اخلاط چهارگانه و مزاج ها از نظر طب سنتی

شیعه نیوز: در طب سنتی، اعتقاد بر این است هر موجودی که در عالم خلقت است، طبع و مزاج خاص خودش را دارد. گیاهان، جمادات، نباتات و حیوانات، حتی رنگ ها، تصویرها، فضاها، هواها، جغرافیا، سرزمین ها و اسامی هرکدام دارای طبع و مزاج مخصوصی هستند.

اخلاط چهارگانه

بر طبق همین نظریه، هر انسانی به طور سرشتی دارای طبیعتی گرم یا سرد است که در طبیعت گرم فرد تحمل گرما را ندارد و هوای خنک برای او بهتر است. او در زمستان لباس کم می پوشد، آب زیاد می نوشد، میل به خنکی ها و غذاهایی سرد نظیر ماست، خیار، ترشی و… دارد و در صورتی که مواد غذایی گرم مانند عسل، دارچین یا خرما مصرف کند بدن او دچار التهاب، جوش، خارش و کهیر می شود و در مجموع فردی پرانرژی است.

در مقابل شخصی که طبیعت سرد دارد، درست برعکس شخص قبلی است. او در هوای گرم حال بهتری دارد. در سرما لباس بیشتری می پوشد. کمتر تشنه می شود و میل به گرمی و غذاهای گرم دارد و در صورت مصرف غذاهایی که طبیعت سرد دارند مانند دوغ، گوشت گوساله، خیار و … دچار ناراحتی هایی نظیر پرآبی دهان، پرخوابی، استخوان درد، بی حالی، بی حوصلگی، درد اندام ها و کسالت می شود.

در طب سنتی، علاوه بر گرمی و سردی طبیعت، خشکی و تری هم وجود دارد و اینها (یعنی سردی، گرمی، خشکی و تری) وقتی با هم ترکیب می شوند اخلاط چهارگانه را تشکیل می دهند.

اخلاط چهارگانه

اخلاط چهارگانه ترکیباتی سیال و مایع هستند که از ترکیب «سردی، گرمی، خشکی و تری» در بدن ایجاد می شوند و عبارتند از: «صفرا، دم (خون)، بلغم و سودا»

این اخلاط همیشه با هم در تعادل و تعامل هستند و در مسیر گردش خون و در جایگاه های طبیعی خود در بدن به میزان خاصی قرار گرفته اند و وظایف ذاتی خود را انجام می دهند.

اهمیت اخلاط چهارگانه

اهمیت اخلاط چهارگانه از آن جهت است که اگر این اخلاط جابه جا شده و یا کمتر و بیشتر از حد طبیعی خود در بدن تولید شوند و یا کیفیت این چهار خلط به واسطه «شیوه غلط غذا خوردن یا عادات رفتاری نادرست» تغییر کند، در آن صورت است که در بدن تبدیل به خلط فاسد می شوند و ایجاد بیماری می کنند و ما برای آنکه سلامتی را دوباره به بدن بازگردانیم، ناچاریم تا کیفیت این اخلاط را دوباره به وضع عادی خودشان برگردانیم و یا آن خلط فاسد را از بدن دفع کنیم.

شکل گیری اخلاط چهارگانه

و اما این اخلاط چگونه در بدن شکل می گیرند.

غذایی که ما می خوریم در کبد ما تغییر ماهیت داده و طی فعل و انفعالاتی به ۴ شکل درمی آید.

شکل اول ترکیبی قرمز متمایل به زرد به نام «صفراست».

طبیعت صفرا «گرم و خشک» است و محل آن در «کیسه صفراست».

وظایف صفرا در بدن

وجود صفرا در بدن باعث می شود تا مسیر گردش خون در عروق باز شود. صفرا حرکات روده را می افزاید، به هضم غذا کمک می کند، ضد عفونت هاست، تیزی و حدت ذهن می دهد و کارکرد مغزی را می افزاید. به انسان انرژی می دهد و اراده را تقویت می کند و در تمرکز حواس و هوشمندی بسیار موثر است و سنگینی و کسالت را از بدن خارج می کند.

حال اگر همین خلط در بدن به عللی که قبلا ذکر شد، بیش از حد اعتدال تولید شود و یا تبدیل به خلط فاسد شود، می تواند ما را دچار بیماری کند.

بیماری هایی که در اثر خلط فاسد شده صفرا در بدن ایجاد می شود، عبارتند از: خارش بدن، خشکی پوست، بیماری های پوستی، سنگ کیسه صفرا، تشنگی مفرط، عصبانیت آنی، سردرد شقیقه، درگیری فکری، کم خوابی، آکنه در پیشانی و صورت و بینی و گونه، ریزش مو به صور مختلف به خصوص طاسی جلوی سر، صدای سوت در گوش و…

صفراوی مزاج ها
به افرادی صفراوی مزاج گفته می شود که خلط صفرا در بدن آنها غالب تر از بقیه اخلاط باشد .
خصوصیات افراد صفراوی مزاج

از خصوصیات بارز صفراوی مزاج ها، زردی رنگ صورت، چشم و زبان است. این افراد معمولا قد بلند و باریک اندام هستند و نمی توان آنها را به راحتی چاق کرد.

رنگ موی آنها تیره (خرمایی یا مشکی) و موی سرشان مجعد و پرپشت است. صفراوی ها چشم های تیزبینی دارند.

از نظر پوستی، خشک هستند و ناخن های خشک و شکننده ای دارند.پوست کف پاهایشان هم خشکه زده و پوسته می شود. رگ های بدن آنها برجسته است. ممکن است با کمی فلفل دچار آلرژی شوند. آنها افرادی پرانرژی، شجاع، محکم، استوار، باهوش، بیقرار و حاضر جوابند.

معمولا دست های گرمی دارند. عاشق دوش خنک هستند و نمی توانند زیاد در حمام بمانند. گهگاه دچار عصبانیت آنی می شوند. ضمنا افراد صفراوی، کم اشتها هستند.

دلایلی که باعث ایجاد صفرای اضافی در بدن می شود

استفاده مدام از مواد غذایی با طبیعت گرم و خشک، زیرا همان طور که می دانیم، طبیعت صفرا گرم و خشک است و بایستی برای مبارزه و تعدیل این مزاج، بیشتر از غذاهای خنک استفاده شود.

غذاها و موادی که برای افراد صفراوی مزاج مناسب است: زرشک، آب زرشک، آلوخشکه، تمبرهندی، آبلیمو، شربت نارنج، شربت به، شربت توت سیاه، تخم یا ریشه کاسنی، شاطره، گوشت مرغ، سوپ ماش، سوپ اسفناج، سوپ جو با گشنیز، کدو با آبغوره، اسفناج و…

منبع : روزنامه تهران امروز