کمبود آب در ایران از مرز بحران گذشته

به گزارش«شیعه نیوز»، رییس دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه نجات منابع طبیعی کشور حساسیت همگانی را می طلبد، تصریح کرد: جای تاسف است که زمین های بسیار حاصلخیز کشاورزی همزمان با گسترش شهرها به راحتی مورد تعدی قرار می گیرند و قربانی توسعه شهری می شوند و از طرف دیگر با اقدمات نسنجیده وضعیت بی آبی در شهرها را بحرانی تر کردیم بدون آنکه در کشاورزی یا صنعت به توسعه برسیم.

دکتر حسین آذرنیوند با تاکید بر اینکه حال روز محیط زیست در ایران خوب نیست و به مرز بحران رسیده است، اظهار کرد: متاسفانه اهمیت محیط زیست هنوز در جامعه ما از سوی مسئولان و مردم درک نشده است، بطوریکه به راحتی ارض داران جنگلی و مرتعی به کشاورزی تغییر کاربردی داده می شوند و استعداد و پتانسیل زمین روی حساب و کتاب، شکل نگرفته است در نتیجه کشاورزی نیز پاسخگوی آن نیست محصول مناسبی نمی دهد.

وی در ادامه از افزایش تغییر کاربری و زمین خواری در کشور انتقاد کرد و تصریح کرد: مطابق قانون، تغییر کاربری زراعی و باغها جزء در موارد ضروری ممنوع است و هرگونه تغییر کاربری و ساخت و ساز در اراضی مستلزم دریافت مجوز تغییر کاربری از جهاد کشاوزی و مجوزهای رسمی از طریق ارگان های ذیربط است و در غیر این صورت طبق ماده سه قانون حفظ کاربری اراضی به متخلفان پروانه قضایی صادر و با قلمع و قمع تغییر کاربری بدون مجوز محکوم و طی مراحل قانونی به پرداخت جزای نقدی و حبس مواجه می شوند.

ضعف قانونی در کشور راه زمین خواری را باز گذاشته است

رییس دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران افزود: متاسفانه جامع و کامل نبودن قوانین در کشور راه زمین خواری را باز گذاشته است و بسیاری زمین خواری از این خلا برای دست یابی به مقاصد خود بهره می برند. بطوریکه طی بسیاری طی سال های اخیر با چتر حمایتی وسیع قوانین را دور زده اند و توانسته اند دست به تصرف و تخریب اراضی ملی و طبیعی بزنند. تا زمانی که یک عزم ملی ایجاد نشود مقابله با این پدیده امکان پذیر نیست.

زمین خواری از مهم ترین آفت های منابع طبیعی

دکتر آذرنیوند زمین خواری را از مهم ترین آفت های منابع طبیعی در کشور دانست و گفت: در واقع اگر تاکنون با پدیده زمین خواری و تغییر کاربری زمین ها مقابله نشده به این دلیل است که یک عزم ملی برای مقابله با آن شکل نگرفته است و صدای واحدی برای توقف تخریب و تصرف ها از دل جامعه بلند نشده است. ضمن اینکه ما به عنوان مجموعه منابع طبیعی یه شدت با لوایع و قوانین فعلی محیط زیست مخالف هستیم چون بر اساس آن به راحتی زمینی که در آن چند سال نهال کاشته شده است به شهر و شهرک تغییر کاربردی داده می شود.

توسعه شهر به قیمت از دست دادن خاک

وی با تاکید بر اینکه نباید توسعه شهرها در کشور ما به قیمت از دست دادن زمین های کشاورزی و منابع طبیعی اتفاق بیفتد، افزود: کشور ما خاک های حاصلخیز قابل کشاورزی محدودی در مقایسه با کل خاک ها و مساحت کشور دارد و بحث کمبود خاک در ایران همانند موضوع آب بحران زا شده است. بنابراین هر جایی که زمینی ظاهرا خاک دیدیم نباید تصور کنیم که پتانسیل تولید کشاورزی دارد. این در حالی است که توسعه شهری و شهرک های مختلف ما در عرصه های کشاورزی و منابع طبیعی صورت می گیرد.

زمین هایی که قربانی توسعه شهری می شوند

این استاد دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه نجات منابع طبیعی کشور حساسیت همگانی را می طلبد، تصریح کرد: جای تاسف است که زمین های بسیار حاصلخیز کشاورزی به راحتی همزمان با گسترش شهرها مورد تعدی قرار می گیرند و قربانی توسعه شهری می شوند. بطور مثال اگر شهر کرج را مشاهده کنیم خواهیم دید در ۲۰ سال پیش اوضاع چگونه بوده و اخیرا تا چه اندازه توسعه یافته است. بنابراین این توسعه به قیمت از بین رفتن منابع طبیعی و خاک های حاصلخیز اتفاق افتاده است.

حساسیت نسبت به اهمیت محیط زیست ایجاد شود

به گفته این فعال محیط زیست، اگر چه حساسیت نسبت به محیط زیست و تخریب جنگل در جامعه ایجاد شود از بروز بسیاری از آسیب ها به منابع طبیعی جلوگیری خواهد شد، در واقع ایران کشور بسیار کم سطح از نظر جنگل است و بیش از نصف کشور مراتع هستند که خود این مراتع مهم ترین زیستگاه های حیات وحش را در بردارند که کمیابترین گونه های گیاهی و جانوری در آن زندگی می کندد اما متاسفانه هیچ حساسیتی نسبت به تخریب ثانیه به ثانیه آن وجود ندارد. باید این حساسیت ها در جامعه ایجاد شود چرا که منابع طبیعی در کشور به اندازه ای تخریب شده که دیگر جایی برای تخریب باقی نمانده است.

ضعف نظارتی به محیط زیست

دکتر آذرنیوند از بی توجهی دستگاه های نظارتی در برابر حفاظت از منابع طبیعی و محیط زیست انتقاد کرد و افزود: دستگاه های نظارتی ما کمتر به وظایف خود در برابر محیط زیست و منابع طبیعی عمل می کنند و به نوعی نظارت وجود ندارد و مجلس نیز تا حد زیادی وظیفه نظارتی خود را انجام نمی دهد و دستگاه های اجرایی نیز هر کدام زورشان بیشتر باشد بیشتر این منابع را تخریب می کنند.

کمبود آب در کشور ما از مرز بحران گذشته است

وی با تاکید بر اینکه کمبود آب در کشور ما از مرز بحران گذشته است، اظهار کرد: موضوع کمبود آب در کشور ما از حد بحران گذشته است کشور ما به طور طبیعی در مناطق خشک و نیمه خشک واقع شده است و خشکسالی یک پدیده طبیعی در کشور است، اما نباید با بروز این خشکسالی با بحران و تنش آبی در مناطق مختلف کشور روبرو شویم.

۸۵ درصد کشور جزو مناطق خشک و نیمه خشک محسوب می شود

دکتر آذرنیوند خاطر نشان کرد: امروزه مشکل دسترسی به منابع آب شیرین یکی از مسایل مهم در بسیاری از کشورها به شمار می رود که ایران نیز از این امر مستثنی نیست. ۱۵ درصد از مساحت ایران از پوشش گیاهی برخوردار است و بیش از ۸۵ درصد کشور جزو مناطق خشک و نیمه خشک محسوب می شود؛ از این رو انتظار بروز بحران آب در کشور وجود دارد و این امر روز به روز ابعاد پیچیده تری می یابد.

وی ادامه داد: ما باید از تجربیات کشورهای توسعه یافته در این زمینه الگو گیری گرفت و آن را در عمل اجرایی کرد و مدیریت منابع آب را طوری تنظیم کنیم که این خشکسالی ها هر مدتی که طول بکشد ما را با تنش و بحران آبی مواجه نکند.

بیشترین مصرف آب در بخش کشاورزی

به گفته آذر نیوند، این که کشور ما چرا به سمت بحران رفته به بحث مدیریت و برنامه ریزی و بهره برداری از منابع آب برمی گردد. ما در بخش کشاورزی بیشترین مصرف آب را داریم و براساس آمارهای مختلف کشاورزی با راندمان ۳۰ تا ۳۵ درصد آب مصرف می کند و این برای کشوری که روی کمربند خشک واقع شده است و میزان بارش های آن یک سوم میزان میانگین جهانی است یک فاجعه است.

باید کار و زندگی خود را با شرایط فعلی بی آبی مطابقت بدهیم

این استاد منابع طبیعی دانشگاه تهران با تاکید بر اینکه باید کار زندگی خود را با شرایط فعلی بی آبی مطابقت بدهیم، اظهار کرد: ایران از همان گذشته کشوری کم آب بود، اگر به تخت جمشید برویم و دعای معروف وجود دارد و از خداوند تقاضا می کند ایران را از این بلایا دور کند. یکی از این بلایای کشور خشکسالی است یعنی ما در گذشته های دور هم بحران خشکسالی را داشتیم اما با آن زندگی می کردیم، اما در دهه های اخیر به دلیل بالا تشدید بهره برداری از منابع آب زیرزمینی این وضعیت بی آبی به مرز بحران رسیده است و منابعی که از میلیون ها سال ذخیره شده بود از دست رفته است این در حالی است که نه کشاورزی ما رونق گرفت و نه صنعت.

وی یادآور شد: می شد طوری برنامه ریزی کرد که هم در عرصه کشاورزی و صنعت موفق شد و امر با همان کم آبی زندگی کرد.  ضمن اینکه وضعیت بارندگی تا به امروز در مقایسه با سال های اخیر بسیار فجیع تر بوده است.

نگذاریم اوضاع بدتر شود

این چهره جهانی محیط زیست تاکید کرد: اگر در سبک مصرف آب،‌سبک زندگی و مدل مدیریت کشاورزی و آب تجدید نظر نشود اوضاع کشور بسیار وجیع تری خواهیم داشت و کشاورزی باید متناسب با شرایط آبی کشور باشد هر کس هر کشتی را انجام ندهد و یک نیازسنجی از محصولات کشاورزی داشته باشیم تا براساس آن برنامه ریزی کنیم چرا که امروزه بسیاری از محصولات کشاورزی ما بدون مشتری هستند و فقط آب های زیرزمینی را هدر می دهند.

انتقال آب را راهکار رفع بحران آب نیست

وی در پایان انتقال آب را راهکار رفع بحران آب ندانست و گفت: به جای اصلاح سیستم به دنبال این هستیم که به صورت موقت و مقطعی مشکل را حل کنیم و تا زمانی که رویکرد ما نسبت به حل بحران آب بر مبنای تاکید و توجه به منابع آب مناطق دیگر باشد، به حل پایدار بحران آب نمی رسیم و بحران کم آبی با پروژه های انتقال آب قابل حل نیست.