موجودات همواره در سجده اما انسان فراریست

SHIA-NEWS.COM شیعه نیوز:

سجده از اموری است که هر انسان خاشع و خاضعی حداقل در طول شبانة‌روز 34 بار آن را انجام می‌دهد.

البته شکل ظاهری آن چون از ارکان نماز است بسیاری از ما شاید تاکنون بدون توجه به فلسفه سجده، آن را انجام داده و درپی یافتن حقیقت آن نباشیم.

در این نوشتار برآنیم تا نگاهی کوتاه بر موضوع سجده در قرآن داشته باشیم.

سجده به معنای خضوع  و ابراز کوچکی در مقابل معبود است و با توجه به این معنا سراسر ذرات جهان در حال سجده برای خداوند یگانه هستند.

اما همانگونه که اکنون به ذهن شما خطور کرده است، سجده دارای هیئت ظاهری خاصی در نماز انسان است که با نهادن پیشانی بر روی زمین محقق می‌شود و این سؤال به ذهن متبادر می‌شود که سایر موجودات چگونه خداوند را سجده می‌کنند؟

در پاسخ این سوال باید گفت: منظور از سجده موجودات، سجده تکوینی آنهاست به این معنا که عالی‌ترین مرتبه و مظهر فروتنی و تذلل (معنای سجده) موجودات در برابر خداوند پیروی از اراده واحد او و عدم مقاومت در برابر فرمان و اراده مطلق خداوند است.

باید دانست که هم پذیرش وجود و هم قبول تصرف خداوند خواه موافق طبیعت موجود و یا مخالف آن باشد که نوعی کراهت در آن وجود دارد، سجده در برابر خداست.

* سجده از روی کراهت چگونه سجده‌ای است

انسان و هر موجود دارای عقلی سجده‌ای از روی میل و سجده‌ای از روی کراهت دارد؛ اما این عبارت نشان از وجود اختیار است در حالی که همان‌گونه که گفته شد همه موجودات در پذیرش وجود و تصرفات الهی، اختیاری از خود ندارند پس چگونه می‌توانند بدون رغبت سجده کنند؟

منظور از سجده از روی رغبت آن نوع پذیرش‌هاست که با طبع انسان و یا هر موجود دیگر توافق دارد؛ مانند گردش خون و ضربان قلب و از سویی دیگر پذیرش رویداده‌هایی مانند مرگ که با طبع موجودات سازگار نباشد نیز همان ابراز تذلل و تسلیم در برابر خداست.

* انسان موجودی نافرمان

از گفته‌های پیشین به این نتیجه می‌رسیم که همه موجودات با رغبت و بی‌رغبت از حیث تکوین تمام آنات زندگی خود را در حال ابراز تذلل و تسلیم (سجده) در برابر اراده مطلق خداوند یگانه هستند؛ اما در این میان موجودی به نام انسان که در این موضوع جدای از سایر موجودات نیست، گاهی نافرمانی کرده و از سجده تشریعی خداوند امتناع می‌ورزد.

* سجده تکوینی در قرآن کریم

سجده تکوینی، همان‌گونه که پیش از این بیان شد به معنای پیروی تمام موجودات از قوانین خلقت و اطاعت و فرمانبرداری از سنن الهی در آفرینش است؛ در قرآن کریم در این‌باره به سجده موجودات دارای آگاهی و عقل (رعد 15، نحل 49 و حج 18) تمام جنبندگان (نحل 49)، سجده گیاهان و درختان (رحمن 6) سجود و خضوع سایه‌های اجسام (نحل 48) و سجده آفتاب، ماه، ستارگان، کوه‌ها، درخت و چهارپایان (حج 18) ذکر شده است.

برگرفته از تفسیر سوره صف؛ آیت‌الله جعفر سبحانی

منبع : فارس