«کفويت» در ازدواج يعني چه؟

«شیعه نیوز»: زن و شوهري که مي خواهند عمري را با هم زندگي کنند و براي تربيت فرزنداني سالم و صالح کوشش و همکاري نمايند بايد با يکديگر توافق و همتايي و همانندي نسبي داشته باشند تا مجذوب يکديگر شوند وبتوانند نيازهاي جسمي و روحي يکديگر را درک کنندو به آن پاسخ گويند.

در جاهليت قبل از اسلام، قشر بندي قبيله‌اي، مکانت و پايگاه و طبقه اجتماعي، ملاک همه ارزش‌ها و وصلت‌ها شمرده مي شد و بر همين اساس ازدواج صورت مي گرفت و کفويت به همانندي و همتايي طبقاتي و قبيله‌اي تفسير مي شد. پيامبر اعظم اسلام - صلي الله عليه و آله - براي شکستن اين پندار و جلوگيري از انحراف ها، «اسلام» و «ايمان» را به عنوان شرط بايسته و لازم در امر ازدواج معرفي نمود و عقد ازدواج را بدون آن باطل دانست.

کفو در لغت به معناي نظير و شبيه است و در ازدواج بدين معناست که ميان زن و شوهر بايد تا حدي شباهت وجود داشته باشد. نخستين و برترين ملاک در کفويت از نظر دين مبين اسلام، ايمان به خداست و به فرموده رسول اعظم اسلام - صلي الله عليه و آله - « مومن، کفو مومنه است.»(1) و « مومنان، بعضي کفو بعضي ديگرند.»(2)

مگر ممکن است يک انسان مسلمان و مومن با يک زن غير مسلمان (مشرک يا ملحد) در مسير زندگي دائم در آداب و رسوم زندگي و در تعليم و تربيت فرزندان هم فکر و همراه و هم جهت باشند؟

فتواي حضرت امام خميني رحمت الله عليه در اين باره چنين است:
«زن مسلمان نمي تواند به عقد کافر درآيد، مرد مسلمان هم نمي تواند با زن‌هاي کافر غير کتابيه به طور دائم ازدواج کند و به احتياط واجب، ازدواج دائم با زن‌هاي کافره اهل کتاب جايز نيست ولي صيغه کردن اهل کتاب مانند يهود و نصارا مانعي ندارد.»

دومين ملاک، دينداري است. مقصود از دينداري التزام به عقايد و احکام و اخلاق اسلامي است، التزام عملي به دستورات ديني است، فرد ديندار کسي است که به انجام واجبات متعهد و کوشا باشد و از ارتکاب محرمات بپرهيزد، البته کسي که بر اساس فهم و بصيرت به ايمان گرويده و به خدا و رسولش ايمان آورده باشد، خود را متعهد به انجام اعمال و آداب ديني مي داند و هرچه فهم و معرفتش بيشتر گردد، التزام و تعهدش بيشتر مي شود و تا آن جا پيش مي رود که علاوه بر واجبات در حد مقدور به مستحبات نيز مي پردازد و فراتر از پرهيز از محرمات، از مکروهات نيز اجتناب مي کند.

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم ) از اينکه مردي صرفا به خاطر مال يا جمال، با زني ازدواج کند نهي فرموده‌اند؛ «زيبايي چهره زن بر زيبايي دينش برگزيده نشود.»(3) و نيز فرموده‌اند: «با زنان معمولا به خاطر چهار چيز ازدواج مي شود؛ مال و ثروتش، جمال و زيبايي‌اش، دينداري‌اش، اصل و نسب و خانواده‌اش و تو با زن ديندار ازدواج کن.(4)

سومين ملاک، اخلاق نيکوست. اخلاق نيکو ثمره ايمان به خدا و پيامد معرفت و بصيرت ديني و نتيجه دينداري واقعي است. با زن زشت رو مي توان زندگي کرد، اما با زن بد اخلاق بي آزرم هرگز. به همين خاطر در انتخاب همسر، محاسن اخلاقي وي نيز مي بايد مورد توجه و بررسي کامل قرار گيرد تا مبادا زن زيبا و به ظاهر ديندار، ترشرو و بي آزرم، پر توقع و کينه جو، خودخواه و از خود راضي، نزد ديگران بي مقدار و با شوهر خويش ناسازگار باشد.

براي يک پسر جوان که خود داراي ايمان و تقوا، عقل وهوشمندي و محاسن اخلاقي است اصل، سعي و کار و تلاش براي تامين زندگي است، دوشيزه‌اي سزاوار همسري است که علاوه بر ايمان ود ينداري، فهيم و يادگير، حيا کننده و عفيف، پاکدامن و مهربان، امين و راستگو و باوفا باشد، آگاه وسالم و با نشاط، گشاده رو و پرلبخند، رئوف و همراه و فروتن براي شوهر، سهل گير و با گذشت و نرم خو، پر لطف و با صفا و کمک کار، قانع و کم خرج و صرفه جو، پاکيزه و آراسته و خوشبو و در تهيه غذا و اداره امور خانه توانا و کوشا و خوش سليقه و در آخرين کلام موافق و سازگار و صميمي باشد.

تذکر: البته روشن است که همه اين صفات و اخلاق خوب در يک درجه از اهميت نيستند، برخي مانند فهم و حيامندي، عفت و پاکدامني، مهرباني و امانت داري، راستگويي و وفاداري از اهميت بيشتري برخوردارند که لازم است به عنوان خلقيات بايسته مورد توجه قرار گيرند و بقيه در زمره اخلاقيات شايسته شمرده شوند. (به اين صفات در روايات اماميه اشاره رفته است.)(5)

زوج بايد بر وجود اخلاق بايسته در همسر مورد انتخاب خود پافشاري و تاکيد کند و نسبت به بقيه صفات در قلب خود بنگرد که کدام يک براي او از اهميت بيشتري برخوردار است، همان‌ها را طلب کند.

اما آيا دوشيزه جواني را با اين صفات مي توان يافت؟ و چگونه بايد به وجود اين صفات پي برد و او را انتخاب کرد؟

حجت الا‌سلام و المسلمين حاج سيد علي اکبر حسيني

پي نوشتها:
1 و 2 - وسايل الشيعه ج 14 ص44 و ص 49
3- آثار الصادقين ج 7ص 466
4- کنز العمال ج 16 ص 303
5 - به وسائل الشيعه ج 14 مراجعه نمائيد