آیت الله محمدجواد فاضل لنکرانی در جمع مسئولین و اساتید و طلاب مرکز فقهی ائمه اطهار مشهد مقدس، اظهار کرد: حدیث «العلم خزائن و مفتاح السوال» از اوایل طلبگی بسیار به گوش ما خورده، ولی انصافش این است که هر چه دوران علمی انسان سپری می شود حقیقت و ارزش این حدیث بیشتر روشن می شود که علم دارای خزائنی است؛ مجموعه علم، خزائن و گنجینه هاست و مفتاحش حفظ کردن یا نگاه کردن یا خواندن و قرائت نیست به عنوان مثال ملا عبدالله حاشیه منطق را حفظ می کردند، ولی دو سوال منطقی می کردید نمی توانستند جواب دهند؛ اکنون هم همینطور است مفتاح علم و رسیدن به علم سوال است و تا کسی سوال نکند به علم نمی رسد.
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) ادامه داد: البته سوال کردن اختصاص به علم دین ندارد، چه علوم معنوی و چه علوم متدی مفتاحش سوال است ما در علوم فقهی از بدوی که تاسیس شد از طلاب محترم تقاضا می کردیم که قوه پرسشگری را در خودتان ایجاد کنید. اگر این قوه در کسی قوی شد به حقائق و رموز و خزائنی می رسد، اما اگر فقط انسان مستمع باشد ولو آن مطلبی را که دارد می شنود بشنود و خوب هم بفهمد، ولی این شخص قوی نمی شود. باید سوالگری یک طلبه مخصوصاً طلبه نخبه تقویت گردد.
او در مورد طلبه نخبه به نکاتی اشاره و خاطرنشان کرد: طلبه نخبه یعنی پرسشگر؛ کسی که پرسشگری در او نیست، نخبگی ندارد انسان وقتی سوال می کند، چند تا اثر دارد؛ در اثر سوال اولاً اینکه آن چیزی که تا به حال مطرح شده به طور کامل تسلط پیدا می کند به عنوان مثال در علم اصول انسان وقتی در یک جایی سوال می کند، تفاوت میان تعارض و تزاحم در کلمات مرحوم نائینی آمده که تعارض باید بین دو متضادی باشد که تضادشان اتفاقی است؛ اگر تضاد دائمی شد تعارض است اگر انسان سوالهائی را مطرح نکند حتی نمی تواند مسلط بر همین نظریه نائینی شود.
فاضل لنکرانی در مورد نوع پرسشگری گفت: سوال باید استمرار داشته باشد، انسان زود در جواب قانع نشود. جواب را اگر شنید به حسب ظاهر جواب قانع کننده ای است، اما باز سوال کردن دنبال شود ما اگر این قوه را در خودمان احیا کنیم اولاً علم را می چشیم. علم خودش برای انسانی یک لذتی دارد، یک فرحی و نشاطی ایجاد می کند، خستگی در انسان به وجود نمی آید. انسان هایی که اهل پرسشگری هستند خسته نمی شوند ولی آدمی که فقط می خواهد بنشیند و امتحان دهد و نمره بگیرد و تمام خودش را محدود کرده به امور ظاهری علم، خسته می شود اما وقتی این قوه سوالگری در انسان به وجود می آید خسته نمی شود.
او افزود: طلبه پرسشگر ارزش و لذت علم را درک می کند و نکته مهمتر اینکه جلو می رود یعنی ابواب و افق های جدیدی برای او باز می شود، هر افقی که باز می شود، ابواب افق های دیگری دارد بعد می بینیم که چقدر دامنه کار وسیع است. ارزشهایی که واقعاً علم فقه دارد این است که دامنه علم، فقه است. یک علم پیدا نمی کنید که فقه قابل اضافه به آن نباشد. علم پزشکی، فقه زنان، فقه کودک، فقه سیاسی، فقه هنر، فقه رسانه، فقه نفت و… قابل اضافه شدن به همه علوم است و آنچه قابل اضافه شدن به همه علوم هست به تعداد علوم توسعه دارد.
او با طرح پرسشی مبنی بر اینکه فقه نظام و اهداف آن چیست؟ گفت: عده ای بیان می کنند، فقه مقاومت؛ حال اگر بخواهیم مقاومت کسی تا موازین جهاد را با همین روش سنتی جواهری موجود در حوزه بیان کند می تواند بگوید آیا انتحار در فلان مساله جایز است یا جایز نیست؟ بدون آنها که نمی توان به فقه مقاومتی رسید پس باید آنها را خواند و از دل آن نکات را درآورد.
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) اظهار کرد: در ماه شعبان گذشته به جلسه ای در کربلا دعوت شدم تا راجع به مبانی فقهی فتوایی مقابله داعش که آیت الله العظمی سیستانی حفظه الله دادند، صحبت کنم. من به عربی بحث کردم که وقتی انسان دقت می کند در همین فقه موجود ما یک دفاع، یک جهاد ابتدایی و یک جهاد ضبی داریم، الضب عن بیضه الاسلام. من دقت کردم بین جهاد ابتدایی و جهاد ضبی حدود ۹ فرق پیدا کردم، خیلی هم عجیب بود باید روی همین فقه دقت و کار کرد چرا که در این خلال انسان به یک مطلب نوئی هم می رسد. این همه افراد به عراق رفتند و در مقابل داعش شهید شدند. این همه افراد سوریه رفتند و از مرزهای ایران دفاع کردند؛ ما باید مبنای فقهی آن را درست کنیم تا بعدها نگوییم سوریه به ایران چه ربطی داشته است که برای دفاع، این تعداد از فرزندان کشور شهید شدند. حتی لسان برخی از طلبه ها هم هست که می گذاشتید وقتی داعش به ایران به ایران حمله کرد، مقابل آنها می ایستادیم در حالی که در مساله جهاد ضبی اگر در یک نقطه ای از نقاط عالم کیان اسلام در خطر باشد بر هر مسلمانی مقابله با او واجب است، آن وقت این جهاد از خصوصیاتش این است که نیاز به اذن و حضور امام معصوم ندارد.
وی ادامه داد: در این نوع از جهاد، زن و مرد فرقی ندارد و ما باید بر روی ابعاد تازه این نوع از فقه کار کنیم، اگر کسی روی این فقه موجود کار نکند قطعاً از عهده مسائل مستحدثه، مسائل فقه حکومتی و فقه مورد نیاز نظام برنمی آید. به هیچ وجه کسی که بر این فقه موجود مسلط نباشد، قدرت احداث باب جدید در فقه را ندارد. کسی بر همین اصول موجود مسلط باشد، در علم و دانش او بسیار توسعه می یابد بنابراین با سوال و پرسش نکات موجود در علم فقه را استخراج کنید، با سوال و پرسش بسیاری از مسائل جدید را پاسخ دهید.
فاضل لنکرانی گفت: اگر طلاب بر روی این کتاب ها کار کنند هم قوت اصولی و هم قوت فقهی پیدا می کنند، اگر کسی به دور از تعصب کسی رسائل شیخ را نخواند به این زودی ها قوت اصولی پیدا نمی کند مکاسب شیخ را نخواند نمی تواند قوت فقهی پیدا کند. نمی خواهم بگوییم کتابی بهتر از این نیست و تا قیامت هم نمی آید؛ اما این دست از کتاب ها باید باشد تا بتوانیم به این متون جدید برسیم.
