راه های درمان فحاشی از دیدگاه اسلام

شیعه نیوز: یکی از رفتارهای بسیار زشت و زننده‌ای که در اسلام مورد نکوهش جدی واقع شده، و متاسفانه برخی از افراد، کم و بیش به آن مبتلایند، فحّاشی و بد زبانی است. این رفتار زشت و زننده از گناهان مربوط به زبان است، که باعث حرمت شکنی، آزار و اذیت نسبت به دیگران، مایه نابودی پیوندهای عاطفی، و ایجاد دشمنی و کینه می‌گردد و گاه با یک فحش، زمینه برای بروز دعوا و اختلاف ایجاد می‌گردد.

پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) در مذمت فحش دادن می‌فرمایند: «إِیَّاکُمْ‏ وَ الْفُحْشَ‏ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَا یُحِبُّ الْفَاحِشَ الْمُتَفَحِّش‏ [۱] از فحش و دشنام بپرهیزید، که خداوند بد زبانى و هرزه ‏گوئى را دوست ندارد.»، آن حضرت در بیانی دیگر می‌فرمایند: «الْفُحْشُ‏ وَ التَّفَحُّشُ‏ لَیْسَا مِنَ‏ الْإِسْلَام‏ [۲] دشنام دادن و بد دهنی، از اسلام به دور است.»

رسول مکرم اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم)، حتی اصحاب خود را از فحش دادن به بت ها و معبودین مشرکین و دشمنان اسلام، باز می داشتند، چنان‌چه در آیه شریفه، به این نکته اشاره شده: «وَ لا تَسُبُّوا الَّذینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّه [انعام/۱۰۸] و (شما مؤمنان) به آن چه مشرکان غیر از خدا مى‏ خوانند دشنام ندهید.»

راه درمان
الف: تفکر
خوب است انسانی که گرفتار این رذیله اخلاقی است و به بهانه‌های مختلف، دهانش به فحش باز می‌شود، کمی با خود خلوت کند و با خود فکر کند، آیا در موقع بروز یک اتفاقی که منجر به فحش دادن می‌گردد، حق با من است و یا با طرف مقابل؟ اگر حق با من است که خود را با گفتن این گونه کلمات رکیک و زشت، بد جلوه داده‌ایم و اگر حق با طرف مقابل باشد، که پس از این عمل، چیزی جز رسوایی و خجالت باقی نمی‌ماند. پس این فحاشی جز نرسیدن به هدف و تیره کردن روابط، ثمره‌ای نخواهد داشت.

ب: مراقب دوستان خود باشیم
اگر در میان دوستان و همکاران، افرادی هستند که به چنین خصلتی مبتلا هستند و عادت به فحش دادن دارند، باید رابطه خود را با آنان قطع نمود و با افرادی دوست شد که از چنین خصلت شومی، مبرّا هستند و فحش نمی‌دهند، که ناخودآگاه رفت و آمد و نشست و برخاست با چنین اشخاصی، تاثیر بسزایی در ترک این رذیله اخلاقی و رساندن انسان به سعادت دارد. امیرالمومنین (صلوات الله علیه) در تاثیر همنشین خوب، می‌فرماید: «مُجَالَسَهُ الْأَخْیَارِ تُلْحِقُ‏ الْأَشْرَارَ بِالْأَخْیَار [۳] همنشینى با نیکان، افراد شرور را به خوبان ملحق مى کند.»

ج: ‏تعیین جریمه
مجازات نفس، و واکنش نشان دادن در برابر خطاها و خلاف هایی که از انسان سر می زند؛ یکی از توصیه‌های اخلاقی است، و پای بند بودن به آن، باعث کنترل نفس می‌گردد. امیرالمومنین (صلوات الله علیه) در این زمینه می‌فرمایند: «إِذَا صَعُبَتْ‏ عَلَیْکَ‏ نَفْسُکَ‏ فَاصْعُبْ‏ لَهَا تُذِلَّ لَک‏ [۴] هنگامی که نفس بر تو سخت گیرد (و در برابر طاعت فرمان حق به آسانی تسلیم نگردد) تو هم بر او سخت بگیر (و خواسته هایش را از او دریغ دار) تا در برابر تو تسلیم گردد.»
مثلا مشخص کند که اگر این دفعه، فحش بدهم، فردا را روزه بگیرم. عمل کردن به این جریمه، و سختی تحمل گرسنگی و تشنگی، باعث می‌گردد، انسان مراقبت بیشتری نسبت به زبان خود داشته باشد.

د: کنترل عصبانیت
گاه افراد به خاطر رذیله اخلاقی عصبانیت، عنان اختیار خود را از دست داده و به فحاشی به دیگران روی می‌ آورند، که در اینجا باید راهکارهای کنترل خشم را دنبال نمایند.
نتیجه
فحش دادن، یکی از رذائل اخلاقی و گناهان مربوط به زبان است که در آموزه های دینی به شدت مذمت شده و برای درمان آن باید به تفکر، پرهیز از دوستان ناباب و نشست و برخاست با کسانی که زبان پاکیزه دارند، تعیین جریمه و عمل نمودن به راه کارهای کنترل خشم، روی آورد.



پی نوشت:
[۱]. ابن بابویه، محمد بن على‏، الخصال‏، ج۱، ص ۱۷۶، جامعه مدرسین‏، قم، ۱۳۶۲ ش‏.
[۲]. تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم‏، ص ۸۱، دار الکتاب الإسلامی‏، قم‏،۱۴۱۰ ق‏.
[۳]. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوار (ط- بیروت)، ج۷۱، ص ۱۹۷، دار إحیاء التراث العربی‏، بیروت‏، ۱۴۰۳ ق.
[۴]. لیثى واسطى، على بن محمد، عیون الحکم و المواعظ، ص ۱۳۳، دار الحدیث‏، قم‏، ۱۳۷۶ ش‏.