گسترش ابعاد اختلافات امارات - عربستان

به گزارش «شیعه نیوز»، عربستان و امارات هر چند در تهاجم به یمن و کشتار مردم این کشور در یک صف قرار گرفتند، اما در سال های گذشته در مواردی همچون مسایل مرزی، دیدگاه های سیاسی و ... با هم دارای اختلاف بوده اند.

در ششم فروردین سال 1394 که ائتلاف عربی - آمریکایی به سرکردگی عربستان به دلیل واهی بازگرداندن 'عبدربه منصور هادی' رییس جمهور مستعفی و فراری یمن به قدرت، به این کشور حمله و امارات نیز در این تجاوز عربستان را تمام قد همراهی کرد، همه روزه اخبار مبنی بر بروز اختلاف میان ریاض - ابوظبی در رسانه ها منتشر شده است.

هر چند امارات در قالب ائتلاف عربی - آمریکایی به همراه عربستان در جنگ یمن مشارکت دارد، اما شواهد نشان می دهد که ابوظبی اکنون چندان مایل به پیروزی عربستان در این جنگ نیست، زیرا ریاض بر خلاف توافقات خود با ابوظبی عناصر طرفدار امارات در دولت مستعفی یمن را به نوعی به حاشیه رانده و حتی از کابینه منصور هادی اخراج کرده است.

دو کشور عربستان و امارات به رغم اختلافات زیاد، اما نزدیکی محمد بن سلمان ولیعهد سعودی به محمد بن زاید ولیعهد ابوظبی تاکنون مانع از تشدید اختلافات شده است ولی به نظر می رسد این اختلافات نمی تواند مدت زیادی پنهان باقی بماند.
«دیوید هرست» طی مقاله ای که در پایگاه خبری میدل ایست آی منتشر کرده بر این امر تاکید دارد و می نویسد که رقابت و درگیری میان امارات و عربستان درباره یمن، رقابتی بر سر رهبری جهان سنی عرب است.
هرست همچنین تاکید دارد که امارات می کوشد تا انتقال قدرت در یمن توسط عربستان با مشکل مواجه شود و دولت عبدربه منصورهادی که برخی از اعضای حزب اصلاح وابسته به گروه اخوان المسلمین را در خود جای داده را با ناکامی مواجه سازد و به جای آن «احمد علی صالح» پسر رئیس جمهور سابق یمن و فرمانده سابق گارد جمهوری و سفیر سابق یمن در ابوظبی را به کرسی ریاست جمهوری یمن بنشاند.
امارات تلاش زیادی کرد تا عبدالله صالح رییس جمهور سابق یمن را با خود همراه کند تا بدین گونه نقش عربستان در یمن را کاهش دهد، اما کشته شدن وی باعث بر هم خوردن تمامی معادلات در این مورد شد و به همین دلیل اختلافات عربستان با امارات بار دیگر تشدید شده است.
پایگاه فرانسوی 'مدیا پارت' نیز طی گزارشی به اختلافات میان «محمد بن سلمان» و «محمد بن زاید» پرداخته است؛ در این گزارش تاکید شده که «محمد بن زاید» ولی‌عهد ابوظبی و مرد شماره یک امارات، مُرشد و راهنمای «محمد بن سلمان» است و این دو نفر علی‌رغم تلاشی که برای بازطراحی (نقشه سیاسی) منطقه می‌کنند، در برخی مسائل همچون قتل جمال خاشقچی و جنگ یمن به اختلاف رسیده‌اند.
به نوشته این پایگاه فرانسوی، «محمد بن سلمان» شخصیت شناخته شده‌ای دارد و در تمامی جهان به مدیریت تنش‌زا و ناکامی‌های پر سر و صدایش شناخته می‌شود؛ از جمله ناکامی‌های وی در جنگ یمن، شکست محاصره قطر، عدم تأثیرگذاری بر درگیری‌های عراق و سوریه می باشد؛ علاوه بر این شک و تردیدهای بسیاری در خصوص چشم‌انداز اقتصادی 2030 بن سلمان وجود دارد.
به گزارش مدیا پارت، اما «محمد بن زاید»، در پشت خنده‌هایش، حقیقت تاریکی را پنهان می‌سازد؛ او مخالفان سیاسی‌اش را به هیچ وجه تحمل نمی‌کند و هیچ گونه تسامحی با هر آن چه به اسلام سیاسی مرتبط باشد، ندارد؛ کارشناسان منطقه به علت نقشی که (بن زاید) در هدایت محمد بن سلمان دارد، به او لقب «عروسک گردان» داده‌اند.
این دو شخصیت سیاسی در جنگ اقتصادی علیه قطر یا قلع و قمع صدای مخالفان با یکدیگر هم رأی هستند، اما در خصوص جنگ یمن شکاف‌هایی میانشان ایجاد شده است، چرا که دو طرف دشمنان و اولویت‌های خود را در یمن دارند؛ برای بن زاید، اخوان‌المسلمین در یمن و خارج از آن دشمن شماره یک امارات محسوب می‌شود، اما برای بن سلمان این انصارالله است که اولویت دارد.
از سوی دیگر عربستان سعودی ارتباطاتی با جنبش «الاصلاح یمن» (وابسته به اخوان‌المسلمین) برقرار کرده که خشم ابوظبی را برانگیخته و امارات نیز پیمان‌های سری با گروه‌های تروریستی مستقر در یمن به امضاء رسانده و با مخالفت عربستان سعودی مواجه شده است.
مدیا پارت در ادامه می نویسد: همچنین دو کشور اهداف یکسانی نیز در یمن ندارند؛ ولی‌عهد ابوظبی در آرزوی سیطره بر جنوب یمن و تنگه باب‌المندب است تا از این طریق راهبرد حضور مستقیم در گذرگاه‌های دریایی از خلیج فارس تا دریایی سرخ را عملی کند و این راهبردی است که مدت‌هاست برای کارشناسان مشخص شده، اما راهبرد سعودی ها در یمن هنوز کاملا مشخص نیست.
'مارک لاویرن' مدیر مرکز ملی پژوهش‌های علمی در فرانسه در گفت وگو با مدیا پارت در این خصوص می گوید، استراتژی دریایی امارات با هدف جست ‌و‌جوی سرزمین‌ها و مواد خام در آفریقا طرح‌ریزی می‌شود و اینکه این استراتژی در چارچوب دوران پس از تمام شدن نفت و خروج آمریکا از منطقه، جای می‌گیرد؛ از این رو امارات تمامی قوانین بین‌المللی را زیر پا می‌گذارد و نیروهایش را در جزیره «سقطری/سوکاترا» و باب‌المندب مستقر می‌کند و از سوی دیگر در بنادر سومالی و اریتره و حتی سودان نیز حضور دارد.
وی ادامه می‌دهد: در زمانی که امارات نگاهش به فراسوی مرزهاست، عربستان سعودی همچنان در مشکلات داخلی‌اش در خصوص بودجه یا مسائل اجتماعی و فرهنگی غرق است و حاکمان سعودی به حاشیه راندن نخبگان تکنوکرات و شیعه و جامعه بزرگ تاجران در حجاز مشغولند.
پایگاه «مدیا پارت» در بخش دوم گزارش خود می‌نویسد، مسائل دیگری نیز وجود دارد که باعث اختلاف و تنش در رابطه دو ولیعهد شده است، یکی جنجال «سعد الحریری» بود که محمد بن زاید مجبور شد از «امانوئل مکرون» رئیس‌جمهور فرانسه بخواهد تا با ورود به ماجرا، نخست وزیر لبنان را از اسارت بن سلمان نجات دهد.
مسأله دیگر جنجال «جمال خاشقچی» بود و «محمد بن زاید» از آن جایی که به عنوان مربی بن سلمان شناخته می‌شد، تلاش می‌کرد خود را از بدنامی ایجاد شده برای بن سلمان به دور نگه دارد؛ از این رو به یک حمایت ساده از ولی‌عهد سعودی در این ماجرا اکتفا کرد.
روزنامه السفیر نیز در پایگاه اینترنتی خود طی مطلبی با عنوان 'اختلافات میان عربستان سعودی و امارات برسر جزیره حویصات از سرگرفته شد'، نوشت: بعد از گذشت دهها سال، بار دیگر اختلافات بین امارات و عربستان سعودی درباره حق تصرف در مناطق دریایی ظاهر شده است.
این در حالی است که توافقنامه سال 1974 که در زمان فیصل بن عبد العزیز پادشاه وقت عربستان و شیخ زاید بن سلطان آل نهیان حاکم امارات در جده به امضای دو کشور رسید، به اختلافات مرزهای زمینی و دریایی دو کشور پایان داده بود.
طبق این توافقنامه تمام مناطق دریایی موجود بین آبهای منطقه ای عربستان و آبهای بین المللی بین دو کشور تقسیم و ثروت ها و منابع طبیعی در کف دریا و منابع زیر زمینی زیر دریا متعلق به کشور امارات شد.
در آن هنگام بعد از به رسمیت شناخته شدن حاکمیت عربستان بر جزیره حویصات و متقابلا به رسمیت شناختن دیگر جزایر این منطقه برای امارات، هر دو طرف در زمینه بازگشایی صفحه جدیدی از روابط توافق کردند، اما در حال حاضر دوباره اختلافات درباره این جزایر از سال گذشته از سرگرفته شده است.
امارات در نوامبر 2011 نامه ای محرمانه به بان کی مون دبیر کل وقت سازمان ملل فرستاد تا مراتب اعتراض خود را به اقدامات عربستان سعودی در استفاده غیر قانونی از جزایر مورد اختلاف به سازمان بین الملل برساند که همین مسئله باعث انتقاد عربستان سعودی از امارات در آن زمان شد.
بر اساس اطلاعات برخی رسانه ها، بان کی مون نیز این نامه امارات را به سازمان ویژه رسیدگی به امور بین المللی دریاها ارجاع داده بود.
منطقه اختلافی که بر اساس توافقنامه 1974 به عربستان واگذار شد، خورالعدید نام دارد که به طول 25 کیلومتر در ساحل خلیج‌فارس قرار گرفته و امیرنشین ابوظبی را از قطر جدا کرده است؛ این خور که نفت استخراج شده از چاه‌های شیبه - زراره را به بازار جهانی منتقل می‌کند، برای عربستان بسیار اهمیت دارد و برخی بر این باور هستند که در صورت اصرار امارات برای تصرف خاک عربستان روابط دو کشور بیش از پیش شکرآب شود.
پایگاه اینترنتی روزنامه رای الیوم نیز طی گزارشی با اشاره اختلافات ریاض - ابوظبی نوشت: اختلافات پنهان عربستان و امارات، ائتلاف طولانی مدت این دو کشور را در معرض تهدید قرار داده، تا آنجا که بعید به نظر می رسد این ائتلاف در خارج از چارچوب شورای همکاری خلیج فارس ادامه یابد.
در این گزارش آمده است: علیرغم ائتلاف دوجانبه میان محمد بن سلمان ولیعهد عربستان و محمد بن زاید ولیعهد امارات، اختلافات شدیدی میان دو کشور در خصوص سیاست های در پیش گرفته شده آنها در مورد پرونده های منطقه ای وجود دارد، تا آنجا که به گفته کارشناسان موقعیت این دو کشور به پایین ترین سطح ممکن رسیده است.
بر اساس این گزارش، بحرانی که کشورهای عرب حوزه خلیج فارس را در برگرفته امنیت ملی امارات را در معرض خطر قرار داده است و هم اکنون این کشور از بیم آینده نامعلوم فراروی منطقه خلیج فارس، با پدیده ای به نام فرار سرمایه ها روبرو است.
اختلافات ریاض - ابوظبی به طور مشخص حول محور دیدگاه دو کشور در مورد نظام منطقه ای خاورمیانه تمرکز یافته است؛ دیدگاه سعودی در بردارنده ابعاد مذهبی می باشد و این همان چیزی است که محمد بن زاید با آن مخالف می باشد و بارها عربستان را در جریان آن قرار داده است.
رأی الیوم می افزاید، ریاض ایران را عامل اصلی تهدید کننده ثبات در منطقه می داند، اما امارات با خط مشی افراطی عربستان مخالف است؛ بن زاید با قاطعیت از نیروهای لائیک در خاورمیانه حمایت کرده و معتقد است که گروه های اسلامگرای سنی مذهب برای ثبات منطقه خطرناک تر از ایران هستند.
اما در ارتباط با پرونده سوریه، همکاری میان ابوظبی و دمشق خشم ریاض را برانگیخته و عربستان آن را به عنوان جانبداری امارات از محور ایران تلقی می کند؛ با وجود تضاد موجود میان اهداف عربستان و امارات در مورد سوریه، دو کشور در خصوص راه حل مسالمت آمیز سوریه مواضع متفاوتی در پیش گرفته اند.
دامنه این اختلافات به پرونده یمن نیز کشیده شده است؛ امارات حاضر نیست از جریان اخوان المسلمین حمایت کند و جریان علی عبدالله صالح رئیس جمهور مخلوع و مقتول یمن را به آن ترجیح داد.
روزنامه مزبور خاطرنشان می کند، توصیفی که محمد بن زاید از رابطه با ایران ارائه می دهد، موضوع توجه برانگیزی می باشد و این اظهارنظر وی ممکن است فرآیند همکاری میان امارات و عربستان را به سمت و سوی دیگری تغییر دهد.

به رغم همکاری دو کشور امارات و عربستان در برخی پرونده های منطقه ای به ویژه تجاوز به یمن و کشتار مردم این کشور که تاکنون موجب شهادت بیش از یکصد هزار یمنی شده است، شواهد موجود حکایت از اختلاف عمیق میان ریاض - ابوظبی دارد، اختلافی که همانند زخم سربسته در زمانی نه چندان دور باز خواهد شد و همانند درگیری سه کشور عربستان، امارات و بحرین با قطر که از 15 خرداد 1395 آغاز شده به درگیری عمیق میان طرفین تبدیل خواهد شد و در عین حال شکاف به وجود آمده در شورای همکاری خلیج فارس را عمیق تر خواهد کرد و منطقه نیز شاهد دگرگونی خاصی در آینده نه چندان دور خواهد بود.