریباً».[1]
این آیه تنها می‌گوید مردم از قیامت می‌پرسند، اما نمی‌گوید که از چه چیز آن می‌پرسند، ولى از تعبیر قیامت به ساعت بر می‌آید که مراد پرسش کنندگان تاریخ وقوع قیامت است. آنها می‌خواستند بفهمند آیا معاد نزدیک است یا دور؟ خداوند به رسولش دستور می‌دهد که در پاسخ آنان بگو من از آن اطلاعى ندارم، نه تنها من اطلاع ندارم، بلکه جز خدا کسی از آن اطلاع ندارد. این جواب تنها جوابى است که در همه جاى قرآن در مواردى که از تاریخ قیامت سؤال شده به کار رفته است؛ مانند: «وَ ما یُدْرِیکَ لَعَلَّ السَّاعَةَ تَکُونُ قَرِیباً»؛[2] تو چه می‌دانى شاید ساعت (قیام قیامت) نزدیک باشد!
این جمله ابهام در مسئله را بیشتر می‌کند، تا بهتر بفهماند که رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) نیز در این مسئله مانند سایر مردم است، و قیامت از آن اسرارى نیست که خدا به وى گفته، و او از مردم پنهان کرده باشد.[3] دلیلش نیز ترغیب مؤمنان بر پیروی از دستورات شرع و ترک مخالفت با آن است.[4]
بنابر این، از مجموع آیات می‌توان برداشت کرد که منظور از نزدیک‌بودن ساعت، نزدیک‌بودن برپایی قیامت و رستاخیز است. و چون وقتش معین نیست، پس امکان دارد که در هر لحظه رخ دهد.[5]
البته با توجه به این‌که گفته شد؛ «من مات قامت قیامته»؛[6] با مرگ هر شخصی قیامت او برپا می‌شود؛ ممکن است منظور از (ساعت)، ساعت مرگ نیز باشد، که آن قیامت صغرا است؛[7] زیرا مرگ و پایان زندگی دنیایی، امکان هر عملی را از انسان تا روز قیامت سلب می‌کند و مشخص نیست مفهوم زمان در برزخ به همان معنایش در دنیا باشد.
همچنین «السَّاعَة» به هنگام ظهور امام مهدی(عجه الله تعالی فرجهم الشریف) هم تفسیر شده است که آن نیز قیامت دیگرى است.[8]

[1]. احزاب، 63.
[2]. شوری، 17.
[3]. طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏16، ص 346، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1417ق.
[4]. تفسیر المراغی، ج‏25، ص: 32 مراغی، احمد بن مصطفی، تفسیر المراغی، ج 25، ص 32، بیروت، داراحیاء التراث العربی، بی‌تا.
[5]. ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیرالقرآن، تحقیق، یاحقی، محمد جعفر، ناصح، محمد مهدی، ج 17، ص 1، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، 1408ق.
[6]. مازندرانى، محمد صالح بن احمد، شرح الکافی(الأصول و الروضة)، محقق: شعرانى، ابوالحسن،‏ ج ‏4، ص 274، تهران، المکتبة الإسلامیة، چاپ اول، 1382ق.
.[7] گنابادى، سلطان محمد، تفسیر بیان السعادة فی مقامات العبادة، ج ‏3، ص 257، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، 1408ق.
[8]. تفسیر بیان السعادة فی مقامات العبادة، ج ‏3، ص 257.

آیات مرتبط

سوره الإسراء (51) : أَوْ خَلْقًا مِمَّا يَكْبُرُ فِي صُدُورِكُمْ ۚ فَسَيَقُولُونَ مَنْ يُعِيدُنَا ۖ قُلِ الَّذِي فَطَرَكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ ۚ فَسَيُنْغِضُونَ إِلَيْكَ رُءُوسَهُمْ وَيَقُولُونَ مَتَىٰ هُوَ ۖ قُلْ عَسَىٰ أَنْ يَكُونَ قَرِيبًا
سوره الأحزاب (63) : يَسْأَلُكَ النَّاسُ عَنِ السَّاعَةِ ۖ قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِنْدَ اللَّهِ ۚ وَمَا يُدْرِيكَ لَعَلَّ السَّاعَةَ تَكُونُ قَرِيبًا
سوره الشورى (17) : اللَّهُ الَّذِي أَنْزَلَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ وَالْمِيزَانَ ۗ وَمَا يُدْرِيكَ لَعَلَّ السَّاعَةَ قَرِيبٌ
سوره محمد (18) : فَهَلْ يَنْظُرُونَ إِلَّا السَّاعَةَ أَنْ تَأْتِيَهُمْ بَغْتَةً ۖ فَقَدْ جَاءَ أَشْرَاطُهَا ۚ فَأَنَّىٰ لَهُمْ إِذَا جَاءَتْهُمْ ذِكْرَاهُمْ
سوره المعارج (7) : وَنَرَاهُ قَرِيبًا
سوره الجن (25) : قُلْ إِنْ أَدْرِي أَقَرِيبٌ مَا تُوعَدُونَ أَمْ يَجْعَلُ لَهُ رَبِّي أَمَدًا
سوره النبأ (40) : إِنَّا أَنْذَرْنَاكُمْ عَذَابًا قَرِيبًا يَوْمَ يَنْظُرُ الْمَرْءُ مَا قَدَّمَتْ يَدَاهُ وَيَقُولُ الْكَافِرُ يَا لَيْتَنِي كُنْتُ تُرَابًا

T