شوروي ؛ ستيز با اسلام و مسلماني

SHIA-NEWS.COM شیعه نیوز:

رهبران بلشويك شوروي در جهت چيرگي بر شهروندان مسلمان اين سرزمين همواره تلاش ويژه‌اي از خود نشان مي‌دادند و اساسي‌ترين كوشش آنان اين بود كه به مسلمانان بيرون از اتحاد شوروي بباورانند، مسلمانان شوروي از آزادي، عدالت اجتماعي و حقوق مذهبي برخوردارند زيرا اين كار بي‌گمان سبب مي‌شد تبليغات كمونيستي در آسيا و خاورميانه كارايي و توان بيشتري بيابد.

اما در همين حال جامعه مسلمانان اتحاد شوروي به جز تاتاران منطقه ولگا از نظر اجتماعي و فرهنگي در شرايطي نبود كه به گونه‌اي چشمگير به انديشه‌هاي كمونيستي گرايش يابد.

روس‌هايي كه در ميان مسلمانان زندگي مي‌كردند بيشتر خواهان پشتيباني بي‌چون و چرا از مسكو بودند و اين در حالي بود كه آنها تنها در پاره‌اي زمينه‌ها بلشويسم را پذيرفته بودند و در ديگر موارد تنها به گمان برخوردار شدن از پشتيباني دولت روسيه و رويارويي با ناسازگاري‌ها و مخالفت مسلمانان غيرروس، از حكومت مركزي هواداري مي‌كردند. به اين ترتيب در بخش‌هاي مسلمان‌نشين، شيفتگان و مناديان بلشويسم بيشتر روسي بودند.

دين ستيزي رهبران شوروي بي‌دليل نبود زيرا ضديت با مذهب بخش بزرگي از آموزه‌هاي ماركسيست ـ لنينيستي را به خود اختصاص داده بود.

لنين درخصوص نظريات اسلاف تئوريك خود، تبليغات ضدمذهبي وسيعي ترتيب داد. براي مثال در كنگره دوازدهم حزب بلشويك بيشترين تاكيدات برضرورت تبليغات ضدمذهبي در اتحاد شوروي صورت گرفت.

يكي از مهم‌ترين ضرباتي كه حكومت بلشويكي به مسلمانان زد، كاهش اقتدار صدور حكم در دادگاه‌هاي مسلمانان بود كه نهادهاي قانوني بلشويكي جاي آن را گرفتند. در همين راستا بود كه ضوابط ازدواج و جدايي، سرپرستي كودكان و بسياري روابط اجتماعي ديگر دستخوش تغيير و دگرگوني شدند.

براي نمونه در نيمه دهه 1920 دبيرخانه حزب بلشويك قوانين شديدتري را براي ايجاد محدوديت در فعاليت‌هاي مسلمانان وضع كرده و به مرحله اجرا گذاشت و آنچنان كه در منابع تاليف و ترجمه شده داخلي آورده شده، گروه‌هاي مختلف ضدمذهبي و ضدديني در شهرهاي مختلف بويژه در مناطق مسلمان‌نشين آسياي مركزي تشكيل و فعال شدند.

اما به نظر مي‌رسد اشتباه بزرگ بلشويك‌ها اين بود كه نفوذ اسلام را با نفوذ كليساي ارتدوكس روسي يكسان پنداشتند و ندانستند كه مسلمانان شوروي چالش دائمي آنها خواهند بود، آنچنان كه تا زمان فروپاشي نيز چنين بود. آنها مي‌خواستند با ضربه زدن به سلسله مراتب روحاني مذهبي در اسلام، در روندي مشابه با سلسله مراتب روحاني كليساي ارتدوكس به اسلام نيز ضربه وارد آورند كه البته در اين كار توفيق چنداني نيافتند.

مساله ديگر براي بلشويك‌ها صوفيان مسلمان در آسياي مركزي و قفقاز بودند كه چون بر پايه ساختارهاي نهادي فعاليت نمي‌كردند، دردسر زيادي براي بلشويك‌ها داشتند. بلشويك‌ها ناچار بودند خانه به خانه و روستا به روستا در پي آنان باشند.

منتقدان اتحاد شوروي نوشته‌اند به‌رغم ساليان طولاني تلاش‌هاي شوروي براي از بين بردن مباني فكر ديني و خاصه اسلامي در اين سرزمين بويژه در آسياي مركزي، جالب اين بود كه حتي برخي اعضاي حزب كمونيست نيز تمايل خود را نسبت به برگزاري مراسم مذهبي و سنتي از دست نداده بودند.

منبع : جام جم آنلاين