همه وقت و همه جا؛ بگو

در ارتباط با مراتب ذكر، هم باید كمیت و مقدار ذكر ملاحظه گردد و هم كیفیت آن. در روایات و قرآن و سفارش هاى اولیاى دین بر مقدار ذكر تاكید شده، حتى سفارش شده كه ما در نماز تنها به ذكرهای واجب بسنده نكنیم و سعى كنیم اذكار مستحبى فراوانى كه وارد شده و نیز تعقیبات و تسبیحات فاطمه زهرا علیها السلام را نیز بگوییم.

اگر ذكر مكرر خداوند اثر سازنده در روح نداشت و موجب رسیدن انسان به مراحل عالى توجه به خداوند نمى گشت، مورد سفارش و تاكید قرار نمى گرفت. خداوند متعال به فراوانى ذكر سفارش كرده است.

«یا ایها الذین آمنوا اذكروا الله ذكرا كثیرا. اى كسانى كه ایمان آورده اید، خداى را بسیار یاد كنید» (احزاب/41)از امام باقر علیه السلام نقل شده كه حضرت موسى علیه السلام در مناجات خود خطاب به خداوند عرض كرد: خدایا، مواقعى براى من پیش ‍ مى آید كه از مقام عزت و جلال تو شرم دارد كه در آن حال ذكر تو را بگویم .

خداوند در پاسخ فرمود:

«یا موسى ان ذكرى حسن على كل حال؛ ای موسى، یاد من در هر حالى نیكو است» (بحارالانوار، ج 13، ح21)

هم چنین در باب تاكید بر مقدار و میزان ذكر و اهمیت آن، امام باقر علیه السلام مى فرمایند:

«پدرم فراوان ذكر مى گفت. وقتى با او راه مى رفتم پیوسته ذكر مى گفت، اگر با مردم سخن مى گفت، سخن گفتن با آنان او را از ذكر خدا باز نمى داشت و پیوسته مى دیدم كه لا اله الا الله مى گوید» (بحارالانوار، ج 93، ح 42)

گذشته از كمیت و میزان ذكر، بر كیفیت ذكر نیز تاكید شده و بلكه این تاكید بیشتر نیز هست یرا ارزش واقعى هر كارى در گرو كیفیت آن است و عمل به ظاهر كوچك، اما با كیفیتى عالى بهتر است از عمل به ظاهر بزرگى كه از كیفیت نازلى برخوردار باشد.