عمري سفر براي «الغدير»

SHIA-NEWS.COM شیعه نیوز:

به گزارش «شیعه نیوز»، مرحوم علامه، آيت ا... شيخ عبدالحسين اميني، در سال 1281 (هـ.ش)، در تبريز متولد شد. وي مقدمات را در محضر پدر فاضلش فرا گرفت و سپس براي ادامه تحصيل به مدرسه طالبيه تبريز رفت. علامه اميني پس از مدتي براي تکميل دانش ديني خود، راهي عراق شد و در نجف اشرف رحل اقامت افکند. از استادان بنام او در اين دوره مي توان به آيت ا...سيدمحمد فيروزآبادي و آيت ا... سيدابوتراب خوانساري اشاره کرد. علامه اميني در مدت زمان اندکي موفق به اخذ درجه اجتهاد شد. ميرزا ابوالحسن اصفهاني، ميرزاي نائيني و شيخ عبدالکريم حائري از جمله افرادي بودند که بر اجتهاد وي مُهر تأييد زدند. شاهکار بزرگ علامه اميني، تدوين و تأليف کتاب «الغدير»، به عنوان دايرة المعارف احاديث و روايات مربوط به واقعه غدير و ولايت اميرالمؤمنين(علیه السلام) است. وي اسناد مربوط به اين کتاب را از هزاران کتاب  روايي شيعه و اهل سنت جمع آوري کرده است. اين عالم پرتلاش، سرانجام ظهر روز جمعه، 12 تيرماه سال 1349 درگذشت و پس از تشييع باشکوه پيکرش در ايران و عراق، در کتابخانه اميرالمؤمنين(علیه السلام) نجف اشرف که خود باني و توسعه دهنده آن بود، به خاک سپرده شد.

ده هزار کتاب براي يک کتاب

از علامه اميني نقل شده که وي براي تدوين کتاب «الغدير» نزديک به ده هزار جلد کتاب را مورد بررسي و مطالعه دقيق قرار داده است. بديهي است که تمامي اين کتاب ها در يک کتابخانه يا يک شهر موجود نبودند. به همين دليل، علامه اميني براي دستيابي به اسناد جديد، بار سفر بست و شهر به شهر را براي رسيدن به مقصود طي کرد. روايت جمع آوري اسناد کتاب «الغدير»، خود حکايتي شيرين و شگفت آور از تلاش هاي خستگي ناپذير دانشمندي توانا و متعهد است. علامه اميني در دوراني تصميم به نگارش کتاب سترگ «الغدير» گرفت که از فناوري هاي پيشرفته امروزي براي جمع آوري اطلاعات خبري نبود.

يک عمر سفر براي الغدير

او در ابتداي کار، تمام کتابخانه هاي خصوصي و عمومي نجف اشرف را جست وجو کرد. کار روي نسخ خطي و چاپي کتابخانه هاي سيد بحرالعلوم، محمدحسين کاشف الغطاء و حسينيه شوشتري ها، علامه اميني را با منابع جديدي آشنا کرد که در آن کتابخانه ها موجود نبود. به اين ترتيب، سفرهاي پژوهشي او براي يافتن منابع بيشتر آغاز شد. اين سفرها با حداقل هزينه و امکانات ممکن انجام مي گرفت. طي اين سفرها، همسر علامه، نقش همکار تحقيقاتي وي را ايفا مي کرد و گاه نسخه برداري از برخي کتاب ها را برعهده مي گرفت. بسيار پيش مي آمد که علامه اميني اجازه خارج کردن کتاب از کتابخانه را پيدا نمي کرد و ناچار مي شد ساعت ها در کتابخانه بماند و کار نسخه برداري را تمام کند. وي مدت ها با چنين شرايطي در کتابخانه حسينيه شوشتري ها کار کرد و در هواي گرم تابستان و محيط بسته و نَمور کتابخانه، کار تحقيق و استنساخ را به پايان برد. علامه اميني پس از تکميل جست وجو و تحقيق در کتابخانه هاي نجف، راهي کربلا شد و مدتي را در اين شهر مقدس به مطالعه و تحقيق گذراند. وي پس از آن به ايران آمد و شهر به شهر را براي يافتن اسناد تازه زير پا گذاشت. علامه در تهران به کتابخانه هاي ملي، مدرسه سپهسالار، ملک و مجلس رفت و به مطالعه و پژوهش پرداخت. بعد از آن راهي مشهد شد تا از گنجينه نسخ خطي و چاپي آستان قدس رضوي استفاده کند. او حتي فرصت مطالعه در کتابخانه آيت ا... بروجردي در بروجرد و سردار کابلي در کرمانشاه را از دست نداد. با اين حال محصول اين تتبع گسترده، علامه اميني را راضي نمي کرد. جست وجوي بيشتر، غبار از منابع مغفول مانده اي بر مي داشت که نيازمند بررسي بيشتر براي رسيدن به نتايج تازه تر بود. به همين دليل، علامه اميني راهي سفرهاي پژوهشي بيشتر شد. او در سال 1339 (هـ.ش) به هندوستان رفت؛ سفري سخت و سنگين که سلامت او را به خطر انداخت.

با اين حال علامه اميني حاضر به رها کردن کار بزرگش نبود. او در هندوستان تمام کتابخانه هاي کوچک و بزرگ را در حيدرآباد، دَکَن، اليگره، لکنهو، کانپور، جلالي و رامپور زير پا گذاشت و ساعت هاي متوالي در اين کتابخانه ها به تحقيق و پژوهش براي به دست آوردن اسناد بيشتر، مشغول بود. علامه در سال 1343، به سوريه رفت و در کتابخانه هاي قديمي اين کشور در شهرهاي حلب، حمص و دمشق به بررسي کتاب ها و اسناد موجود در آن ها پرداخت. وي پس از آن، در سال 1346، راهي ترکيه شد و از کتاب ها و نسخ خطي موجود در اين کشور نيز نسخه برداري کرد. علامه اميني براي دستيابي به اسناد بيشتر، مدتي به مصر رفت و در کتابخانه هاي قاهره و فوعه به تحقيق و پژوهش پرداخت. او شرح اين سفرهاي طولاني و سخت پژوهشي را در کتابي دو جلدي با عنوان «ثمرات الاسفار الي الامطار» به رشته تحرير درآورد. رهاورد اين مسافرت هاي تحقيقاتي کتاب سترگ و ارزشمند «الغدير» بود.

آثاري که ماندگار شدند

علامه اميني در مسافرت هاي خود تنها به تحقيق و تتبع نمي پرداخت. ارتباط با دانشمندان هر شهر و گفت وگو و مناظره با آن ها، از برنامه هاي هميشگي وي در سفرها بود. علامه اميني در همين مجالس گفت وگو، گاه به اسناد تازه اي براي کتاب خود دست پيدا مي کرد. او با وجود تلاش بي وقفه براي تأليف کتاب «الغدير»، از تحقيق و تتبع در ساير موضوعات غافل نبود. تعداد زياد آثار مکتوب علامه، که گاه موضوعات مورد بحث آن ها، حيرت انسان را بر مي انگيزد، نشان دهنده عشق و علاقه او به نگارش و تحقيق است.

 از آثار پرشمار او مي توان به «تفسير فاتحة الکتاب»، «شهداء الفضيله» در شرح زندگي بيش از يکصد عالمي که از قرن چهارم تا چهاردهم در راه اسلام به شهادت رسيدند، «تحقيق و تصحيح کامل الزيارات»، «ادب الزائر لمن يممّ الحائر» در آداب زيارت حرم مطهر امام حسين(علیه لسلام)، «سيرتنا و سنتنا» در پاسخ به پرسش هاي يکي از علماي حلب، «المقاصد العليه في المطالب السنيه» در تحليل و تفسير برخي آيات قرآن، «رياض الانس» در ادبيات و تاريخ، «رجال آذربايجان» در شرح حال 234 نفر از علما و بزرگان خطه آذربايجان و «العترة الطاهره في الکتاب العزيز» اشاره کرد. با اين حال، حاصل چهل سال تحقيق علامه اميني، اثر ناب و بي بديل «الغدير»، مشهورترين و معروف ترين يادگار اوست. اثري که در يازده جلد به زبان عربي ( در بيست و دو جلد به زبان فارسي ترجمه شده است) تأليف شده است و براي طالبان علم، همچون چشمه اي جوشان و بي زوال باقي خواهد ماند.

منبع: خراسان نیوز

انتهای پیام/ ز.ح