فروپاشی اخلاق بدترین تبعات مشکلات اقتصادی

«شیعه نیوز»:  فتح الله آملی در مطلبی با عنوان «خطر فروپاشی اخلاق» این گونه آورده است:

یکی از بدترین تبعات مشکلات اقتصادی، رشد فاصله‌های طبقاتی و تورم، کم‌رنگ شدن الزامات اخلاقی و میل به منفعت‌طلبی فردی است که سقوط اخلاقی ناشی از آن، روح سلیم جامعه را دچار آفت و آسیب می‌کند.
ذکر مثال‌هایی معمولی از این دست شاید بهتر به بحث کمک کند.

خودروی خود را به تعمیرگاه می‌برید. تعمیرکار به شما می‌گوید فلان قطعه خراب است و باید عوض شود و به شما قیمت تعمیر،‌ تعویض و دستمزد خودش را می‌گوید. روز بعد اتوموبیلتان را تحویل می‌گیرید و هزینه را می‌پردازید. اما حقیقت ماجرا چیز دیگری است. نیاز به این همه معطلی و تفصیل هم ندارد. با نیم ساعت رفع عیب و بدون تعویض هیچ وسیله‌ای خودروی شما رفع عیب می‌شد، اما بی‌آنکه بدانید دوبرابر و حتی بیشتر پرداخته‌اید. توجیه تعمیرکار هم لابد پیش وجدانش این است که هر روز قیمت‌ها بالا می‌روند و من هم باید بتوانم هزینه هایم را تأمین کنم. مگر کسی به فکر من هست؟ موتورخانه مجتمع دچار مشکل شده و آب گرم ندارید. فقط نیازمند یک تنظیم ساده است اما طرف از تعویض فلان قطعه صحبت می‌کند و مثلاً به جای پانصد هزار تومان، یک و نیم میلیون از شما می‌گیرد.

برای خرید یا اجاره خانه اقدام می‌کنید. حرف می‌زنید و قول و قرار می‌گذارید؛ فردا وقت جلسه به یک‌باره متوجه می‌شوید که طرف مقابل گویا با پیشنهاد بهتری روبه‌رو شده است و مبلغ و نرخ تازه‌ای را مطرح می‌کند و قول خودش را هیچ می‌گیرد.

دلسوزی ضامن وامی شده تا کار بنده خدایی راه بیفتد، اما طرف اقساط آن را نمی‌پردازد تا از کرده پشیمان شود. صاحبخانه شما می‌داند تازه صاحب فرزند شده‌اید و مخارجتان بالا رفته و حتی چند واحد تحت اجاره دارد، به هوای اینکه شما این را نمی‌دانید بحث فروش یا نیازش به خانه را مطرح می‌کند و شما مجبور می‌شوید خانه را خالی کنید از این دست مثال‌ها ده‌ها و صد‌ها مورد می‌توان مصداق آورد.

همه این افراد در هنگام اعتراض و گلایه و انتقاد می‌گویند که باید به فکر خود باشند، زیرا کسی به فکر آنان نیست. البته خوشبختانه هنوز در جامعه ما هستند بسیاری که همچنان به اصول اخلاقی پایبندند اما آنچه که باعث می‌شود تا نوعی فردیّت و منفعت‌طلبی فردی و نادیده گرفتن ارزش‌های اخلاقی در جامعه رواج یابد، بی‌ثباتی اقتصادی و کارکردی نهادهای اداره کننده جامعه است و گسترش این فرهنگ که می‌تواند به سقوط اخلاقی جامعه بینجامد، ویران‌کننده همه ارزش‌های اعتقادی و اخلاقی است که هر جامعه‌ای به آن‌ها نیازمند است. جدای مسئولیتی که حاکمان برای جلوگیری از گسترش این ناهنجاری اخلاقی برعهده دارند، همه آحاد جامعه نیز موظفند که به هر قیمتی که شده از این سقوط جلوگیری کنند. حتی اگر قائل به ناکارآمدی نهادهای اجتماعی و سوء عملکرد مقامات و مسئولان باشیم که هستیم؛ خود ما به عنوان شهروندان یک جامعه نباید اجازه دهیم که مشکلات اقتصادی به صورت انسانی ما چنان چنگ بزنند که از هیأت انسان مسئول و اشرف مخلوقات به درآییم، زیرا در آن صورت از نگاه کردن به خودمان در آینه هم خجالت می‌کشیم و حتی اگر وجدانمان به خواب رفته باشد، از آنجا که همه ما فطرتی پاک و انسانی داریم از این نوع زندگی لذت نمی‌بریم. بیاییم بر این مناسبات منفعت‌طلبانه بشوریم و فریاد بزنیم جامعه‌ای که مردمانش و شهروندانش به داد هم نرسند و با یکدیگر مهربانی نکنند و اخلاق در آن کالایی پربها نباشد و وجدان جمعی آن آسیب‌دیده باشد، جامعه مطلوبی حتی برای خود ما نیست. خودمان به داد هم برسیم و چهارچوب‌های اخلاقی را رعایت کنیم. خودمان خوب باشیم و خوب بمانیم و از کنار همدیگر بودن با محبّت و مدارا و گذشت لذت ببریم. قدیمی‌ها ضرب‌المثل خوبی داشته‌اند که هنوز بسیاری از ما هم آن را به کار می‌بریم. ببخش تا خدا هم به تو و تو را ببخشد. رحم کن تا بر تو رحم شود. حتی اگر زمانه بد است، فلان مقام و بهمان مسئول بد است، ما بد نباشیم و بد نکنیم. ما همیشه مردمان خوبی بوده‌ایم و حال هم…

انتهای پیام

منبع: روزنامه اطلاعات