نویسنده کتاب طب الائمه کیست و آیا دارای اعتبار است؟

شیعه نیوز: «ابو عتاب عبد الله‏ بن بسطام بن سابور» و برادرش «حسین بن بسطام بن سابور» دو تن از راویان شیعی قرن چهارم هجری به شمار می‌آیند[1] که مؤلفان سرشناسی؛ مانند کلینی و ابن قولویه از آنها نقل روایت می‌کنند.[2] آن‌دو براى گسترش اندیشه‌‏هاى ائمه(علیهما السلام ) به قزوین سفر کرده و از راویان بزرگ آن دیار شدند. این‌دو راوی علاوه بر آموختن دانش در نزد پدر(بسطام بن شاپور) و عموها(زکریا، زیاد و حفص)، نزد استادان بزرگى؛ مانند محمد بن خلف، على بن ابراهیم واسطى، اسحاق بن ابراهیم، تمیم بن احمد سیرافى و ... نیز شاگردى کردند.[3]
طب‏ الائمه نوشته عبدالله و حسین از کتاب‌های مشهور در طب و غذاها به شمار می‌آید.[4] این کتاب را می‌توان اولین کتابی دانست که در جامعه شیعی در این زمینه تألیف شده است. گفته می‌شود که مأمون عباسی به نوشتن آن با آب طلا دستور داده است؛ لذا به «ذهبیه» معروف شده است.[5]
البته با توجه به این‌که زندگی نویسنده این کتاب چندان شناخته شده نیست، نمی‌توان تمام محتوای موجود در این تألیف را تأیید کرد. با این‌حال، مقداری از این کتاب در مورد احکام فرعی و دعاهایی است که نیازی به سند قوی ندارد.[6]
در مورد توصیه‌های پزشکی موجود در این کتاب نیز باید گفت؛ روایاتی که در این زمینه از ائمه معصوم(ع) صادر شده‌اند، با رویکرد خاصی بودند.[7]

[1]. نجاشی، احمد بن علی، فهرست أسماء مصنفی الشیعة(رجال نجاشی)، ص 39، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ ششم، 1365ش.
[2]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 0، ص 170، بیروت، مؤسسة الطبع و النشر، چاپ اول، 1410ق.
[3]. طباطبائی بروجری، آقا حسین، منابع فقه شیعه(ترجمه جامع احادیث شیعه)، مترجمان، حسینیان قمی، مهدی، صبوری، ج 22، ص 18، تهران، فرهنگ سبز، چاپ اول، 1429ق.
[4]. فهرست أسماء مصنفی الشیعة(رجال نجاشی)، ص 39.
[5]. احمدی میانجی، علی، مکاتیب الأئمة(ع)، ج 5، ص 181 – 182، قم، دار الحدیث‏، چاپ اوّل‏، 1426ق؛ تهرانی‏، آقا بزرگ، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، ج 10، ص 46، قم، اسماعیلیان‏، 1408ق.
[6]. خوانسارى، محمد باقر، روضات الجنات فی أحوال العلماء و السادات‏، محقق، اسماعیلیان، اسد الله‏، ج 2، ص 309، قم، دهاقانى( اسماعیلیان)، چاپ اول، 1390ق.
[7]. برای آگاهی بیشتر، ر.ک: «تعامل طب سنتی با دانش نوین پزشکی»، 13398.