مدرسه علمیه‌ای‌ که امیرکبیر ساخت

میرزا محمدتقی‌خان فراهانی معروف به امیرکبیر که علاقه فراوانی به آیت‌الله شیخ عبدالحسین تهرانی داشت، به ایشان وصیت می‌کند،پس از مرگش ثلث دارای‌هایش را صرف ساخت مدرسه و مسجدی نماید، بلکه باقیات الصالحاتی برای وی در کنار خدمات دوران زندگی‌اش به حساب آید.   

آیت‌الله شیخ عبدالحسین تهرانی ملقب به شیخ‌العراقین با جدیت تمام به وصیت امیرکبیر عمل کرده و مسجد و مدرسه ای را در بازار تهران احداث می‌نماید، اما به واسطه غضب خاندان ناصرالدین شاه قاجار نسبت به امیرکبیر و عدم قبول نامگذاری آن، این مدرسه به نام آیت‌الله شیخ عبدالحسین تهرانی مشهور می گردد.

بنای مدرسه و چهار حجره ضلع غربی و قسمتی از مدرس، در ضلع شمال غربی مدرسه به واسطه احداث کوچه تخریب و ناقص شده ‌است.

این مطالب قسمتی از سخنان تولیت مدرسه علمیه شیخ عبدالحسین تهرانی در گفتگو با خبرنگار مرکز خبر حوزه می باشد.

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدباقر خسروشاهی، تولیت این مدرسه با اشاره به سیر تولیتی آن گفت: سال 1273 کار ساخت این مدرسه به اتمام رسید که در ابتدای امر تمام امور آن بر عهده شیخ عبدالحسین تهرانی بود که پس از ایشان به مدت 50 سال وضعیت تولیت نامشخص بوده و پس از این مدت نیز شخصی به نام علی جواهر کلام از اولاد صاحب جواهر که ادعا می کرده نوه دختری شیخ عبدالحسین تهرانی است، تولیت را بر عهده می گیرد.

تولیت مدرسه افزود: علی جواهرکلام وابسته به طاغوت بود، در زمان تولیت وی این مدرسه به خوابگاه دانشجویان دانشگاه تبدیل شده بود و گاهی دانشجویانی که می‌خواستند فارغ‌التحصیل شوند، حجره‌شان را به دانشجویان جدیدالورود به دو هزار تومان می فروختند.

حجت‌الاسلام و‌المسلمین خسروشاهی وضعیت مدرسه را تا سال 1340 به همین منوال می داند و می گوید: مرحوم ابوی در همین زمان به عنوان امام جماعت مسجدی که در کنار مدرسه بنا شده معرفی می‌شوند و در آن زمان چون قدرت مقابله با اوقاف را نداشته‌اند، شروع به خرید حجره‌ها کرده و طلاب را در مدرسه مستقر می نمایند تا آنکه عملاً کودتایی در مدرسه صورت گرفته و دانشجویان حجره‌ها را به طلاب واگذار می نمایند.

وی خاطرنشان کرد: اساتیدی همچون آیت‌الله امامی‌کاشانی، مرحوم آیت‌الله دروازه‌ای، آیت‌الله سید رضی شیرازی و آیت‌الله صدر در اینجا دروس علوم اسلامی را تدریس می‌کردند.

تولیت مدرسه علمیه شیخ عبدالحسین تهرانی، با اشاره به فعالیت گسترده طلاب و اساتید این مدرسه در شکل گیری انقلاب اسلامی می‌گوید: آن زمان که نهضت اسلامی شروع شد، اینجا یکی از مراکز مهم انقلابیون به حساب می‌آمد، یادم است که در ماه مبارک رمضان سال 1343  حضرت آیت‌الله خامنه‌ای اینجا منبر می‌رفتند همچنین آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی نیز در ماه رمضان سال 1345 با موضوع اقتصاد اسلامی منبر می‌رفتند که جمعیت حاضرین بیشتر از سالهای قبل بود، شخصیت‌هایی چون حجج اسلام صالح خرم‌آبادی و فاکر نیز به همین صورت در مدرسه حاضر می شدند.

وی یادآور شد: روحانیت مبارز در آن زمان، تازه شکل گرفته بود و جلساتشان اینجا برگزار می شد، مرحوم شهید مطهری و شهید بهشتی در این مکان حضور می‌یافتند و مدرسه به مرکزی پر انرژی تبدیل شده بود تا جایی که یک روز ژاندارمری مدرسه را بست، مرحوم ابوی آمد و جلوی درب مدرسه سجاده ای انداخت و آقای بادامچیان که مکبر مسجد بود، اذان گفت، کل بازار تعطیل شد و همه برای اقامه نماز پشت سر ایشان حاضر شدند، نماز دوم شروع نشده بود درب مدرسه را باز کردند.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین خسروشاهی به گوشه‌هایی از فعالیت طلاب مدرسه در همان دوران اشاره کرده و می‌افزاید: توزیع اعلامیه‌های امام راحل در بازار تهران از سوی طلاب مدرسه انجام می‌شد و  همواره طلاب سعی می‌کردند تا جماعت زیادی از بازاریان را جذب انقلاب کنند، زیرا بازار یکی از مراکز مهم انقلاب بود و اگر بازار، انقلابی می‌شد، تهران تکان می‌خورد.

این استاد حوزه می‌افزاید: در آن زمان بعضی از بازاریون با انقلاب خوب نبودند و در بعضی از مساجد، روحانیون درباری حضور داشتند و مخالف انقلاب بودند، یادم هست که در مسجد آذربایجانی‌ها سید حجازی منبر می رفت و همواره مخالفت خود را با انقلاب اعلام می‌داشت.

تولیت مدرسه علمیه آیت‌الله تهرانی به کندن بلندگوهای مسجد به دستور ابوحسین از نزدیکان شاه اشاره کرده و می‌گوید: مرحوم علامه فلسفی آن زمان که در این مدرسه منبر می‌رفت، خیل عظیمی از جمعیت در مدرسه جمع می‌شدند و مشتاقانه سخنان ایشان را گوش می‌کردند.

حجت‌الاسلام و‌المسلمین خسروشاهی به از بین رفتن موقوفات مدرسه علمیه شیخ عبدالحسین اشاره کرده و می‌گوید: در این اواخر توانستیم مقداری از این موقوفات را پس بگیریم، به عنوان مثال مقابل امامزاده زید هشت باب مغازه بزرگ بود که اینها را یک نفر گرفته بود تا به جای آن یک باغی در شمیرانات به مدرسه بدهد، لکن اصلا این کار صورت نگرفته بود، با استناد به تعداد مدارکی که در اختیار داشتیم توانستیم برخی از موقوفات مدرسه را بازپس بگیریم.

وی با بیان اینکه اداره اوقاف در حفظ موقوفات به خصوص موقوفات حوزه ضعیف عمل کرده است، می‌افزاید: مدرسه، زمین موقوفه‌ای در مقابل پالایشگاه تهران داشت اما یکباره مدارک آن در اداره اوقاف گم شد.