از سایه اختلافات سیاسی و تحریم تا نیم قرن حضور ایرانی ها

به گزارش «شیعه نیوز»، اگرچه آداب و رسوم عید قربان در قطر مشابه بسیاری از کشورهای مسلمان جهان است، اما اعمال تحریم های اقتصادی ناشی از اختلافات سیاسی، بسته بودن درهای حج، وجود جمعیت تاثیرگذار ایرانیان و 2 میلیون اتباع خارجی، ویژگی هایی است که این مراسم را در این کشور متمایز کرده است .

عید قربان به عنوان یکی از بزرگترین اعیاد مسلمانان جهان دارای ارج و منزلت بسیار والایی است. مسلمانان قطر نیز سعی می‌کنند این روز را با بهترین مراسم جشن گرفته و در شادی با دیگر مسلمانان سهیم شوند.
امسال عید قربان در قطر روز سه شنبه (30 مرداد ) و همزمان با کشورهای عربی منطقه اعلام شده است، اما تعطیلات رسمی آن از یکشنبه 28 مرداد ماه آغاز و تا دوشنبه 5 شهریور ادامه خواهد داشت، هر چند بسیاری از شهروندان و افراد مقیم دستکم از یک هفته پیش از آغاز تعطیلات رسمی، سفرهای خود را آغاز کرده اند.
مراسم عید قربان برای کسانی که در کشور می مانند تفاوت چندانی با سایر کشورهای مسلمان ندارد و دقت در نحوه برگزاری این مراسم مشاهده می شود، اگرچه مردم هر ناحیه آداب متفاوتی در این خصوص دارند، ولی این مراسم در لایه های عمیق تر شبیه یکدیگر و مطابق با آیین های دیرین و کهن است.
مسلمانان قطر در عید قربان، صبح بسیار زود از خواب برمی‌خیزند و جشن عید را برگزار می‌کنند. آنها در نمازخانه‌ها، مساجد و مراکزی که از سوی وزارت اوقاف و امور اسلامی قطر آماده شده، جمع می‌شوند و نماز عید را می‌خوانند.
در این روز مسلمانان لباسهای تمیز و نو خود را بر تن می‌کنند و به سوی نمازخانه‌ها می‌روند. صدای تبریک عید قربان از بلندگوهای نمازخانه‌ها به گوش می‌رسد.
یکی از سنت های حسنه این عید، دیدار بزرگان است که به دلیل بافت قبیله ای کشور قطر، این مراسم با دقت و وسواس خاص و به صورت تام و تمام برگزار می شود.
زنان پس از اقامه نماز به منظور استقبال از مهمانان به خانه‌های خود می‌روند و کمی بعد از آن مردان عازم می شوند تا با همسایگان، دوستان و آشنایان خود دیدار کنند. کودکان و افراد کم سن و سال در این روز از خانواده و بزرگان قبیله هدایایی دریافت می کنند.
از سنت های خوب دیگر این کشور، روزه نهم ذالحجه یا همان روز عرفه است . مسلمانان اهل سنت این کشور با استناد به آیات و روایات، معتقدند که این روز از ایام پر فضیلت برای بخشش گناهان است . دعای ویژه عرفه هم در برخی مراکز و حسینیه های خصوصی از جمله حسینیه 'بحارنه' متعلق به شیعیان بحرین برگزار می شود.
قدیمی ترهای شهر دوحه می گویند، قبلا در روز عید مردان در میادین جمع می شدند و طبل و دف می زدند و یکی از شعرا، اشعاری در وصف این روز فرخنده می خواند و در کنار آن قبایل مختلف هنرهای ملی و محلی خود را به نمایش می گذاشتند، اما امروز به دلیل گسترده تر شدن شهر و در نظر گرفته شدن مناطق مشخصی از سوی شهرداری ، این مراسم به صورت متمرکز در مراکز فرهنگی برگزار می شود.
امروزه بسیاری از برنامه های فرهنگی به صورت متمرکز در 'دهکده فرهنگی کتارا' برگزار می شود. این مرکز، تلاشی برای نشان دادن معماری و سبک زندگی سنتی قطر است. معماری این مجموعه با آن‌چه در دوحه وجود دارد، متفاوت است و خبری از آسمان‌خراش‌های بلند نیست. مراکز فرهنگی، موزه، آمفی‌تئاتر، رستوران‌ها و کافه‌ها، در دل این روستا قرار دارد. نورپردازی این‌ مکان که به سبک آمفی‌تئاترهای یونانی ساخته شده، در شب تماشایی است .

** واردات گوسفند از سوریه
قطر، گوسفند را هم مانند بسیاری از نیازهای خود از خارج تامین می کند . اما اطلاعیه ای که شرکت معروف غذایی 'ودام' در خصوص واردات گوسفند از سوریه منتشر کرد ، به قدری عجیب بود که بسیاری را به بازار کشاند تا این موضوع را با چشم خود ببیند.
'محمد عبدالهادی الهاجری' رییس اجرایی این شرکت اعلام کرد که هزار راس از 12 هزار و 500 راس گوسفندی که به بازار عرضه شده از سوریه وارد کرده اند .
او نگفت که این گوسفند ها با وجود 7 سال جنگ و درگیری در سوریه چگونه و از کدام منطقه این کشور به قطر وارد شده است .
بررسی های میدانی خبرنگار ایرنا در مراکز عرضه دام نشان می دهد که علاوه بر گوسفندان سوری، تجار، گوسفندانی از ایران ، ارمنستان و حتی استرالیا هم برای عرضه وارد کرده اند .
البته بسیاری از اتباع قطر ترجیح می دهند گوسفندانی که گفته می شود محصول این کشور است را با وجود قیمت بالاتر خریداری کنند.
نکته جالب در فروش گوسفندان این است که این حیوانات وزن نمی شوند و به صورت دانه ای فروخته می شوند . البته وزارت تجارت قطر قیمت گوسفندان را از طریق اطلاعیه هایی که منتشر کرده اعلام نموده است . گوسفندان قطری 1200 ، سوری 1100 ، ایرانی 1000 و ارمنی 600 ریال قطری در بازارهای تحت نظارت شرکت 'ودام ' عرضه می شوند که قیمت آنها مقطوع است، اما خریداران گوسفند در خارج از شبکه فروش این شرکت، می توانند گوسفندان را با قیمت های کمتر هم خریداری کنند . این مراکز بر خلاف ودام فاقد دامپزشک هستند و خرید از آنها به میزان آشنایی خریدار و مروت فروشنده بستگی دارد.
بخشی از گوشت گوسفندان قربانی برای مصرف در میهمانی ها و جشن های ویژه عید قربان مصرف می شود و بخش بسیار بیشتر آن پس از قطعه قطعه شدن بین خارجی ها به ویژه کارگران پخش می شود.

** از پیاده روی در ساحل تا رستوران های مدرن و قهوه خانه ها
به دلیل گرما و رطوبت بسیاری بالای هوا در دوحه، اغلب مردم در طول تابستان به ویژه در ایام تعطیلات عید قربان ترجیح می دهند بعد از عصر که هوا خنک تر می شود، ساعاتی را در فضای باز به صورت فردی یا دسته جمعی و خانوادگی بگذرانند.
بازار بزرگی که در غرب دوحه قرار گرفته و به 'سوق واقف' معروف است، در طول ایام تعطیلات عید قربان پذیرای بسیاری از مردم، مقیمین و حتی گردشگران است .
گفته می شود این بازار به این دلیل به واقف معروف شده که در گذشته صیادان مروارید در این بازار که به دریا هم نزدیک است، در انتظار مشتریانی بودند که از ایران می آمدند. صید مروارید مهم ترین تجارت قطر پیش از کشف منابع غنی گاز و نفت بود .
در این بازار که با معماری قدیمی و کوچه های تو در تو در مقیاس بسیار کوچک تر تا حدودی شبیه بازار تهران است ، صدها مغازه وجود دارد که به عرضه کالاهای مختلف می پرازد و به اصطلاح از شیر مرغ تا جان آدمی زاد را می توان در آن یافت .
این بازار هم یکی دیگر از مراکزی است که مردم در طول ایام عید به آن مراجعه می کنند و ساعاتی را به خرید یا نشستن در رستوران ها و کافه های آن می گذرانند.
هزینه خوراکی های این بازار نه تنها بسیار کمتر از دیگر مناطق دوحه است که در آن می توان اتباع دستکم 20 کشور که در قطر زندگی می کنند را دید .
این بازار پر است از ایرانیانی که عمدتا از نیم قرن پیش با مهاجرت به قطر برای خود کسب و کاری دست و پا کرده و ماندگار شده اند.
رستوران پارسیان ، مکسرات ایرانی ، کبابی، طلا فروشی ، فرش فروشی و دهها مغازه دیگر در این شب ها میزبان میهمانانی هستند که تعطیلات عید قربان آنها را به این بازار کشانده است .
خشکبار ایرانی و کالاهایی مانند گز ، پشمک و حتی شکلات های ایرانی از جمله تنقلاتی است که علاقمندان زیادی به ویژه در ایام عید قربان دارد . قنبری که یکی از مغازه داران این منطقه است و از 20 سال پیش در قطر زندگی می کند ، گفت: محصولات خوب و با کیفیت ایرانی در این بازار خواهان زیادی دارد و هر کس که یک بار از ما خرید می کند و به کیفیت کالاهای ایرانی پی می برد ، مشتری محصولات ما می شود.
او افزود: برخی گردشگران خارجی که به دوحه سفر می کنند ، خرید کالای ایرانی به ویژه فرش و خشکبار حتما بخشی از خریدهای آنها را تشکیل می دهد.
شمار ایرانیانی که بسیاری از آنها پیش از انقلاب اسلامی به قطر مهاجرت کرده اند، بیش از 30 هزار نفر برآورد می شود که اکثر آنها از جنوب استان فارس و استان های بوشهر ، هرمزگان ، خوزستان و تا حدودی هم از سیستان و بلوچستان هستند .
یکی از ویژگی های ایرانیان مهاجر به قطر داشتن ارتباط خویشاوندی است و به همین دلیل یکی از تفریحات آنها در ایام عید قربان بعد از دید و بازدید ، سفرهای دسته جمعی و خانوادگی به مناطق خوش آب و هوای قطر از جمله 'خور' ، ' روضه زاید' و مناطقی از شمال این کشور در نزدیکی بندر ' الرویس' است .
غلام یکی از ایرانیان مقیم دوحه گفت: هر ساله باغی در یکی از این مناطق اجاره می کنیم و حداقل دو روز را در کنار اعضای خانواده و فامیل می گذرانیم .
او در عین حال می گوید که میزان ارتباط ایرانیان با یکدیگر در سالهای اخیر بنا به دلایل بسیاری کمتر از گذشته شده است .
احمد که در قطر متولد شده، در گفت وگو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه سخت گیریهای دولت قطر طی دستکم یک سال اخیر کاهش یافته است، گفت: نبود سازماندهی میان ایرانیان مقیم که سهم قابل توجهی از جمعیت بومی این کشور را تشکیل می دهند، یکی از مشکلاتی است که ایرانی ها را به رغم کوچک بودن قطر از یکدیگر دور نگاه داشته است .
به عقیده احمد، ممکن است تشکیل برخی سازمان های مردم نهاد که بتواند فعالیت های ایرانیان را نظم و انضباط ببخشد ، راهگشای این وضعیت باشد.

** دومین عید بعد از تحریم
مردم قطر عید قربان را امسال در حالی برگزار می کنند که از 15 خرداد سال گذشته از سوی کشورهای عربستان ، امارات ، بحرین و مصر تحریم شده اند. این کشورها اکنون تمامی راههای زمینی ، دریایی و هوایی خود را به روی مردم قطر بسته اند و 13 شرط برای از سرگیری این روابط تعیین کرده اند.
در حالی که دولتهای تحریم کننده پیش بینی می کردند که قطر ظرف چند هفته تا دو ماه بعد از تحریم ناچار به پذیرفتن شروط آنها شود، اما با کمک برخی کشورهای منطقه به ویژه ایران نه تنها قطر این شروط را نپذیرفت که اکنون 15 ماه بعد از آن ایام ، تا حدود زیادی موفق به از بین بردن تبعات ناشی از تحریم شده و با این وجود اختلافات تا جایی پیش رفته که امسال هیچ زایری به حج اعزام نکرد.
عدم اعزام حجاج قطری به یکی از موضوعات درگیری های کلامی و رسانه ای میان قطر و عربستان تبدیل شده است . در حالی که عربستان ادعا می کند که هیچ محدودیتی برای حجاج قطری در نظر نگرفته ، اما دوحه می گوید شروطی که سعودی ها برای قطری ها در نظر گرفته اند ، به نحوی است که انجام سفر عملا امکان پذیر نیست .
البته کل سهمیه حجی که عربستان برای قطر سالیانه در نظر گرفته، کمی بیشتر از 1200 نفر است و برخی گزارش ها حاکیست که این ظرفیت سال گذشته هم به صورت کامل استفاده نشد هر چند قطر می گوید که بسیاری از اتباع قطری که برای حج ثبت نام کرده بودند بعد از بروز تنش در روابط از سفر به عربستان منصرف شدند.
طی روزهای اخیر شایعاتی در فضای رسانه های مخالفان قطری منتشر شده است مبنی بر این که با طولانی تر شدن تحریم ها علاوه برخروج برخی شرکت های خارجی از این کشور ، بخش قابل توجهی از سرمایه داخلی در قالب طلا از قطر خارج شده است . صرفنظر از میزان صحت این شایعات ، آنچه ناظران بی طرف در دوحه از تحولات یک سال گذشته به چشم دیده اند ، موفقیت چشمگیر این کشور در بی اثر کردن تحریم ها بوده است .