«تَراهم رکّعاً سجّداً». خداوند در آیه 29 سوره فتح خطاب به چه شخصی می‌گوید که تو محمد( صلی الله علیه و آله و سلم ) و یارانش را در حال رکوع و سجده می‌بینی؟

شیعه نیوز:
پرسش
 فعل مضارع، به انجام دادن عملی در زمان حال و یا با استمرار تا زمان آینده اشاره می‌کند. حال سؤال این است که خداوند در آیه 29 سوره فتح به چه شخصی می‌گوید که محمد و یارانش را می‌بینی؟ آن شخص کیست که مخاطب خدا قرار گرفته و محمد و یارانش را می‌بیند؟
پاسخ اجمالی
ظاهراً مخاطب این خطاب، شخص خاصی مانند شخص پیامبر اسلام( صلی الله علیه و آله و سلم ) نیست؛ بلکه مخاطب آن عنوان عام است.
توضیح مطلب آنکه گاه خطاب‌هایی داریم که به فرد مشخصی اشاره نمی‌کند: «ای شنونده!»، «ای بیننده!»، «ای دانشجو!» و ....
این مطلب نیز در گفتگوها و سخنرانی‌ها متعارف است که گاهی برای مخاطب عمومی، افعال مفرد بیان می‌شود مثل این‌که سخنران با این‌که برای گروه و جمعی سخنرانی می‌کند، می‌گوید: تو باید بیدار باشی! با اینکه مخاطب او شخص خاص نیست.[1]
البته این امکان نیز وجود دارد که مخاطب این خطاب مانند بسیاری از دیگر خطابات خدا، در مرحله اول شخص رسول الله( صلی الله علیه و آله و سلم ) باشد و در مرحله بعد دیگران نیز مخاطب خدا باشند؛ یعنی در این آیه خدا ابتدا پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) را مورد خطاب قرار می‌دهد و می‌فرماید که تو خودت و یارانت را می‌بینی ... و این منافات ندارد که دیگران نیز آنان را در همین وضعیت ببینند.


[1]. ر. ک: فخرالدین رازى، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج 28، ص 89، بیروت، دار احیاء التراث العربى، چاپ سوم، 1420ق.
آیات مرتبط

سوره الفتح (29) : مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ ۚ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ ۖ تَرَاهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا ۖ سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ ۚ ذَٰلِكَ مَثَلُهُمْ فِي التَّوْرَاةِ ۚ وَمَثَلُهُمْ فِي الْإِنْجِيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَىٰ عَلَىٰ سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ الْكُفَّارَ ۗ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنْهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا

T