خطر «تجزیه» ترکیه با حمله نظامی به سوریه

ترکیه در ابتدا حاضر به شرکت در این ائتلاف نشد و تلاش کرد از آمریکایی‌ها امتیازاتی را کسب کند. آنها از آمریکا درخواست ضمانت برای سرنگونی نظام بشار اسد و تعیین منطقه پرواز ممنوع در بخشی از خاک سوریه را داشتند، اما با فشار آمریکا نهایتاً اردوغان به این ائتلاف پیوست و پارلمان این کشور نیز پس از تشکیل جلسه‌ای مجوز دخالت نظامی در عراق و سوریه را صادر کرد. این مجوز تحت عنوان «دفاع از خود در مقابل حملاتی که از جانب گروه‌های تروریستی در سوریه و عراق متوجه ترکیه است» به ارتش این کشور اجازه می‌دهد، در صورت لزوم نیروهای خود را برای مقابله با داعش وارد عراق و سوریه کند. همچنین طبق این مصوبه خاک ترکیه در قالب ائتلاف ضد داعش می تواند پذیرای نیروهای خارجی عضو ائتلاف برای حمله نظامی به این گروه در عراق و سوریه شود. اما در اظهارات جنگ‌طلبانه اخیر اردوغان، نگرانی‌های جدی هم از بابت دخالت نظامی در سوریه وجود دارد. به نظر می‌رسد که مهم‌ترین نگرانی ترکیه خطر تجزیه‌طلبی در این کشور با حمله نظامی به سوریه باشد. در این‌باره به نکات ذیل توجه بفرمایید:

الف: ترکیه در آستانه حمله نظامی به سوریه نه اجماع ملی دارد و نه اجماع سیاسی؛ احزاب مخالف اردوغان با چگونگی و ابعاد جنگ مخالفت‌های جدی دارند. این احزاب که درصد قابل توجهی پایگاه اجتماعی در این کشور نیز دارند، عملکرد تهاجمی اردوغان و جنگ‌طلبی وی را مخالف منافع ملی و محیط داخلی این کشور می‌دانند.

از سوی دیگر علوی‌های سوری که بیش از ۱۵ میلیون نفر از جمعیت ترکیه را تشکیل می‌دهند با سرنگونی بشار اسد به عنوان یک فرد علوی مخالفت‌های جدی دارند. کردهای ترکیه نیز به خاطر تعلل ارتش این کشور در مقابله با داعش که در آستانه تصرف شهر کردنشین کوبانی است به‌شدت معترض هستند؛ همچنان‌که این اعتراضات حتی به خشونت نیز کشیده شده و ترکیه حداقل ۱۲ کرد را در راهپیمایی اعتراض‌آمیز اخیر به قتل رسانده است. این در حالی است که در مجوز صادر شده پارلمان ترکیه اشاره مستقیمی به مبارزه با داعش نشده و در آن آمده است: ارتش ترکیه می‌تواند علیه گروه‌هایی که امنیت ملی این کشور را به خطر می اندازند از جمله پ.ک.ک و دیگر گروه‌های تروریستی در بیرون مرزهای ترکیه وارد عمل شود. این موضوع بیش از پیش کردهای ترکیه را به اهداف حمله نظامی اردوغان به سوریه مشکوک کرده است. زیرا آنها این مجوز را به معنای اقدام گسترده نظامی علیه کردهای مخالف اردوغان تفسیر می کنند.

ب: ترکیه در طول بحران سوریه همواره از مخالفان و در رأس آنها داعش حمایت کرده ولی در حال حاضر عملا بازیگران معتدلی در سوریه که بتواند به آنان تکیه کند در دسترس خود ندارد. ارتش آزاد تنها گزینه این کشور است که البته این ارتش به اصطلاح آزاد نیز تماما تحت نفوذ ترکیه قرار ندارد. از سوی دیگر ترکیه برای اقدام نظامی در سوریه پایگاه اجتماعی مناسبی برای استقبال از خود پیش‌ رو نمی‌بیند. این در حالی است که ترکیه از کُردهای شمال سوریه درخواست کرده است که در مقابل کمک به آنها برای مقابله با داعش، به گروه تروریستی موسوم به ارتش آزاد بپیوندند و علیه نظام سوریه بجنگند. 

بر اساس گزارش پایگاه خبری القرطاس نیوز، «صالح مسلم» رهبر سازمان اتحاد دمکراتیک کُردهای سوریه پیامی را از مقامات ترکیه به کُردهای سوری منتقل کرده که بر اساس آن آنکارا پیشنهاد داده است که شرط کمک‌های لجستیکی این کشور به کُردها برای مقابله با داعش پیوستن آن‌ها به ارتش آزاد برای جنگ علیه نظام سوریه خواهد بود. 

اما کردهای سوریه به لحاظ تاریخی و همچنین به خاطر رفتار دولت مرکزی ترکیه با کردهای این کشور، نه تنها احساس هم‌پیمانی با ترکیه ندارند، بلکه این کشور را مخالف خود نیز می‌دانند. با این وجود پایگاه اجتماعی خوب بشار اسد در سوریه نیز به گونه‌ای است که ترک‌ها کار راحتی برای مقابله با بشار اسد نخواهند داشت. بسیاری از مردم سوریه ترکیه را یکی از اصلی‌ترین کشورهای عامل ویرانی و بی ثباتی کشورشان در دو سه سال اخیر می‌دانند.

ج: جمعیت کردهای ترکیه ۲۲ میلیون و علوی‌ها ۱۵ میلیون نفر برآورد می‌شود. این در حالی است که کل جمعیت ترکیه ۷۶ میلیون نفر است. اگر به مجموع جمعیت ۳۷ میلیون نفری علوی‌ها و کردها، احزاب مخالف اردوغان را نیز اضافه کنیم بیش از نیمی از مردم ترکیه با حمله نظامی به سوریه مخالفت‌های جدی دارند. این در حالی‌است که حمله نظامی ترکیه به سوریه می تواند به بی ثباتی محیط داخلی این کشور نیز تبدیل شود چرا که این بی‌ثباتی می تواند مطالبه تاریخی کردهای ترکیه برای استقلال را یکبار دیگر فراگیر و تبدیل به یک جنبش جدید کند.

سه نکته اجمالی گفته شده نشان می دهد که ترکیه با حمله نظامی به سوریه می‌تواند خود در آستانه تجزیه قرار بگیرد.