پنج چالش عمده در جغرافیای سیاسی جهان در 2019

به گزارش «شیعه نیوز»، وبگاه مرکز پژوهش انرژی کلمبیا(وابسته به دانشگاه کلمبیا) در گزارشی مهمترین چالش های جهانی درسال 2019 را با تمرکز بر محورهایی چون سوریه، ایران، چین، کره شمالی و اوکراین به بحث گذاشته است.

در این مطلب به قلم مایکل دمپسی آمده است: اگر 2018سالی بود که مشخصه آن داغ شدن چالش های بین المللی باشد که به جوش درنیامده و تبدیل به بحران تمام عیار نشدند، سال دیگر هم شاید سالی باشد که در آن خوش اقبالی به پایان برسد.
در بحث ها از من که در گذشته معاون و سرپرست اداره اطلاعات ملی بودم مدام در مورد نگران کننده ترین تهدیدهای جهانی سوال می کنند. پس اجازه دهید 5 چالش جغرافیای سیاسی را که بیش از همه بیم دارم در ماه های آینده مشکل ساز شوند به همراه چند کانون بحران ساز (نقطه داغ) نگران کننده را که کمتر به آنها پرداخته شده و با این حال که ممکن است در سال پیش رو نیازمند توجه تصمیم گیرندگان سیاسی باشند، برجسته کنم.

**سوریه
- در حالی که برخی از کارشناسان سیاست خارجی معتقدند که جنگ سوریه به پایان خود رسیده است و دولت بشار اسد برنده این بحران شد، اما به نظر می رسد که هنوز نگرانی های قابل توجهی در مورد این منازعه در سال 2019 وجود دارد.
به عنوان مثال، ناامیدی از آتش بس در استان ادلب که در بسیاری از مناطق آن هنوز القاعده و داعش حضور دارند، بچشم می خورد و علاوه بر آن 2 میلیون غیرنظامی این کشور در معرض آسیب هستند.
- اخیرا گزارش ها حکایت از مبادله آتش در ادلب بین نیروهای دولت اسد و شبه نظامیان افراطی دارند. ترکیه به عنوان بخشی از توافقنامه سوچی در ماه سپتامبر گذشته قرار بود تا ماه اکتبر از این استان خارج شود، اما این خروج محقق نشد. گزارش های اخیر نیز نشان می دهند که اسد، واحدهای رزمی را از جنوب سوریه به منطقه ادلب انتقال داده است.
- در حالی که طبق توافق نامه سوچی واضح است که تمام طرفهای مذاکره ترجیح می دهند که اسد از طریق یک توافقنامه دوباره کنترل ادلب را بدست بگیرد، این احتمال وجود دارد که افراط گرایان هرگز سلاح های خود را زمین نگذارند و اوضاع آشفته ادلب ادامه یابد.
- سازمان ملل متحد هشدار می دهد که یک درگیری جدی در ادلب می تواند به آوارگی بیش از یک میلیون نفر سوری و فرار آنها از شمال به مرز ترکیه منجر شود. همچنین خطرات احتمالی دیگر از جمله حملات هوائی دوره ای اسرائیل به تاسیسات نظامی ایران در سوریه (اسرائیل طی دو سال گذشته بیش از 200 بار به نیروهای ایرانی حمله داشته است) وجود دارد.
- تلاش های ترکیه برای از بین بردن نفوذ کردها در مناطق نزدیک مرز ترکیه-سوریه، به ویژه در اطراف مانبیج(Manbij) می تواند چالش های جدیدی را بوجود آورد.
- خروج ناگهانی نیروهای ایالات متحده نیز ممکن است به داعش فرصت دهد که بقایای خود در شرق سوریه را از نو تجمیع کنند.

**روسیه و اوکراین
- چالش بزرگ ژئوپلیتیکی که احتمالا در سال آینده بدتر نیز خواهد شد، آشفتگی در اوکراین است. حمایت مداوم از جدایی طلبان شرق اوکراین، این بحران را زنده نگه داشته است. در چهار سال گذشته، این درگیری بیش از 10 هزار کشته بر جای گذاشته است.
-نشانه های نگران کننده ای وجود دارد که مسکو در حال آماده شدن برای فشار بیشتربه کیف است. حرکت روسیه در اواخر ماه نوامبردر تنگه کرچ (Kerch Strait) و دستگیری دو تن از ملوانان اوکراین موجب تنش های بیشتر شده است. اقدامات روسیه پیامی واضح دارد و همچنان اوکراین در معرض خطر این کشور قرار دارد.
- گزارش هایی وجود دارد که روسیه واحدهای نظامی خود به مرز اوکراین را نزدیک کرده است. این گزارش ها به تازگی باعث شده که پترو پروشنکو، رئیس جمهور اوکراین اعلام کند که روسیه هر لحظه ممکن است به اوکراین تعدی جدیدی داشته باشد.
- واقعیت این است که پوتین نیز با یک اقتصاد عقب مانده مواجه است (پیش بینی صندوق بین المللی پول در سال جاری رشد کمتر از 2 درصد) را نشان می دهد.
- نظرسنجی اخیر نشان می دهد که اعتماد عمومی به پوتین 20 درصد از سال قبل کاهش یافته است. بنابراین ممکن است که روسیه نیز با بحران هایی مواجه باشد.

**چین
- در حالی که اختلاف تجاری میان ایالات متحده و چین توجه بسیاری از رسانه ها را جذب می کند، تنش های نظامی دوجانبه میان این دو کشور را نباید نادیده گرفت، به خصوص با توجه به توان بالقوه آنها برای ایجاد ناگهانی یک بحران دوجانبه.
- در مقابله با تحرکات دیپلماتیک و نظامی چین در دریای چین در طول چند سال گذشته، ایالات متحده به طور پیوسته گشت هوایی و دریایی خود از جمله در تنگه تایوان را افزایش داده است. از سوی دیگر، چین ادعای خود بر جزایر دریای جنوبی چین را تکرار می کند وهمچنان در حال توسعه نظامی خود در منطقه است (از جمله راه اندازی موشک های سطح به هوا و تجهیزات راداری)، و مدام هشدار می دهد که ایالات متحده نباید حاکمیت چین بر تایوان را نقض کند.
- تنش های نظامی میان ایالات متحده و چین در ماه اکتبر گذشته در نزدیکی جزایر اسپاتلی زمانی رخ داد که یک رزمناو چینی یک ناوشکن آمریکایی را مجبور کرد که مسیر خود را تغییر دهد - کشتی ها گزارش داده اند که آنها در حدود 45 متری از یکدیگر قرار داشتند. از این رو چشم انداز یک جنگ نظامی غیرمنتظره بین ایالات متحده و چین در کنار لفاظی دو طرف در مورد اختلافات تجاری چندان دور از نظر نخواهد بود.

**کره شمالی
-انتظار می رود رئیس جمهور ترامپ و رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون در اوایل سال جاری با یکدیگر ملاقات کنند.اگر این ملاقات نتیجه مشخصی در بر نداشته باشد، احتمال دارد که در سال آینده شاهد مشاجرات دو طرف باشیم.
-کره شمالی می تواند تهدید به انجام آزمایش های موشکی یا هسته ای بیشتر کند و تهدید کند که سلاح های متعارف و پیشرفته و یا تکنولوژی آنها را به لیستی از خریداران احتمالی از جمله ایران، پاکستان و سوریه بفروشد.

**ایران
- کاهش صادرات نفت ایران موجب فشار اقتصادی بالایی می شود. صندوق بین المللی پول تخمین می زند که اقتصاد ایران در سال آینده افت خواهد داشت.
- مشکلات اقتصادی ، بیکاری و کمبود آب از دیگر مواردی است که در این گزارش به عنوان مشکلات ایران در سال اینده نام برده شده است .

**نقاط حساس
چندین کشور دیگر نیز وضعیتی شکننده دارند که شرایط آنها می تواند در سال آینده به نقطه اوج برسد؛ مثلا در لیبی، ترکیبی از بحران سیاسی و درگیری های دوره ای در ماه های اخیر میان شبه نظامیان رقیب در طرابلس، وضعیت امنیتی این کشور را بدتر کرده است.
علاوه بر این، حمله مسلحانه علیه دولت در ماه سپتامبر گذشته در هفت سال پس از مداخله نیروهای ائتلاف تحت رهبری ناتو نشان داد که این کشور تا چه اندازه استعداد درگیری و آشوب را دارد. در ونزوئلا، کاهش سطح اقتصادی تهدید کننده است.
براساس گزارش صندوق بین المللی پول، کاهش 18 درصدی تولید ناخالص داخلی، سومین سال متوالی کاهش دو رقمی اقتصاد این کشور را نشان می دهد و جمعیت عظیمی از مردم این کشور در معرض آوارگی هستند. همچنین موضوع دخالت عربستان سعودی در یمن نیز ممکن بحران خاورمیانه را تعمیق بیشتری ببخشد.

**نگاه به آینده
اقتصاد جهانی به تدریج شاهد کاهش ارزش خود خواهد بود؛ و در آینده نهادهای بین المللی، از جمله سازمان ملل متحد اثربخشی کمتری خواهند داشت. سیاستگذاران با عطف به چالش های ژئوپولیتیک باید با دقت بیشتری در مقابل این چالش های ژئوپلیتیکی عمل کنند.
مرکز انرژی کلمبیا وابسته به دانشگاه کلمبیا در شهر نیویورک واقع و تمرکز مطالعاتی آن بر انرژی جهانی و مسائل مرتبط با آن است.