این‌که قرآن برای حرمت ازدواج با زنان پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم )، آنان را «مادران مؤمنان» خوانده، آیا این نشانگر مقام والای آنان نیست؟

شیعه نیوز:
پرسش
در صحبت‌هایی که با اهل سنت داشتم آنها اعتقاد دارند که عایشه امّ المؤمنین است و این ادعا را با توجه به آیه 6 سوره احزاب اثبات می‌کنند؛ آیا این ادعا صحیح است؟ حال اگر منظور خداوند در این آیه این بوده که به مسلمانان بگوید که حق ندارید با همسران پیامبر ازدواج کنید همسران وی در حکم مادران مؤمنان هستند چرا خداوند این دستور را با بیان موضوعاتی دیگر مثلاً همسران وی در حکم خواهران و یا دختران مؤمنان هستند نیاورد؟
پاسخ اجمالی
ما می‌پذیریم که استفاده از واژه «امهات» و یا «مادران» تنها به دلیل اعلام حرمت ازدواج با آنان نبود؛ زیرا می‌توانست بدون استفاده از هیچ واژگانی که نشانگر نسبت آنان با مؤمنان باشد و یا با واژگانی چون «خواهران» این حرمت اعلام می‌شد علاوه بر آنکه به این حرمت در آیه دیگری تصریح شده است: «و شما حق ندارید رسول خدا را آزار دهید، و نه هرگز همسران او را بعد از او به همسرى خود درآورید که این کار نزد خدا بزرگ است».[1]
بر این اساس، عنوان «امهات المؤمنین» بار معنوی خاص خود را دارد، اما این در صورتی است که آنان به لوازمش پای‌بند باشند. لوازمی که در قرآن بدان تصریح شده است: «اى همسران پیامبر! شما همچون یکى از زنان معمولى نیستید، البته اگر تقوا پیشه کنید! پس به گونه‌‏اى هوس‏‌انگیز سخن نگویید که بیماردلان در شما طمع کنند، و سخن شایسته بگویید. و در خانه‌‏هاى خود بمانید، و مانند دوران جاهلیّت نخستین (در میان مردم) ظاهر نشوید، و نماز را برپا دارید، و زکات را بپردازید، و خدا و رسولش را اطاعت کنید».[2]
از طرفی، در قرآن تصریح شده که همسری با پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) و دریافت امتیاز «أم المؤمنین»، نمی‌تواند توجیهی بر اعمال ناشایست آنان باشد. [3]
به همین دلیل، آن همسری که توصیه(قَرْنَ فی‏ بُیُوتِکُن‏) را نادیده گرفته و آشکارا به جنگ با وصی پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) شتافته، نمی‌تواند مشمول تمام امتیازات مرتبط با امهات المؤمنین باشد.
شاهد و تأیید این مطلب سخنی است که خداوند در قرآن می‌فرماید: «نوح به پروردگارش عرض کرد پروردگارا پسرم از خاندان من است و وعده تو(در مورد نجات خاندانم) حق است و تو از همه حکم‌‏کنندگان برترى! گفت: اى نوح، او از خاندان تو نیست، او عملى است ناصالح. از سر ناآگاهى از من چیزى مخواه. بر حذر می‌دارم تو را که از مردم نادان باشى».[4]
بر این اساس، اگرچه تمام همسران پیامبر استعداد رسیدن به بالاترین مقام‌های مرتبط با «امهات المؤمنین» را دارند، امّا با توجه به این آیه و رفتاری که برخی از همسران پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) داشتند، روشن است که برخی از آنان نتوانستند شایستگی این جایگاه را برای خود حفظ کنند.

[1]. احزاب، 53.
[2]. احزاب، 32 - 33.
[3]. تحریم، 3 - 5.
[4]. هود، 46.
آیات مرتبط

سوره الأحزاب (6) : النَّبِيُّ أَوْلَىٰ بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ ۖ وَأَزْوَاجُهُ أُمَّهَاتُهُمْ ۗ وَأُولُو الْأَرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَىٰ بِبَعْضٍ فِي كِتَابِ اللَّهِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُهَاجِرِينَ إِلَّا أَنْ تَفْعَلُوا إِلَىٰ أَوْلِيَائِكُمْ مَعْرُوفًا ۚ كَانَ ذَٰلِكَ فِي الْكِتَابِ مَسْطُورًا

T